Giá trị đặc sắc của đoạn trích "Chiến thắng Mtao Mxây"

Đề bài

Phân tích giá trị đoạn trích "Chiến thắng Mtao Mxây"  

Hướng dẫn giải

Các dân tộc thiểu số nước ta hiện nay còn lưu giữ được một kho tàng sử thi dân gian đồ sộ và có giá trị. Có hai loại sử thi dân gian: sử thi thần thoại như Đẻ đất  đẻ nước (Mường), Ầm ệt luông (Thái), Cây nêu thần ( M'nông)... kể về sự hình thành thế giới, sự ra đời của muôn loài, sự hình thành của các dân tộc; sử thi an hùng như Đăm Săn, Đăm Di, Xinh Nhã, Khinh Dú (Ê đê), Đăm Noi (Bana), kể về cuộc đời và sự nghiệp của các tù trưởng anh hùng. Trong đó, sử thi Đăm Săn là phổ biến nhất. Đăm Săn là tác phẩm tiêu biểu cho loại sử thi anh hùng Tây Nguyên. Đoan trích Chiến thắng Mtao Mxây được trích trong sử thi này.

Đăm Săn thuộc thể loại sử thi. Đó là tác phẩm tự sự dân gian có quy mô lớn, sử dụng ngôn ngữ có vần, nhịp, xây dựng những hình tượng nghệ thuật hoành tráng để kể về các biến cố lớn diễn ra trong đời sống cộng đồng của cư dân thời cổ đại. 

Đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây kể về việc Đăm Săn đi đánh tù trưởng Mtao Mxây cứu Hơ Nhị về. Qua cuộc chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxây  và qua việc Đăm Săn hỏi ý kiến mọi người và mọi người hưởng ứng đáp lại, rồi những lần Đăm Săn đi gõ cửa mỗi nhà, đều nhận được sự ủng hộ của mọi người. Điều này thể hiện sự thống nhất cao độ giữa quyền lợi, khát vọng cá nhân anh hùng sử thi với quyền lợi, khát vọng cộng đồng. Đồng thời qua đó, cũng thể hiện lòng yêu mến, sự tuân phục của tập thể cộng đồng đối với cá nhân anh hùng.  Qua đó, sử thi muống nói đến ý chí đoàn kết của toàn thể cộng đồng Ê-đê- một biểu hiện quan trọng của ý thức dân tộc.

Phim hoạt hình "Chiến thắng Mtao Mxây"

Ngôn ngữ trang trọng, giàu hình ảnh, giàu nhịp điệu với phép so sánh và phóng đại được sử dụng có hiệu quả cao là những đặc điểm nghệ thuật tiêu biểu của sử thi. Đặc biệt trong sử thi, biện pháp so sánh được sử dụng nhiều nhất. Khi thì dùng lối so sánh tương đồng, có sử dụng từ so sánh (như gió lốc gào, như những vết sao băng...) khi thì dùng lối so sánh được tăng cấp bằng hàng loạt từ ngữ so sánh ( đọan tả tài múa khiên của Đăm Săn, đoạn tả cảnh đoàn người đông đảo...). Có khi lại là lối so sánh tương phản (cảnh múa khiên của Đăm Săn và Mtao Mxây), đặc biệt là lối so sánh miêu tả đòn bẩy - một nét rất đặc trưng của sử thi, tức là bao giờ cũng dành miêu tả tài của địch thủ trước, tài của anh hùng sau, nhằm đề cao hơn nhân vật anh hùng.

Các hình ảnh sự vật được đem ra làm chuẩn trong so sánh đều lấy từ thế giới tự nhiên, từ vũ trụ. Dùng vũ trụ để "đo" kích cỡ của nhân vật anh hùng là một cách phóng đại để đề cao anh hùng. Nghệ thuật đó rất nổi bật ở sử thi, mang một giá trị thẩm mĩ đặc biệt. Đó là phong cách nghệ thuật của sử thi.

Đoạn trích tuy kể về chiến tranh nhưng vẫn hướng tới cuộc cống thịnh vượng no đủ, giàu có, hướng về sự đoàn kết, thống nhất và sự lớn mạnh của cộng đồng tộc người. Chính điều này đã nói lên khát vọng lớn lao mà tộc người cùng thời đại gửi gắm vào tác phẩm mà trong đó những cuộc chiến tranh bộ tộc có vai trò là động lực của sự phát triển. 

Chiến thắng của Đăm Săn biểu hiện cho  sự chiến thắng của cái thiện, cái chính nghĩa. Do vây, đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc. 

Hi vọng bài viết giúp các em nắm vững kiến thức đáng lưu ý khi học tác phẩm này!