Soạn bài: Xây dựng đoạn văn trong văn bản (siêu ngắn)

Đọc văn bản “Ngô Tất Tố và tác phẩm Tắt đèn” và trả lời câu hỏi.

Câu 1: (trang 35 sgk Ngữ văn 8 tập 1):

Văn bản trên gồm 2 ý. Mỗi ý được viết thành một đoạn văn

-Giới thiệu về tác giả Ngô Tất Tố

-Khái quát giá trị tác phẩm Tắt đèn.

Câu 2: (trang 35 sgk Ngữ văn 8 tập 1):

Dấu hiệu hình thức để nhận biết đoạn văn:

-Chữ đầu tiên của đoạn viết hoa và lùi dầu dòng.

-Mỗi đoạn thường nhiều câu văn.

-Kết thúc đoạn văn bằng dấu chấm.

Câu 3: (trang 35 sgk Ngữ văn 8 tập 1):

-Đặc điểm cơ bản của đoạn văn:

    + Đặc điểm hình thức: (câu 2)

    + Đặc điểm nội dung: Mỗi đoạn văn thường diễn đạt một ý trọn vẹn

-Đoạn văn là: Đơn vị trực tiếp tạo nên văn bản, bắt đầu từ chữ viết hoa lùi dòng, kết thúc bằng dấu chấm xuống dòng và thường biểu đạt một ý tương đối hoàn chỉnh.

1.Từ ngữ chủ đề và câu chủ đề của đoạn văn

a.Từ ngữ có tác dụng duy trì đối tượng trong đoạn văn: "Ngô Tất Tố", "Ông", "nhà văn", "tác phẩm chính của ông"

b.Câu then chốt của đoạn văn: "Tắt đèn là tác phẩm tiêu biểu nhất của Ngô Tất Tố" . Đây là câu chủ đề của đoạn văn vì: Khái quát nội dung chính của đoạn văn. Câu chủ đề trong trường hợp này đứng ở đầu đoạn

c.Câu chủ đề mang nội dung khái quát, lời lẽ ngắn gọn, thường đủ hai thành phần chính và đứng đầu hoặc cuối đoạn văn.

2.Cách trình bày nội dung đoạn văn

a.Phân tích và so sánh cách trình bày ý của 2 đoạn văn trên:

-Về hình thức: Giống nhau

-Về cách triển khai nội dung:

    + Đoạn 1 không có câu chủ đề, có từ ngữ chủ đề để duy trì đối tượng.

    + Đoạn 2 câu chủ đề nằm ở đầu đoạn, các câu sau triển khai theo nội dung câu chủ đề

-Về cách diễn đạt:

    + Đoạn 1: Phương pháp song hành

    + Đoạn 2: Phương pháp diễn dịch.

b.Đọc đoạn văn và trả lời câu hỏi

-Đoạn văn trên có câu chủ đề "Như vậy, lá cây có màu xanh là do chất diệp lục chứa trong thành phần tế bào" đứng ở cuối đoạn.

- Đoạn văn trên được trình bày theo lối quy nạp.

Câu 1: (trang 36 sgk Ngữ văn 8 tập 1):

Văn bản trên có thể chia làm 2 ý, mỗi ý được diễn đạt bằng một đoạn văn.

    + Thầy đồ chép văn tế của ông thân sinh

    + Gia chủ trách thầy đồ viết nhầm, thầy cãi liều "chết nhầm"

Câu 2: (trang 36 sgk Ngữ văn 8 tập 1):

Phân tích cách trình bày nội dung:

-Đoạn a: Câu chủ đề “Trần Đăng Khoa rất biết yêu thương” đứng ở đầu đoạn; chủ đề được triển khai theo kiểu diễn dịch

-Đoạn b: Không có câu chủ đề, chủ đề được duy trì bằng các từ ngữ chủ đề “mưa”, “ngớt’, “tạnh”, “mặt trời”, diễn đạt theo kiểu song hành.

-Đoạn c: Không có câu chủ đề, chủ đề được duy trì bằng các từ ngữ chủ đề “Nguyên Hồng”, “ông”, “tác phẩm”,diễn đạt theo kiểu song hành.

Câu 3: (trang 37 sgk Ngữ văn 8 tập 1):

-Diễn dịch:

Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của dân ta. Đất nước ta trải qua nhiều cuộc xâm lăng của nhiều kẻ thù hùng mạnh trên thế giới. Nhưng tự hào thay, bằng lòng yêu nước nhân dân ta đã chiến đấu và bảo vệ vững chắc độc lập dân tộc. Lịch sử vẻ vang ghi danh những chiến công Hai Bà Trưng, Ngô Quyền, Trần Quốc Tuấn, Lê Lợi... và của nhân dân ta trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Chúng ta phải đời đời nhớ ơn nguồn cội và phát huy tinh thần yêu nước của nhân dân ta.

-Quy nạp:

Đất nước ta trải qua nhiều cuộc xâm lăng của nhiều kẻ thù hùng mạnh trên thế giới. Nhưng tự hào thay, bằng lòng yêu nước nhân dân ta đã chiến đấu và bảo vệ vững chắc độc lập dân tộc. Lịch sử vẻ vang ghi danh những chiến công của Hai Bà Trưng, Ngô Quyền, Trần Quốc Tuấn, Lê Lợi... và của nhân dân ta trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Trang sử hào hùng mà cha ông ta đã viết nên đã minh chứng cho tinh thần yêu nước của nhân dân ta.

Câu 4: (trang 37 sgk Ngữ văn 8 tập 1):

c.Bài học vận dụng vào cuộc sống của câu thành ngữ “Thất bại là mẹ thành công”

Trong cuộc sống, chúng ta phải luôn cố gắng và không bao giờ được nản lòng, bởi “thất bại là mẹ thành công”. Trong bất kì một lĩnh vực nào dù là học tập, công việc, tình cảm,...ai cũng mong muốn mọi thứ suôn sẻ, viên mãn. Tuy nhiên, cuộc sống không phải lúc nào cũng màu hồng. Trên con đường của mình, chúng ta ắt sẽ đôi ba lần thất bại. Nhưng chính sự thất bại ấy sẽ cho ta kinh nghiệm, bài học để bản thân không sai lầm nữa. Quá trình trải nghiệm ấy sẽ là bước đệm để vươn tới một thành công ngọt ngào và bền vững.

-Cách trình bày nội dung trong đoạn văn: Phương pháp diễn dịch, câu chủ đề ở đầu đoạn.