Tâm hồn người con gái đang yêu trong "Sóng - Xuân Quỳnh"

A. ĐỀ BÀI
I.      ĐỌC - HIỂU (3,0 điểm)
Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi:
(1)      ... Ai cũng biết, người biết suy nghĩ phải trái, biết lỷ lẽ là những người không sống tùy tiện. Mọi lời nói, suy nghĩ và việc làm của họ luôn hướng tới cái hay, cái đẹp; hướng tới lợi ích bản thân trong mối quan hệ với lợi ích chung của những người xung quanh. Cách sống đỏ là món trang sức quý giá nhất mà mỗi người tự trang bị cho mình thông qua học vấn, cụ thể là từ việc đọc sách.
(2)      Đọc sách thể dục thể thao, chúng ta biết rèn luyện sức khỏe dẻo dai bền bỉ hơn. Đọc sách triết học, chúng ta nhận ra những quy luật và những diễn biến ý thức hệ trong cuộc sống, từ đó hình thành cách nhìn và cách nghĩ của bản thân. Đọc sách vật lý chúng ta hiểu biết về quy luật vận động của thể giới tự nhiên hơn, từ đỏ ứng dụng vào cuộc sống. Đọc sách văn học để hình thành cảm xúc, thái độ hợp lý trước mọi cảnh ngộ, cuộc đời; xây dựng đời sống hài hòa, nhân văn, có chiều sâu... Tóm lại, sách đem đến cho con người một cuộc sống tốt đẹp, hòa hợp giữa bản thân với cộng đồng, môi trường xung quanh, xã hội và cả nhân loại.
(3)    Đĩ nhiên, những điều được trình bày phía trên không phải là tất cả những lợi ích mang lại của việc đọc sách. Chúng ta còn có thể thấy, người đọc nhiều sách có kiến thức sâu rộng, hội tụ nhiều năng lực, lời nói cỏ cơ sở và có uy tín hên được mọi người lắng nghe, xem trọng... Nhưng aỉ cũng biết, đọc sách trước tiên là để giúp mình sống tốt hơn.

(Trích Lợi ích của việc đọc sách - Theo www.ttn.edu.php/!6)

Câu 1: Xác định phong cách ngôn ngữ của văn bản trên?
Câu 2: Trong đoạn (2), tác giả chủ yếu sử dụng thao tác lập luận nào?
Câu 3: Chỉ ra "Cách sống đó “ được tác giả đề cập trong đoạn (1).
Câu 4: Anh (chị) hãy giải thích ngắn gọn thực trạng: đọc sách chưa phải là lựa chọn hàng đầu của người trẻ hiện nay.
II.      LÀM VĂN (7,0 điểm)
Câu 1 (2,0 điểm)
Hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về ý kiến được nêu ra ở phần đọc hiểu: Đọc sách trước tiên là để giúp mình sống tốt hơn.
Câu 2 (5,0 điểm)
Nhận xét về bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh, có ý kiến cho rằng "Bài thơ gợi lên sự phong phủ trong tâm hồn người con gái đang yêu: vừa nồng nhiệt vừa để đặt, vừa tin tưởng vừa hoài nghi” (Dẫn theo Sách Giáo viên - Ngữ Văn Nâng cao 12, tập một, NXB Giáo dục, 2007, tr. 118).
Anh/chị hãy làm sáng tỏ ý kiến trcn qua đoạn thơ sau:

Con sóng dưới lòng sâu 
Con sóng trên mặt nước 
Ôi con sóng nhớ bờ 
Ngày đêm không ngủ được 
Lòng em nhớ đến anh 
Cả trong mơ còn thức

Dẫu xuôi về phương bắc 
Dẫu ngược về phương nam 
Nơi nào em cũng nghĩ 
Hướng về anh một phương

Ở ngoài kia đại đương
Trăm ngàn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở

Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua 
Như biển kia dẫu rộng 
Mây vẫn bay về xa

Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ 
Giữa biển lớn tình yêu 
Để ngàn năm còn vỗ.

                 (Trích Sóng, Xuân Quỳnh, Ngữ Văn 12, tập một, NXB Giáo dục 2010, tr155-156).

B.HƯỚNG DẪN

Phần I: Đọc hiểu
Câu 1 (0,5 điểm):
Văn bản trên thuộc phong cách ngôn ngữ chính luận/phong cách chính luận.
Câu 2 (0,5 điểm):
Thao tác lập luận phân tích/thao tác phân tích/lập luận phân tích/phân tích.
Câu 3 (1,0 điểm):
Học sinh căn cứ vào nội dung văn bản để đưa ra giải thích phù hợp. Gợi ý: “Cách sống đó" được tác giả đề cập trong đoạn (1) là: Cách sống của người biết suy nghĩ phải trái, biết lý lẽ là những người không sống tùy tiện. Mọi lời nói, suy nghĩ và việc làm của họ luôn hưởng tới cái hay, cái đẹp; hướng tới lợi ích bản thân trong mối quan hệ với lợi ích chung của những người xung quanh.
Câu 4 (1,0 điểm):
Học sinh có thể đưa ra nhận xét theo quan điểm của bản thân, đảm bảo tính hợp lí, thuyết phục. Gợi ý:
-    Áp lực công việc, không còn thời gian rảnh rỗi để đọc sách, sử dụng các phương tiện khác sẽ nhanh và tiện ích hơn;
-    Sự phát triển của công nghệ thông tin, công nghệ điện tử số làm cho hình thức và phương thức đọc sách có nhiều thay đổi việc đọc sách không nhất thiết là đọc các trang in mà giới trẻ có thể đọc những trang sách điện tử bất cứ lúc nào và bất cứ ở đâu;
-    Sự phát triển rầm rộ của các ngành công nghệ giải trí với những chương trình mới lạ, đặc sắc thu hút giới trẻ (theo khảo sát nhanh có tới 4Ỉ, 7% bạn trẻ trả lời là lên mạng, 20% xem phim, 16,7% nghe nhạc và chỉ cỏ 15% trả lời là đọc sách);
-    Lối sống dễ dãi, yêu thích những thú vui tầm thường, chỉ nghiêng về bình diện giải trí: facebook, fan cuồng thần tượng, phim kinh dị, thậm chí những ấn phẩm có nội dung đồi trụy...
-     Các nhà xuất bản chạy theo lợi nhuận xuất bản nhiều loại sách kém chất lượng nhưng được phát hành ồ ạt làm mất niềm tin và tình yêu vào sách...
II.LÀM VĂN (7,0 điểm)
Câu 1 (2,0 điểm):
1.     Đảm bảo yêu cầu về hình thức đoạn văn (0,25 điểm)
Có thể trình bày đoạn văn theo nhiều cách: diễn dịch, quy nạp, móc xích, song hành...
2.     Xác định đúng vấn đề cần nghị luận (0,25 điểm):
Giá trị của việc đọc sách
3.     Triển khai vấn đề nghị luận (1,0 điểm):
Có thể lựa chọn các thao tác lập luận phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận theo nhiều cách nhưng cần làm rõ được suy nghĩ về việc lựa chọn cách sống vì cá nhân hay vì cộng đồng. Tham khảo các gợi ý sau:
-     Sách giúp con người được thư giãn
Cuộc sống, công việc, học tập vốn tồn tại nhiều căng thẳng, áp lực, mệt mỏi. Những lúc như vậy, chúng ta sẽ tìm đến các hình thức giải trí khác nhau để giải tỏa bớt đi những cảm xúc tiêu cực của bản thân. Mỗi cá nhân sẽ có mỗi cách khác nhau để “đặc trị” căng thẳng, mệt mỏi của bản thân. Có những người lựa chọn vận động bằng các hoạt động thể chất, có những người về với gia đình để tình yêu thương xua tan đi nỗi bực dọc; có những người chọn tìm đến những người bạn thân để trút hết nỗi tâm sự; có những người xem phim; nhưng cũng có những người lại lựa chọn đọc sách bên tách cà phê ấm sau một ngày ngược xuôi ở bên ngoài thế giới rộng lớn...
-     Sách gỉúp con người mở rộng kiến thức
+ Sách là hiện thân của hiện thực cuộc sống, rút ra từ những gì xảy ra xung quanh cuộc sống của chúng ta.
+ Những kiến thức ưong sách đều được đúc kết từ kinh nghiệm của người đi trước,
+ Nếu chúng ta biết cách học hỏi và áp dụng vào cuộc sống những kiến thức trong sách sẽ là nền móng vững chắc để chúng ta sống tốt hơn, thành công hơn. Hiện nay, có rất nhiều sách chuyên về kỹ năng sống, trong đó có kỹ năng giao tiếp, kỹ năng tạo dựng mối quan hệ, có ấn tượng tốt đẹp với người khác, kỹ năng để sống hạnh phúc hơn... Càng đọc nhiều, chúng ta sẽ càng tích lũy được nhiều, thực hành nhiều, con đường đi đến thành công của bạn sẽ rộng mở hơn.
“ Sách làm giàu có tâm hồn con người và phát triển các kỹ năng sống cần thiết
+ Đọc sách khiến tâm hồn con người có những rung động cảm xúc, biết sống chân thành, gần gũi, yêu thương nhiều hơn, đối xử với nhau nhân ái hơn. Thiếu
sách tâm hồn sẽ khô héo, cằn cỗi, thiếu cảm xúc, thiếu những rung động chân thành, ứng xử thiếu lịch sự, vô lễ, tạo nến nhiều vụ thảm sát, máu lạnh...
+ Cuộc sống là sự tương tác với mọi người xung quanh, thế nến giao tiếp là một kỹ năng vô cùng quan trọng đối với cuộc đời: mỗi người. Xã hội càng hiện đại, nhu cầu giao tiếp của mỗi người lại càng nâng cao. Để nâng cao hiệu quả giao tiếp, ngoài va chạm thực tế, học hỏi từ người khác, đọc sách cũng là một cách giúp con người có thể cải thiện, nâng cao khả năng giao tiếp của mình.
+ Bên cạnh kỹ năng giao tiếp, kỹ năng viết lách cũng là một kỹ năng quan trọng giúp chúng ta thể hiện được suy nghĩ của bản thân.
- Trên thị trường hiện nay có rất nhiều các loại sách có những nội dung không văn minh. Vậy nên, việc chọn sách để đọc là vô cùng quan trọng, bởi những kiến thức trong sách sẽ ảnh hưởng đến nhận thức và suy nghĩ của chúng ta.
—> Sách là người thầy, người bạn và đôi khi là chính bản thân chúng ta. Hãy trân trọng sách, yêu sách để hoàn thiện bản thân và để sống tốt hơn
4.      Chính tả, dùng từ, đặt câu (0,25 điểm):
Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp, ngữ nghĩa Tiếng Việt.
5.     Sáng tạo (0,25 điểm):
Có cách diễn đạt mới mẻ, thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.
Câu 2 (5,0 điểm)
1. Đảm bảo cấu trúc bài vẫn nghị luận (0,25 điểm);
Trình bày đầy đủ các phần Mở bài, Thân bài, Kết bài. Phần Mở bài biết dẫn dắt hợp lí và nêu được vấn đề; phần Thân bài biết tổ chức thành nhiều đoạn văn liên kết chặt chẽ với nhau cùng làm sáng tỏ vấn đề; phần Ket bài khái quát được vấn đề và thể hiện được nhận thức của cá nhân.
2.     Xác định đúng vấn đề cần nghị luận (0,5 điếm):
Sự phong phú trong tâm hồn người con gái đang yêu: vừa nồng nhiệt vừa dè dặt, vừa tin tưởng vừa hoài nghi.
5. Triển khai vấn đề nghị luận:
Cần vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp dẫn chứng và lí lẽ.
a.     Giới thiệu ngắn gọn về tác giả, tác phẩm (0,5 điểm):
Xuân Quỳnh là nhà thơ nữ tiêu biểu của thơ ca Việt Nam hiện đại. Thơ của chị là tiếng nói nhân hậu, thủy chung, giàu trực cảm và da diết khát vọng hạnh phúc đời thường. Sóng là bài thơ được làm năm 1967 nhân chuyến đi thực tế ở biển Diêm Điền. Bài thơ sau đó được in trong tập Hoa dọc chiến hào. Sóng là bài thơ tiêu biểu nhất cho phong cách thơ tình yêu của Xuân Quỳnh. Đoạn thơ trích trong bài thơ Sóng là sự bồi hồi của trái tim người con gái đang yêu, là sự nhớ thương, thao thức của một tâm hồn nhiều nhung nhớ.
Bài thơ Sóng gợi lên sự phong phú trong tâm hồn người con gái đang yếu: vừa nồng nhiệt vừa dè dặt, vừa tin tưởng vừa hoài nghi.
b.     Nhận xét khái quát về hồn thơ nữ Xuân Quỳnh (0,5 điểm)
-     Tiếng lòng của một tâm hồn phụ nữ giàu lòng trắc ẩn, vừa hồn nhiên tươi mát vừa chân thành đằm thắm, luôn da diết khắc khoải về hạnh phúc bình dị đời thường;
-     Cái tôi trữ tình thiết tha, mạnh mẽ táo bạo, luôn nói hộ biết bao người phụ nữ còn e dè, ngại ngùng, không dám bộc bạch tâm sự riêng của mình.
c.     Triển khai cụ thể vấn đề nghị luận: Có thể trình bày theo nhiều cách nhưng về cơ bản, cần đáp ứng những nội dung sau:
-     Tâm hồn nồng nhiệt, tin tưởng vào tình yêu:
+ Thường trực nỗi nhớ tha thiết, khắc khoải:
Con sóng dưới lòng sâu 
Con sóng trên mặt nước 
Ôi con sóng nhớ bờ 
Ngày đêm không ngủ được 
Lòng em nhớ đến anh 
Cả trong mơ còn thức
+ Hòa cùng những con sóng: sóng thơ, sóng lòng, ta tìm về cõi sâu kín của tâm hồn thi sĩ và cũng là của muôn kiếp “má hồng”. Bài thơ Sóng ra đời khi những con sóng lòng dâng lên dữ dội, những con sóng nhớ thương, thao thức của một tâm hồn đang yêu. Cả bài thơ là những đợt sóng nối nhau vỗ vào tâm hồn người đọc. Sóng và nhân vật em đan quyện vào nhau để thì thầm những nỗi niềm, những tâm tư. Đây là một khổ thơ vô cùng đặc biệt bởi trong bài thơ chỉ tuy nó có sáu câu. Sáu câu thơ trải dài như nỗi thao thức, băn khoăn của tâm hồn thi sĩ trong đêm.
+ Hai câu thơ đầu với hình thức lặp cấu trúc quyện hòa cùng nghệ thuật đối “dưới lòng sâu — trên mặt nước ” tạo nên sự điệp trùng của những con sóng với nhiều dạng thức khác nhau. Có con sóng gầm gào trên mặt đại dương nhưng cũng có con sóng cuộn trào trong lòng biển cả. Con sóng ngầm còn mãnh liệt hơn cả con sóng trên mặt nước. Cả hai kết hợp với nhau làm nên sự đa dạng của sóng biển. Sóng là em, em là sóng. Cũng như sóng kia, tâm hồn em cũng vô vàn những phức tạp khó hiểu. Lúc lặng lẽ, êm đềm khi nồng I nàn dữ dội, nhưng thế nào đi nữa, em vẫn mãi là em, vẫn mãi ôm trong lòng một nỗi nhớ thương không dứt. Cũng như sóng kia thôi, dù dịu êm hay dữ dội thì sóng vẫn luôn nhớ bờ, và em vẫn luôn nhớ anh.
+ Xuân Quỳnh vô cùng tinh tế khi mượn một hình tượng rất động để diễn tả nỗi niềm của người phụ nữ khi yêu. Sóng muôn đời vẫn thế, có bao giờ thôi vỗ sóng, có khi nào chẳng cồn cào, có khi nào thôi ngừng hành trình đến với bờ dù muôn vời cách trở. Sóng chẳng còn là sóng nếu tĩnh yên, lặng lẽ. Vì vậy mà sóng đã được Xuân Quỳnh diễn tả bằng một từ ngữ rất sáng tạo “không ngủ được”. Sóng là vậy, dù lặng yên dưới lòng biển hay dữ dội trên mặt đại dương thi ngàn đời vẫn khát khao tìm về bến bờ tĩnh tại. Chưa đến được bờ thì nhớ thương, thương nhớ thì thao thức một nỗi niềm. Nên con sóng đã hành trình vượt qua không gian bao la và thời gian xa thẳm. Nó bất chấp cả thời gian “ngày đêm không ngủ được” để quyết tâm hướng vào bờ cho thỏa nỗi niềm mong nhớ.
+ Quy luật sóng nhớ bờ - em nhớ anh. Lòng là nơi sâu kín nhất của tâm hồn con người. Nơi bí mật thẳm sâu của tình yêu và nỗi nhớ. Khi Xuân Quỳnh nói lòng em nhớ nghĩa là chị đã phơi bày tất cả tâm hồn của mình để dốc hết yêu thương mà gửi về người mình yêu. Nỗi nhớ không chỉ có mặt trong thời gian được ý thức mà còn gắn với tiềm thức - thời gian trong mơ. Vị ngọt ngào mê đắm của tình yêu lan tỏa trong cách nói nghịch lý “cả trong mơ còn thức Câu thơ “cả trong mơ còn thức ” lóe lên điểm sáng của nghệ thuật. Nó làm đảo lộn nhịp sống, nỗi nhớ không chỉ làm lòng em “bổi hổi bồi hồi, như đứng đống lửa như ngồi trong than” mà nó còn làm cho em nhớ nhung, thao thức ngay cả trong giấc ngủ. Có thể nói, với câu thơ ấy, Xuân Quỳnh đã có thể được xem là thi sĩ tài năng bật nhất của thơ ca hiện đại Việt Nam.
+ Tấm lòng son sắt, thủy chung, tin tưởng vào kết quả tốt đẹp của tình yêu
+ Khát khao tận hiến, tận dâng, nguyện hi sinh hết mình cho tình yêu đích thực;
-     Tâm hồn dè dặt, hoài nghi
Cuộc đời tuy dài thế
 Năm tháng vẫn đi qua 
Như biển kia dẫu rộng
 Mây vẫn bay về xa
Lo âu trước sự hữu hạn của cuộc đời, sự mong manh khó bền chặt của tình yêu, hạnh phúc.
-     Nghệ thuật:
Hình ảnh ẩn dụ sóng, phép nhân hóa, các thủ pháp hô ứng, đăng đối, trùng điệp, thể thơ ngũ ngôn trường thiên tạo nên nhịp điệu sóng, âm điệu sóng..,

Có thể bạn quan tâm: Cảm nhận hai bài thơ "Vội vàng" và "Sóng"
d.      Bàn luận (0,5 điểm)

-     Đoạn thơ thể hiện những cung bậc cảm xúc phong phú, phức tạp trong tâm hồn người con gái đang yếu (yếu thương, nhớ nhung, khát khao, say đắm, thoáng vui, thoáng buồn..
-     Tiếng nói tình yêu chân thành, mãnh liệt vừa có tính chất truyền thống như tình yêu muôn đời vừa có tính hiện đại như tình yêu hôm nay;
-     Đặc trưng hồn thơ Xuân Quỳnh: giàu trực cảm, da diết khát vọng hạnh phúc đời thường;
—> Cảm thức về tình yêu luôn là điểm nhấn trong thơ Xuân Quỳnh - một hồn thơ đa cảm mà dung dị, một trái tim yêu mãnh liệt dữ dội và dịu êm”, ”ồn ào mà lặng lẽ”, khiêm nhường đấy nhưng cũng ào ạt, đam mê như sẵn sàng cháy đến tận cùng nỗi khát khao được yêu và dâng hiến. Thơ Xuân Quỳnh không chỉ hay, đẹp qua ý, tình, con nhữ mà hồn thơ thật giản dị, triết lý thắm sâu, lay thức vào những góc khuất lòng người để lại những dư ba cảm xúc. Dấu ấn về phong cách thơ Xuân Quỳnh còn được khẳng định mạnh mẽ hơn khi thơ không chỉ là thơ mà còn hòa quyện, nhuần nhuyễn, đồng điệu giữa chuyện thơ và chuyện đời làm nên hồn thơ đa sắc điệu, quyến rũ lòng người.
4.     Chính tả, dùng từ, đặt câu (0,25 diểm):
Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp, ngữ nghĩa Tiếng Việt.
5.     Sáng tạo (0,5 điểm):
Có cách diễn đạt mới mẻ, thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.

Xem thêm >>> Đề thi thử THPT Quốc gia 2017: Sóng và Đất Nước

Trên đây là những ý phân tích, cảm nhận mà Cunghocvui gửi đến bạn về tâm hồn người con gái đang yêu qua bài thơ "Sóng", mong rằng bài viết sẽ giúp ích được nhiều cho quá trình ôn luyện của bạn.