Sáng tỏ ý kiến: Chi tiết nhỏ làm nên tác phẩm lớn

A. ĐỀ BÀI

I. ĐỌC - HIỂU (3,0 điểm)
Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi:
(1) Tranh Tết Đông Hồ rất phong phú về nội dung, có tranh đơn chiếc, nhưng đa số là tranh bộ đôi, bộ tứ, dường như chịu ảnh hưởng từ thể biền ngẫu trong văn học. Chủng đối với nhau từ màu nền, nội dung và cả chữ trên tranh. Chủ đề trừ tà, cầu phúc, chúc tụng như các tranh: Gà đại cát, Gà trống, Tiến tài Tiến lộc, Ông tướng trấn môn,.. .chủ đề cảnh vật, cảnh sinh hoạt quan hệ gia đình, xã hội có: Lợn đàn, Gà đàn, Thầy đồ cóc, Trạng chuột vinh quy, Đánh vật, Rước trống, Hứng dừa, Đánh ghen, Rước rồng, Múa kì lân,., hay những tranh có nội dung ca ngợi anh hùng dân tộc như: Hai Bà Trưng, Triệu Ẩu xuất quân, Ngô Quyền, Trần Hưng Đạo, hoặc bắt nguồn cảm hứng từ các tác phẩm văn học cổ điển như: Truyện Kiều, Truyện Lục Vân Tiên...
(2) Hầu hết tranh Đông Hồ đều có thơ hoặc phương ngôn bằng chữ Nôm hay chữ Hán. Trong thơ có họa và trong họa có thơ đã thể hiện mĩ cảm của người phương Đông. Thơ và họa gắn bó với nhau vừa tạo nên vẻ đẹp hoàn chỉnh của bố cục, vừa nổi lên tâm tư, tình cảm của người nghệ sĩ dân gian “đối cảnh sinh tình ”,

(Đặng Thế Minh, Thuyết minh Bảo tàng Mĩ thuật Việt Nam, 2000)

Câu 1: Anh (chị) hãy chỉ ra nội dung chính của đoạn trích trên.
Câu 2: Đoạn văn (1) đã sử dụng phép tu từ gì? Chỉ ra tác dụng của phép tu từ ấy.
Câu 3: Chỉ ra và phân tích tác dụng của các phép liên kết trong đoạn trích trên.
Câu 4: Qua bài viết trên, anh (chị) hãy nhận xét một cách ngắn gọn nét đặc sắc của tranh dân gian Đông Hồ.
II. LÀM VĂN (7,0 điểm)
Câu 1 (2,0 điểm)
Nhiều làng nghề truyền thống ngày nay đang bị mai một. Anh (chị) hãy viết một bài luận (khoảng 200 chữ) thể hiện suy nghĩ của bản thân về trách nhiệm của tuổi trẻ đối với việc gìn giữ các làng nghề truyền thống của dân tộc.
Câu 2 (5,0 điểm)
“Chi tiết nhỏ làm nên tác phẩm lớn ” - Lev tolstoy. Bằng việc phân tích chi tiết bát cháo hành trong tác phẩm Chí Phèo của Nam Cao và bát cháo cám trong tác phẩm Vợ Nhặt của nhà văn Kim Lân, anh chị hãy làm sáng tỏ nhận định trên?

B. HƯỚNG DẪN

Phần I: Đọc hiểu
Câu 1 (0,5 điểm):
Nội dung chính của đoạn trích trên: đoạn trích trên nói về những đề tài chính và nội dung phản ánh của tranh Đông Hồ
Câu 2 (0,5 điểm):
-   Đoạn văn (1) sử dụng phép liệt kê. Ở đây, tác giả đã kể ra hàng loạt các đề tài, cảm hứng xuất hiện trong tranh Đông Hồ (0,25 điểm)
-   Việc sử dụng phép tu từ liệt kê đã cho thấy sự phong phú, đa dạng trong đề tài, cảm hứng, nội dung của tranh Đông Hồ. Các chủ đề ấy bao phủ nhiều mảng của cuộc sống, từ những đề tài giản dị, dân dã, gần gũi với đời sống lao động nhưng cũng có những chủ đề mang tính bác học, cổ điển.
Câu 3 (1,0 điểm):
Các phép liên kết trong đoạn trích trên:
-     Phép điệp: tranh, Đông Hồ.
-   Phép liên tưởng: tranh Tết Đông Hồ, màu nền, tranh bộ đôi, bộ tứ, chủ đề, cảm hứng, thơ, họa, bố cục, thẩm mĩ, nghệ sĩ dân gian.
-    Phép thế: chúng.
Câu 4 (1,0 điểm):
Học sinh tự triển khai theo suy nghĩ cá nhân. Tuy nhiên, có thể tham khảo một số gợi ý sau:
Tranh dân gian Đông Hồ thể hiện vẻ đẹp tâm hồn con người Việt Nam:
+ Đời sống bình dị, chân chất: Từ các bức tranh đàn gà, đàn lợn cho đến hình ảnh chăn trâu thổi sáo thả diều. Hay là cuộc sống vui chơi của các em bé ôm gà, ôm vịt, ôm rùa, ôm cóc. Rồi thú vị ở các bức tranh được nhân cách hóa như: Đám
cưới chuột, Thầy Đồ Cóc. Hay các bức tranh hội làng, hội đu, bắt trạch trong chum hay vinh quy bái tổ.. .đều thể hiện nét đẹp trong văn hóa phong tục của dân tộc;
+ Tâm hồn hào hoa, tinh tế ;
+ Bàn tay cần cù, khéo léo;
+ Trí tưởng tượng lãng mạn, bay bổng...
—> Ẩn sâu trong những bức tranh dân gian Đông Hồ là những lời ước nguyện mang tính nhân văn cao đẹp trong cuộc sống con người.
II. LÀM VĂN (7,0 điểm)
Câu 1 (2,0 điểm):
1. Đảm bảo yêu cầu Ví’ hình thức đoạn văn (0,25 điểm)
Có thể trình bày đoạn văn theo nhiều cách: diễn dịch, quy nạp, móc xích, song hành...
2.     Xác định đúng vẩn đề cần nghị luận (0,25 điểm);
Vấn đề lựa chọn cách sống phù hợp cho bản thân
3. Triển khai vấn đề nghị luận (1,0 điểm):
Nhận thức về sự mai một của các làng nghề truyền thống và ý thức giữ gìn làng nghề của thế hệ trẻ hiện nay.
Có thể lựa chọn các thao tác lập luận phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận theo nhiều cách nhưng cần làm rõ được suy nghĩ nhận thức của bản thân về thực trạng mai một của các làng nghề. Có thể theo hướng sau:
-     Thực tế về sự mai một của các làng nghề truyền thống của dân tộc trong giai đoạn hiện nay:
+ Trong thời kì hội nhập quốc tế, chuyển dần sang nền kinh tế thị trường, công nghiệp hóa hiện đại hóa, các làng nghề truyền thống đang phải đối mặt với nhiều khó khăn và thử thách. Có hai nguyên nhân chính dẫn đến tình hạng này.
-H- Nguyên nhân khách quan là do sản phẩm làng nghề làm ra không có thị trường tiêu thụ. Thay vì sử dụng những sản phẩm thủ công, khách hàng sẽ ưu tiên lựa chọn những sản phẩm công nghiệp có giá thành rẻ và nhiều mẫu mã hơn.
++ Nguyên nhân chủ quan phát triển từ chính bên trong các làng nghề truyền thống, số thợ lành nghề, các nghệ nhân đã ở tuổi “xưa nay hiếm”, còn lớp trẻ chưa thật sự có tình yêu với nghề truyền thống. Chính vì vậy, trước biến cố của thời gian, nhiều làng nghề đang có nguy cơ bị xóa sổ.
-     Nguyên nhân dẫn đến sự mai một các làng nghề truyền thống:
+ Khó khăn lớn nhất đối với các làng nghề chính là không tìm được đầu ra cho sản phẩm. Các sản phẩm của những làng nghề chưa thể vươn ra thị trường trong nước và quốc tế. Tính chất khép kín trong việc sản xuất hàng hóa đã kìm hãm sự phát triển của làng nghề trong thời đại công nghệ và hội nhập như hiện nay;
+ Ngoài ra, thì yếu tố nhân lực cũng là một nguyên nhân dẫn đến thực trạng làng nghề hiện nay: những thợ nghề, những nghệ nhân của các làng nghề hiện nay còn rất ít, giới trẻ thì không còn mặt mà với nghề “cha truyền con nối” như trước;

- Giải pháp: Trước tình trạng nhiều làng nghề đang bị mai một, những người trẻ tuổi - là tương lai của đất nước, nắm trong tay vận mệnh dân tộc càng cần phải có trách nhiệm trong việc gìn giữ và phát huy những nét đẹp truyền thống đó.
+ Mỗi người cần phải trang bị một thái độ trân trọng, tích cực tìm hiểu về những làng nghề truyền thống, đồng thời, thay vì sử dụng nhiều vận dụng hiện đại không cần thiết, người trẻ có thể sử dụng chính những sản phẩm thủ công của người lao động nước ta. Bên cạnh đó, tuyên truyền và giới thiệu những sản phẩm truyền thống của dân tộc đến bạn bè quốc tế cũng là một việc làm có ý nghĩa;
+ Nhà nước, chính quyền địa phương cần phải có những biện pháp hỗ trợ để quy hoạch và phát triển làng nghề. Bên cạnh đó, chính bản thân các làng nghề cần phải có những bước thay đổi về mẫu mã, tích cực quảng bá thương hiệu,.. .để giúp làng nghề tồn tại trong thời kì đổi mới và cả sau này.
+ Khi mà các làng nghề truyền thống bị mất hoặc mai một đi thì những lợi ích kéo theo của nó như: du lịch văn hóa, khai thác tiềm năng kinh tế, tạo việc làm, gìn giữ và phát triển văn hóa truyền thống, giáo dục vãn hóa truyền thống.. .cho thế hệ sau trở thành điều cần phải quan tâm suy nghĩ
Thông điệp: Một dân tộc mất đi bản sắc văn hóa là tự giết chết chính mình, tự xóa tên của mình trên bản đồ thế giới.
4.    Chính tả, dùng từ, đặt câu (0,25 điểm):
Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp, ngữ nghĩa Tiếng Việt.
5.    Sáng tạo (0,25 điểm):
Có cách diễn đạt mới mẻ, thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận
Câu 2 (5,0 điểm)
1.    Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận (0,25 điểm):
Trình bày đầy đủ các phần Mở bài, Thân bài, Kết bài. Phần Mở bài biết dẫn dắt hợp lí và nêu được vấn đề; phần Thân bài biết tổ chức thành nhiều đoạn văn liên kết chặt chẽ với nhau cùng làm sáng tỏ vấn đề; phần Kết bài khái quát được vấn đề và thể hiện được nhận thức của cá nhân.
2.   Xác định đúng vấn đề cần nghị luận (0,5 điểm): Phân tích giá trị, ý nghĩa các chi tiết tiêu biểu trong hai tác phẩm tự sự, từ đó khẳng định giá trị của tác phẩm văn học và tầm cỡ của nhà văn.
3.    Triển khai vấn đề nghị luận:
Cần vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp dẫn chứng và lí lẽ.
a.    Giới thiệu ngắn gọn về tác giả, tác phẩm (0,5 điểm):
“Chí Phèo” (1939) là truyện ngắn xuất sắc của Nam Cao viết về đề tài người nông dân. Truyện ngắn kết tinh những tìm tòi, khám phá của nhà văn từ hình tượng người nông dân, bộc lộ tư tưởng nhân đạo thống thiết của tác giả.
“Vợ nhặt” là truyện ngắn tiêu biểu của Kim Lân viết về nông thôn Việt Nam trước Cách mạng khi mà cái đói cái chết đang rình rập. Truyện được in trong tập “Con chó xấu xí” (1962). Qua Vợ nhặt Kim Lân đã tái hiện hình ảnh của người nông dân lao động nghèo trong đời sống xã hội chênh vênh cực nhọc. Thế nhưng, khác với Nam Cao, khác với người nông dân bị tha hóa, bị ruồng bỏ gay gắt, bị hủy hoại về cả nhân hình lẫn nhân tính, người nông dân trong sáng tác của Kim Lân là những con người bình dị ở những làng quê bình dị nhưng phải chịu cảnh cái đói hành hạ, cái chết rình rập. Nhưng trong cái cảnh khốn cùng ấy, ở những người nông dân như Tràng, như bà cụ Tứ, như thị vẫn sáng lên tình yêu thương tha thiết.
Nét đặc sắc trong hai truyện ngắn là sự phát hiện những chi tiết đặc sắc.
b.    Giải thích ý kiến (0,5 điểm)
Chi tiết là những tình tiết nhỏ nhặt, thậm chí là vụn vặt của đời sống, chi tiết tiêu biểu có tác động lớn đến diễn biến tâm lí, số phận nhân vật; thúc đẩy cốt truyện phát triển.
- Tài nghệ của nhà vãn là biết phát hiện và sử dụng những chi tiết đó làm nên ý nghĩa cho tác phẩm văn học.
+ Chi tiết “bát cháo hành” của Thị Nở là chi tiết quan trọng, đánh thức khao khát muốn làm người lương thiện trong Chí Phèo;
+ Chi tiết “nồi cháo cám” trong bữa ăn ngày đói của gia đình Tràng lại là hình ảnh về một hiện thực khốc liệt của đói nghèo và chết chóc.
Hai chi tiết đó đều là phát hiện quan trọng của Nam Cao và Kim Lân.
c.     Có thể cảm nhận theo nhiều cách nhưng về cơ bản, cần đáp ứng những nội dung sau:
- Nhận xét khái quát: Mỗi tác phẩm có một sự khám phá về hình tượng người nông dân, bộc lộ tư tưởng mà các nhà văn muốn gửi gắm. Khám phá người nông dân Việt Nam, hai nhà văn đã khám phá những điều nhỏ bé, hạnh phúc đời thường.
+ Trong tác phẩm, Nam Cao đã khá thành công khi miêu tả diễn biến tâm lí của nhân vật Chí Phèo sau cuộc gặp gỡ với Thị Nở khi hắn tỉnh rượu, suy ngẫm về cuộc đời. Cuộc gặp gỡ đó đã thức tỉnh Chí, khiến Chí từ một “con quỷ dữ của làng Vũ Đại” trở lại thành người nông dân lương thiện khát khao cuộc sống con người mãnh liệt cho dù phải chết.
+ Ở tác phẩm “Vợ nhặt” là niềm tin, tình yêu thương con người giữa nạn đói và cái chết. Đặc biệt, ở cả hai tác phẩm đều có những chi tiết nghệ thuật đặc sắc, là bước ngoặt trong đời sống tinh thần của nhân vật.
+ Chi tiết “bát cháo hành” trong truyện ngắn Chí Phèo và chi tiết “nồi cháo cám ” trong truyện ngắn “Vợ nhặt” là hai chi tiết đặc sắc, làm nến giá trị tác phẩm.
- Chi tiết bát cháo hành:
+ Chi tiết bát cháo hành được Nam Cao miêu tả là bát cháo hành do Thị Nở mang đến giải rượu cho Chí Phèo. Đêm hôm trước, trong cơn say, Chí gặp Thị và giữa hắn và thị đã có một đêm bên nhau. Sáng hôm sau, biết Chí Phèo bị thổ một trận thừa sống thiếu chết, thị đã nghĩ ngay đến việc cho hắn cháo hành “ra được mồ hôi thì nhẹ người ngay đỏ mà”, nghĩ là làm sáng thị chạy ngay đi tìm gạo, hành thì may ra nhà thị còn.
+ Nam Cao miêu tả nguồn gốc bát cháo hành rất kĩ càng, trước hết đó là liều thuốc giải rượu, sau cùng đó là bát cháo của tình yêu thương, của lòng người ấm áp. “nồi cháo hành” là tượng trưng cho tình yêu của hai con người bị đặt ra ngoài lề của xã hội, Chí thỉ là “con quỷ dữ làng Vũ Đại ”, thị Nở lại là “người đàn bà xấu ma chê quỷ hờn” hơn nữa lại “dở hơi ”, “nhà lại có mả hủi ”. Hai con người khốn khổ đó đã bị xã hội làng Vũ Đại từ chối, không chấp nhận đặt họ trong xã hội lương thiện của con người. Nam Cao với việc khắc họa chi tiết này, ông xứng đáng là nhà văn của chủ nghĩa nhân đạo, khi đã phát hiện ra tình yêu giữa hai con người dị hợm, và miêu tả tình yêu đó với mọi cung bậc tình cảm, giống như những tình yêu khác.
+ Ngoài ra “bát cháo hành” còn tượng trưng cho tình cảm đồng loại, cho tình thương mà con người dành cho nhau khiến người ta tưởng rằng cái cách thị đối xử với Chí như là mẹ đối xử với con, như là chị chăm sóc em. Quả thật, nếu thị Nở với bát cháo hành đánh thức niềm khát khao làm người lương thiện của Chí, thì Chí đã đánh thức bản năng của người phụ nữ nằm trong con người dị hợm, xấu xí như thị. Hai con người khốn khổ ấy đã tìm thấy nhau, đã khơi dậy cho nhau những niềm khát khao về một cuộc sống bình thường.
+ Chi tiết đó được miêu tả qua dòng suy nghĩ của nhân vật thị Nở “Tiếng vợ chồng thay ngường ngượng mà thinh thích ”. Đó là điều mong muốn âm thầm của con người khốn nạn ấy chăng. Hay sự khoái lạc về xác thịt đã lảm nổi dậy những tính tình mà thị chưa bao giờ biết?
+ “Bát cháo hành” của thị đã tác động rất lớn đến tâm lí, nhận thức của Chí Phèo. Neu trước khi thị bước vào, hắn đã có những cảm nhận về cuộc sống xung quanh, về âm thanh của cuộc sống lương thiện, rồi những âm thanh đó đánh thức suy nghĩ về một giấc mơ xa xôi trong quá khứ của hắn, khiến hắn bừng tỉnh nhận thức được tương lại với tuổi già, đói rét và cô độc, thì bây giờ, sau khi được “người đàn bà cho” bát cháo hành, hắn “ngạc nhiên” bởi từ trước đến nay chưa có ai cho không hắn cái gì, tất cả đều là hắn phải cướp giật, dọa nạt mới có được. Sau đó lả hàng loạt những cảm xúc ở Chí Phèo: bâng khuâng, vừa vui lại vừa buồn, vừa như là ăn năn, hối hận. Chí đã thấy được tình yêu thương trong bát cháo hành và cả tình thương giữa những con người, mở ra nhiều lối đi trong cuộc đời hắn. Dù rằng lối đi đó rất mơ hồ nhưng hắn cũng lờ mờ cảm nhận được, đánh dấu sự thức tỉnh dần dần của Chí Phèo. Bản tính lương thiện của Chí không biến mất hoàn toàn mà chỉ bị che lấp đi. Giống như một đốm sáng nhỏ nhoi trong cuộc đời tăm tối. Bản tính đó vẫn tồn tại trong sâu thẳm trái tim Chí Phèo mà “bát cháo hành” của thị Nở đã đánh thức bản tính vốn đã bị che lấp từ lâu ấy. Hắn thèm lương thiện, hắn muốn trở thành người lương thiện biết bao. Tất cả những khát khao đó của Chí đều đặt cả vào Thị Nở. Thị sẽ là người mở đường cho hắn, thị đã chung sống được với hắn tại sao mọi người lại không thể. Đối với Chí,Thị không chỉ là người yêu mà thị còn là cây cầu nối hắn với thế giới người lương thiện mà bấy lâu nay hắn bị đặt ra ngoài.
+ “Bát cháo hành” đã gợi cho Chí nhiều suy nghĩ, nhiều khát khao, đầu tiên là khát khao được chung sống với Thị Nở. Chí Phèo ướm lời “Giá cứ thế này mãi thì thích nhỉ” câu nói đó thể hiện niềm mong ước nhỏ nhoi của Chí: ốm thì được ăn cháo hành, ốm thì có người chăm sóc. Đó là ước muốn bình dị, nhưng xa vời với người nông dân khốn khổ này. Mơ hồ cảm thấy điều ấy nên Chí nói với thị bằng một tâm trạng phấp phỏng lo lắng “Hay là mình sang đây ở chung với tớ một nhà cho vui Lời tỏ tình bình dị của Chí Phèo nhưng chứa đựng niềm khát khao có một gia đình nho nhỏ, mơ ước từ cái thuở xa xưa của anh canh điền hiền lành có chồng cuốc mướn, cày thuê vợ dệt vải.
—> Chi tiết “bát cháo hành” là sự phát hiện tinh tế của nhà văn Nam Cao. Qua đó nhà văn muốn khẳng định phẩm chất tốt đẹp của con người. Đối với Nam Cao bản chất tốt đẹp của người nông dân không bao giờ mất đi, Chí Phèo sau khi gặp thị Nở, nhận được tình yêu thương từ thị thông qua bát cháo hành, hắn đã khát khao được trở lại cuộc sống lương thiện. Và khi sự khát khao lương thiện đã trở lại thì nó sẽ không mất đi, cho dù người nông dân có phải trả giá bằng cái chết để bảo vệ điều đó.
-    Cuối truyện, Chí Phèo bị Thị Nở cự tuyệt, những lời lẽ của bà cô thị cũng là định kiến của xã hội. Chí đã bị gạt ra khỏi xã hội thì hắn không thể nào trở về nữa. Nhưng không chấp nhận kiếp sống của con quỷ dữ, Chí Phèo đã cầm dao đâm chết Bá Kiến rồi tự sát. Cái chết của Chí Phèo khiến người đọc chúng ta cứ băn khoăn mãi: Lối thoát nào cho người nông dân khốn khổ này. Cho đến lúc chết, hắn vẫn cứ thấy thoảng hương cháo hành - hương vị của cuộc sống lương thiện.

Có thể bạn quan tâm: Tâm trạng của Chí Phèo khi bị thị Nở từ chối
-    Chi tiết “nồi cháo cám”:
+ Chi tiết “nồi cháo cám” là chi tiết xuất hiện ở phần gần cuối của truyện ngắn Vợ nhặt. Chi tiết được nhà văn miêu tả trong bữa cơm đầu tiên khi người vợ nhặt về làm dâu.
+ Trở lại với truyện Vợ nhặt, câu chuyện là bức tranh ngày đói tàn tạ xơ xác của nông thôn Việt Nam trước cách mạng. Anh cu Tràng là anh phu xe cục mịch, xấu xí và ế vợ. Nhưng trong những ngày đói kém' tình cờ anh “nhặt” được vợ. Người đàn bà theo không anh về là người đàn bà xa lạ, không tên, không quế quán. Chỉ với bốn bát bánh đúc và câu hò vu vơ, Thị đã theo về làm vợ Tràng. Cái đói đã hủy hoại nhân hình của thị, biến thị thành người đàn bà gầy khô, quần áo rách “như tổ đỉa”, cái đói cũng hủy hoại luôn cả nhân cách của con người, khiến thị bỏ qua sĩ diện của một người con gái theo không về làm vợ người đàn ông xa lạ. Qua ngòi bút miêu tả của Kim Lân, số phận con người hiện lên thật rẻ rúng, nhỏ nhoi. Trong cái đói, thị lấy Tràng để có nơi bấu víu, để chạy trốn cái chết đang rình rập. Nhưng không, gia cảnh Tràng cũng nghèo đói, khó khăn không kém. Thị nhìn gia cảnh ấy và “thở dài”. Cái thở dài của thị là sự chấp nhận làm hòa với số phận. Thị lấy Tràng để chạy trốn cái đói, nhưng cũng không thể trốn được. Nhưng bù lại, thị được Tràng và bà cụ Tứ hết lòng đón nhận, hết lòng yêu thương. Sau một ngày về làm vợ Tràng, thị đã trở lại là một người phụ nữ nết na, i   hiền thục, không còn cái vẻ chao chát, chỏng lỏn như khi Tràng gặp thị ngoài chợ
nữa. Sáng hôm sau. trong bữa cơm đầu tiên khi thị về làm vợ Tràng được nhà văn Kim Lân miêu tả thật thảm hại “chỉ có độc một cái mẹt chuối thái rối, một đĩa muối ăn với cháo”... bữa cơm trôi qua trong vui vẻ, nhưng chỉ một loáng là hết sạch. “Nồi cháo cám” được bà cụ Tứ chuẩn bị rồi mang lên cho con trai và con dâu ăn.
+ Nếu chi tiết “bát cháo hành” là biểu trưng cho tình yêu thương của thị Nở dành cho Chí thì “nồi cháo cám” cũng là biểu trưng cho tình yêu thương của bà cụ Tứ dành cho các con. Trong ngày đói kém, tình yêu thương của người mẹ già ấy hiện lên thật đáng thương. “Bà lão lật đật chạy xuống bếp, lễ mễ bưng lên một cái nồi nghỉ ngút”, “vừa khuấy vừa cười”... Hình ảnh của người mẹ nông dân dưới ngòi bút miêu tả của nhà văn Kim Lân hiện lên thật xót xa. Nhưng ở đây nhà văn đã rất tinh ý khi miêu tả phản ứng của các nhân vật khi ăn “cháo cám”. Cô con dâu mới được nhà vãn miêu tả “Hai con mắt thị tối lại”, “thị điềm nhiên và vào miệng”.
+ Có thể nói Kim Lân là nhà văn thấu hiểu tâm lí người nông dân rất sâu sắc. Cái “tối mắt lại” của người vợ nhặt là chi tiết miêu tả hiện thực đói kém và chết chóc. Thị lấy Tràng để chạy trốn cái chết, nhưng cuối cùng cái chết cái đói lại vẫn không buông tha thị. Như thái độ của thị lại “điềm nhiên và vào miệng” tức là thị chấp nhận. Chấp nhận gắn bó với gia đình này, chấp nhận thỏa hiệp với cuộc sống đói nghèo, thỏa hiệp với cái chết. Hiện thực cay đắng đói khổ len lòi *   vào trong tâm tư của từng người. Hiện thực ấy xua tan đi những ảo vọng về tương lại mà mẹ con bà cụ Tứ vừa mới vẽ lên “ Khi nào có tiền ta mua mấy đôi gà... ngoảnh đi ngoảnh lại chả mấy mà có ngay đàn gà cho mà xem”.
+ Hiện thực của đói nghèo hiện diện ngay trong “nồi cháo cám”: “Tràng nhãn mặt, chun mũi” “miếng cám đắng chát nghẹn bứ trong cổ”, không khí gia đình vui vẻ đã biến mất, bữa cơm không ai nói với ai câu gì... có một nỗi tủi hờn len lỏi vào trong tâm trí họ.
—> Bằng việc phát hiện và miêu tả chi tiết “nồi cháo cám”, Kim Lân đã lên tiếng tố cáo hiện thực đen tối đương thời. Nạn đói và cái chết luôn rình rập cuộc sống của người nông dân. Nhưng đằng sau đó cũng lấp lánh niềm tin, tình yêu thương của nhà vãn vào con người, rằng Tràng, thị, bà cụ Tứ, họ sẽ đổi đời, sẽ có một cuộc sống tương lai tươi sáng hơn, Chi tiết “lá cờ đỏ bay phấp phới” trong suy nghĩ của Tràng là chi tiết thể hiện niềm tin đó.

Có thể bạn quan tâm: Khát vọng sống ở nhân vật thị và Mị
-    Điểm gặp gỡ giữa hai chi tiết:
+ Hai chi tiết “bát cháo hành” và “nồi cháo cám” đều là phát hiện tỉnh tế và giàu sức gợi của nhà vãn.
+ “Bát cháo hành” của Thị Nở và “nồi cháo cám” của bà cụ Tứ tuy đơn giản về vật chất nhưng chứa đựng tình cảm yêu thương lớn lao vô bờ.
+ Có giá trị thức tỉnh và niềm tin vào vào tương lai, cuộc sống tốt đẹp hơn.
+ Phơi bày hiện thực xã hội đen tối, khổ cực và và lên tiếng tố cáo xã hội nông thôn Việt Nam thối nát đương thời, xã hội mà bóp nghẹt người nông dân, không cho họ con đường trở về lương thiện (Chí Phèo), xã hội mà cái đói cái chết luôn lẩn khuất rình rập (Vợ nhặt).
+ Nhưng trên hết, qua hai chi tiết đó, nhà văn muốn khẳng định niềm tin vào tình yêu thương của con người và sự đổi thay xã hội.
-    Điểm riêng biệt:
+ “Bát cháo hành” là hiện thân cho tình yêu thương cùng cảnh ngộ giữa hai con người đều “không được coi là người” như Chí Phèo và Thị Nở.
++ Mang giá trị thức tỉnh, đánh thức bản năng trong Chí và Thị, để Chí tỉnh táo nhận ra hiện thực cuộc đời mình, để khát khao trở về làm người lương thiện, để Thị được sống đúng với bản năng của một người phụ nữ bình thường.
+ “Nồi cháo cám” là chi tiết tố cáo hiện thực xã hội bấy giờ, khi mà cái đói, cái chết luôn rình rập cuộc sống của con người.
-H- Là hiện thân cho tình thương yêu bao la của bà cụ Tứ dành cho các con của mình trong những ngày đói kém. Tuy nó mặn chát nơi đầu lưỡi nhưng chan chứa tình yêu của người mẹ.
++ Cụ thể hóa cho những giá trị vật chất nhỏ nhoi trong những năm đói kém.
d.    Bàn luận (0,5 điểm)
- Cả hai chi tiết đều là phát hiện rất độc đáo, mới mẻ và giàu giá trị của nhà văn. Nó là minh chứng sống động cho tình yêu thương bao la giữa con người và con người. Tuy mộc mạc, giản đơn về mặt vật chất nhưng những chi tiết đó lại chứa đựng những giá trị tinh thần lớn lao, giúp con người biết yêu thương và trân trọng nhau hơn. Mặc dù không được tác giả gia công, tô vẽ cầu kì nhưng “bát cháo hành” của Thị Nở và “nồi cháo cám” của bà cụ Tứ sẽ mãi là những biểu tượng đẹp đẽ cho lòng trắc ẩn và tình yêu thương.
-   Qua hai chi tiết đó càng khẳng định tài năng và phong cách của hai nhà văn. Nam Cao và Kim Lân xứng đáng là hai cây bút truyện ngắn xuất sắc nhất nền văn học Việt Nam hiện đại.
4. Chính tả, dùng từ, đặt câu (0,25 điểm):
Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp, ngữ nghĩa Tiếng Việt.
5. Sáng tạo (0,5 điểm):
Có cách diễn đạt mới mẻ, thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.