Soạn bài: Thực hành về hàm ý

Câu 1 (trang 79 sgk Ngữ Văn 12 Tập 2):

a, Nếu căn cứ vào lời đáp của A Phủ và thống lí Pá Tra thì:

   - Lời đáp đó thiếu thông tin về số lượng bò bị mất.

   - Lời đáp đó thừa thông tin về hành động “về lấy súng” của A Phủ và dự định bắn con hổ của anh.

   - Cách trả lời của A Phủ mang hàm ý: bò đã mất vì bị hổ ăn thịt nhưng tôi sẽ bắn được con hổ đó để trả cho ông.

   - Câu trả lời rất khôn khéo vì nội dung của nó đã hướng người nghe đến sự “được” (một con hổ to), làm nhòa đi chuyện “mất” bò.

b,

   Hàm ý là phần thông báo thông tin tuy không được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng có thể suy ra từ những từ ngữ ấy.

   Đoạn trích trên vi phạm phương châm về lượng khi giao tiếp. Đó là cung cấp thông tin vừa thiếu(không đáp ứng yêu cầu câu hỏi của người khác) lại vừa thừa (cung cấp thông tin người khác không đòi hỏi).

Câu 2 (trang 80 sgk Ngữ Văn 12 Tập 2):

a, Câu nói của bá Kiến: “Tôi không phải là cái kho” có hàm ý muốn nói với Chí Phèo rằng: Tôi không có tiền cho anh và cũng không thể cho anh mãi được. Cách nói ấy không đảm bảo phương châm cách thức vì không nói rõ ràng, rành mạch được ý của mình.

b, Ở lượt lời thứ nhất và thứ hai của bá Kiến có những dạng câu hỏi:

   - Lượt lời thứ nhất: “Chí Phèo đấy hở?” → câu hỏi thực hiện hành động chào mang hàm ý cảm thán tỏ vẻ chán chường: Lại là mày!

   - Lượt lời thứ hai: “Rồi làm mà ăn chứ báo người ta mãi à?” → câu thực hiện hành động khuyên bảo mang hàm ý bá Kiến trách móc, khó chịu về thái độ của Chí Phèo.

c,

   Ở lượt lời thứ nhất và thứ hai của mình Chí Phèo đều không nói hết ý. Phần hàm ý còn lại được tường minh hóa ở lượt lời cuối cùng.

   Cách nói ở hai lượt nói đầu của Chí Phèo không đảm bảo phương châm về lượng và phương châm về cách thức.

   - Lượt lời thứ nhất của Chí không đáp lại câu hỏi của bá Kiến → không đảm bảo phương châm về lượng.

   - Lượt lời thứ hai, Chí Phèo cũng không đáp lại yêu cầu “cầm lấy (năm hào) vậy” của bá Kiến và cũng không nói rõ mình cần gì → tiếp tục vi phạm phương châm về lượng và phương châm về cách thức.

Câu 3 (trang 80 sgk Ngữ Văn 12 Tập 2):

a, Lượt lời thứ nhất của bà đồ có hình thức câu hỏi nhưng thực chất là thực hiện hành động nói ngăn cản. Qua lượt lời thứ hai của bà đồ giúp ta hiểu ở lượt lời thứ nhất, bà ngụ ý đánh giá khả năng văn chương của ông chồng là rất kém, chỉ là thứ dùng để “gói hàng”.

b, Bà không chọn cách nói thẳng để tránh gây mất lòng chồng và cũng để hàm ý trêu chọc chồng.

Câu 4 (trang 80 sgk Ngữ Văn 12 Tập 2):

   Chọn ý A. Chủ ý vi phạm phương châm về lượng, phương châm về cách thức, dùng cách nói gián tiếp.