Hướng dẫn soạn bài Vợ chồng A Phủ - Tô Hoài

VỢ CHỒNG A PHỦ - Tô Hoài 

I.    Tìm hiểu chung
1.    Tác giả
–    Tô Hoài tên khai sinh là Nguyễn Sen sinh năm 1920
–    Quê ở Kim Bài Thanh Oai Hà Đông
–    Bản thân lặn lội kiếm sống bằng nhiều nghề
–    Sự nghiệp:
•    Tô Hoài là một nhà văn lớn nổi tiếng trước cách mạng tháng Tám
•    Sáng tác trên nhiều thể loại, truyện ngắn, tiểu thuyết
•    Sáng tác thiên về diễn tả những sự thật đời sống
•    Có vốn hiểu biết sâu sắc, phong phú về phong tục tập quán của nhiều cùng miền nhất là vùng Tây Bắc
•    Lối trần thuật rất hóm hỉnh sinh động nhờ vốn từ vựng giàu có
•    Các tác phẩm tiêu biểu: Dế mèn phiêu lưu kí, o chuột, nhà nghèo, truyện Tây Bắc…
•    Năm 1996 ông được tặng giải thường nhà nước về văn học nghệ thuật
2.    Tác phẩm
a.    Xuất sứ và hoàn cảnh
–    Vợ chồng A phủ in trong tập truyện Tây Bắc. Với tác phẩm này ông được tặng giải nhất hội văn nghệ Việt Nam năm 1954 – 1955
–    Gồm 3 truyện ngắn trong tập truyện Tây bắc:
•    Mường giơn
•    Vợ chồng A Phủ
•    Cứu đất cứu mường
–    Hoàn cảnh sáng tác: tác phẩm được viết khi Tô Hoài cùng với bộ đội có chuyến đi thực tế vào giải phóng toàn bộ Tây Bắc năm 1952
b.    Bố cục: 2 phần
–    Phần 1: cuộc đời và số phận Mị và A Phủ ở Hồng Ngài
–    Phần 2: cuộc đời và số phận Mị và A Phủ ở Phiềng Sa
–    Đoạn trích thuộc phần 1 của tác phẩm
II.    Đọc hiểu chi tiết
1.    Nhân vật Mị
a.    Sự xuất hiện của nhân vật Mị
–    Hình ảnh một cô gái ngồi quay sợi gai bên tảng đá bên cạnh tàu ngựa  gây ấn tượng bởi sự lẻ loi, hành động lặp đi lặp lại và câm lặng
–    Co gái xuất hiện với công việc và buồn rượi rượi
->    Cách giới thiệu nhân vật của nhà văn gây ấn tượng mạnh về cuộc đời và số phận của người con gái Tây Bắc
b.    Cuộc đời và số phận của Mị
–    Trước khi làm dâu nhà thống lý Pá Tra
•    Là một cô gái trẻ đẹp, hiền lành, đã có người yêu, thổi sáo rất giỏi, hiếu thảo với cha mẹ, chăm chỉ và có lòng tự trọng
->    Có thể nói trước khi về làm dâu nhà thống lý Mị có tất cả những yếu tố để có thể sống một cuộc sống hạnh phúc nhưng Mị sống dưới chế độ hủ tục của thần quyền và cường quyền cuộc đời của Mị lại hoàn toàn khác
–    Khi trở thành con dâu gạt nợ nhà thống lý
•    Mị đau khổ khóc đến mấy tháng
•    Chốn về nhà cha cầm nắm lá ngón trong tay định tự tử nhưng nhìn cha lại không thể làm được đành quay về làm kiếp dâu gạt nợ
•    Từ đấy mị cứ lầm lũi như con rùa nuôi trong xó cửa
•    Mị chỉ biết làm những công việc mà quanh năm ngày tháng làm đi làm lại,làm không ngưng nghỉ. Con trâu con ngựa nó còn có lúc đứng gãi chân nhai cỏ chứ đàn bà nhà này thì làm không nghỉ tay
•    Mị sống trong một căn phòng chỉ có một ô vuông bằng bàn tay để nhìn ra ngoài cũng không thể biết được trời nắng hay mưa chỉ biết thấy mờ mờ trăng trắng.
->    Mị bị giam giữ cầm tù cả tinh thần lẫn thể xác, Mị bị vắt kiệt sức lao động, biết thành công cụ lao động của nhà thống lý mất hết ý niệm về thời gian và không gian
–    Sức sống tiềm tàng trong Mị
•    Cảnh đêm tình mùa xuân
+ cảnh: Hồng Ngài năm ấy tết rét dữ dội, mùa xuân đã về trên Hồng Ngài, những chiếc váy nhiều màu đã được phơi trên những mỏm đá xòe ra như những con bướm sặc sỡ
+ con người: trẻ con chơi quay cười ầm trước nhà, người lớn thì uống rượu, thanh niên thổi sáo đánh pao
+ nghe tiếng sáo Mị bỗng thấy tâm hồn như phơi phơi trở lại. Mị cũng uống rượu ngày tết, mị uống ực từng bát như uống cho hết nỗi nhục số phận
+ Mị nằm lại trong nhà nghe tiếng tháo thổi,Mị bồi hồi nhớ lại những kỉ niệm ngày trước: Mị thổi sáo giỏi không biết ngày đêm có bao nhiêu thổi sáo đi theo Mị
+ Nhưng rồi tự nhiên Mị thấy uất nếu như có nắm lá ngón trong tay Mị sẽ ăn cho chết ngay chứ không buồn nghĩ nữa
->    Lần đầu tiên trong đầu Mị xuất hiện ý định tự tử ,sức sống trong Mị đã hồi sinh
+ mị thấy mình còn trẻ và Mị muốn đi chơi, Mị vào buồng thắp sáng đèn như thắp sáng chính cuộc đời mình vậy, Mị với tay lấy chiếc váy hoa chải lại đầu tóc để đi chơi. Nhưng thằng A Sử nó đã kịp về để ngăn cản hành động đó của Mị
+ hắn buộc Mị vào cột giữa nhà cột cả tóc lên khiến Mị không thể cúi đầu được. Nhưng khi ấy Mị vẫn còn đang say sưa theo tiếng sáo, rồi bỗng chốc Mị nghe tiếng chân ngựa đạp mạnh vào vách Mị cựa quậy không xong. Mị lại đau khổ
->    Sức sống của Mị trỗi dậy nhưng bị A sử dập tắt một cách phũ phàng
–    Đêm đông trên rẻo cao
•    Mùa đông đến mị thường dậy nửa đêm để hơ lưng hơ tay cho đỡ lạnh
•    Khi ấy Mị bắt gặp A Phủ đang bị trói, ban đầu Mị dửng dưng không thấy gì vì cảnh tượng này trong nhà thống lý đã quá bình thường
•    Nhưng rồi một hôm khi bắt gặp ánh mắt của A phủ với hai dòng nước mắt lấp lánh. Mị nghĩ đến đêm mình bị trói nước mắt nước mũi rơi xuống cổ mà không làm sao lau đi được. Mị nghĩ mình là dâu nhà thống lý chỉ còn cách là chết rũ xương ở đây còn người kia làm sao phải chết mà nếu để thì nay mai cũng chết. Mị quyết định cắt dây trói thả A Phủ đi.
•    Rồi trong lúc sợ hãi Mị chạy theo A phủ đến một chân trời mới chân trơi của cách mạng và sự tự do                    2.    Nhân vật A Phủ
a.    Tiểu sử và hoàn cảnh của a Phủ
–    Anh xuất hiện trong một lần chơi quay và đánh nhau với A Sử
–    A Phủ vì đánh con quan nên đã bị bắt về để sử kiện
–    Nguồn gốc của A Phủ:
•    Là một anh chàng làm thuê để kiếm sống
•    Mười tuổi bị bắt đem bán để đổi lấy thóc
•    A Phủ không chịu được cảnh sống ở vùng thấp đã tìm cách lên vùng cao và lưu lạc đến Hồng Ngài
•    Anh trở thành một chàng trai khỏe mạnh tháo vát
->    A phủ có điều kiện để lấy có một cuộc sống ổn định, là hình tượng biết bao nhiêu người con gái mong ước nhưng anh vẫn phải sống cảnh nghèo khổ vì phép làng ngặt nghẹo
–    Tính cách và số phận
•    Từ nhỏ anh đã là người gan góc không sợ gì
•    Đến khi lớn dám đánh cả con quan và sẵn sàng để trừng trị
•    Và thế là anh trở thành một người ở không công cho nhà thống lý, công việc của anh là hằng ngày đi chăn bò
•    Anh để hổ vồ mất bò, anh vác nữa co bò về nhà xin thống lý đi bắt hổ nhưng hắn không đồng ý mà lấy dây mây trói A Phủ
•    A Phủ nhai đứt hai vòng dây mây để chốn thoát nhưng lại bị nhà thống lý trói chặt thêm
•    Và sau đó thì A phủ được Mị cắt dây mây cởi trói
->    A Phủ có số phận tương đồng với Mị, hai nhân vật có những nét tính cách gần nhau nhưng vẫn có những nét riêng. Tuy nhiên tựu chung ở hai nhân vật ta thấy một số phận nô lệ của thần quyền và cường quyền hủ tục. Họ bị đàn áp và họ đã đứng dậy chống lại chế độ hủ tục đó thành công
III.    Tổng kết
–    Tác phẩm giàu giá trị nhân đạo và hiện thực
–    Nghệ thuật xây dựng nhân vật điển hình, khắc họa nhân vật sống động chân thực, miêu tả tâm lý nhân vật tinh tế, nghệ thuật tả cảnh, nghệ thuật kể chuyện rất thành công.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Giá trị nhân đạo của tác phẩm VỢ CHỒNG A PHỦ