Soạn bài Ai đã đặt tên cho dòng sông - Soạn văn 12
Câu 1. Sông Hương vùng thượng lưu được tác giả diễn tả như thế nào? Qua những hình ảnh, chi tiết, liên tưởng và thủ pháp nghệ thuật, hãy chứng minh nét riêng trong lối viết kí của tác giả.
Sông Hương ở thượng lưu được nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường miêu tả như một dòng sông có vẻ đẹp "phóng khoáng và man dại" nhưng cũng có lúc dịu dàng và say đắm. Nhà văn khắc họa dòng sông tươi đẹp và thơ mộng này với những hình ảnh đầy ấn tượng. Khi chảy qua lòng dãy Trường Sơn, sông Hương tựa như "một bản trường ca của rừng già" "rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, mãnh liệt qua những ghềnh thác" "cuộn xoáy như cơn lốc. Bên cạnh vẻ đẹp phóng khoáng và man dại ấy, sông Hương còn là một dòng sông tươi đẹp và thơ mộng, "dịu dàng và say đắm giữa những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng".
Ngoài cách sử dụng những từ ngữ gợi cảm vừa kể ("Bản trường ca cùa rừng già", "dịu dàng và say đắm") nhà vốn còn khéo dừng nhiều phép tu từ so sánh kết hợp với nhân hóa: "Sông Hương đã sổng một nửa cuộc đời của mình như một cô gái Di-gan phóng khoảng và man dại", "Rừng già đă hun đúc cho nó một bàn lĩnh gan dạ, một tâm hồn tự do và trong sáng
Câu 2. Đoạn tả sông Hương chảy về đồng bằng và ngoại vi thành phố bộc lộ những phẩm chất nào trong ngòi bút của tác giả? Hiệu quả thẩm mĩ của lối viết đó?
Sông Hương có sự thay đổi tính cách khi về đồng bằng đến ngoại vì thành phố Huế. Theo nhà văn, sông như "đã chế ngự sức mạnh bản năng ồ người con gái" để "mang một sắc đẹp dịu dàng và trí tuệ, trở thành người mẹ phù sa của một vùng văn hóa xứ sở" (Vẻ đẹp dịu dàng, trí tuệ này của dòng sông thực ra đã có cội nguồn ở phần "tâm hồn sâu thầm của nó" trong "cuộc hành trình gian truân mà nô đã vượt qua".
Ở đây, hứa hẹn nhiều vẻ đẹp mới của sông Hương là hình tượng "người con gái đẹp" được "người tình mong đợi đến đánh thức". Những hiểu biết về địa lí đã giúp Hoàng Phủ Ngọc Tường miêu tả được dòng sông một cách tỉ mỉ và những khúc quanh và lưu vực. Cũng chính năng lực quan sát kĩ càng tinh tế và vốn ngôn ngữ hình tượng dồi dào, phong phú đã khiến nhà văn viết ra được những câu chữ đặc sắc, lay động được lòng người đọc: "Sông Hương vẫn đi trong dư vang của Trường Sơn", "sẳc nước trở nên xanh thẳm", "nó trôi đi giữa hai dãy đồi sừng sững như thành quách", "dòng sông mềm như tẩm lụa, với những chiếc thuyền xuôi ngược chỉ hẻ vừa bàng con thoi", những ngọn đồi này "tạo nên những mảng phản quang nhiều màu sắc", "sớm xanh, trưa vàng, chiều tím".
Kiến thức, kiến văn uyên bác của nhà văn còn hằn dấu vào những câu văn nói về lăng tẩm triều Nguyễn, vẻ đẹp trầm mặc của sông Hương ỏ ngoại vi thành phô" Huế, và câu ca dao: "Bổn bề núi phủ mây phong. Mảnh trăng thiên cổ, bóng tùng vạn niên".
Câu 3. Sông Hương khi chảy vào thành phố Huế có nét đặc trưng gì? Phát hiện của tác giả về nét riêng biệt của sông Hương cho thấy những điều gì trong tình cảm của tác giả với xứ Huế và dòng sông?
Khi chảy vào thành phố Huế, sông Hương trở nên vui tươi hẳn lên và đặc biệt chậm rãi, êm dịu và mềm mại. Ở đây, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã có sử dụng những hình ảnh, những cách ví von so sánh, liên tưởng sáng tạo đầy ấn tượng: "Phía đó, nơi cuối đường, nó đã nhìn thấy chiếc cầu trắng của thành phố in ngần trên nền trời, nhỏ nhắn như những vành tráng non... Đấy là điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế". Câu thơ Nguyễn Du tả tiếng dàn trong Truyện Kiều: "Trong như tiếng hạc bay qua. Đục như tiếng suối mới sa nửa vời". Gợi nhớ làn điệu ca Huế "Tứ đại cảnh".
Ngoài ra nhà văn còn làm rõ nét đặc trưng của sông Hương bằng cách so sánh với những dòng sông mà ông tưởng gặp như: sông Xen, sông Đa-nuýp, đặc biệt là sông Nê-va với những phiến băng trôi nhanh như chiếc thuyền của những chú chim hải âu...
Câu 4. Tác giả đã tô đậm những phẩm chất gì của sông Hương qua lịch sử và trong thơ ca? Phân tích cách nhìn độc đáo mang tính phát hiện của tác giả?
Đọan văn: "Dòng sông... đến biển" có thể coi là tiểu kết phần thứ nhất của bài bút kí. Sử dụng một đoạn trong văn kiện của UNESCO, đoạn thuyết minh đầy cảm xúc có tính khái quát và đánh giá cao di sản thiên nhiên, di sin văn hóa thế giới Huế như vậy làm tiểu kết cho phần thứ nhất bài bút kí của mình, tác giả đã khéo léo dùng kiểu đòn bẩy nghệ thuật không chỉ khái quát dược nội dung mà còn thể hiện được nghệ thuật bút kí.
Thêm vào đó, để tôn cao vẻ đẹp Hương Giang và vị trí của dòng sông này trong thế giới hiện đại, nhà văn còn viết mấy câu bình.
Câu 5. Qua đoạn trích, nêu những nét đặc sắc của văn phong tác giả.
Qua bút kí "Ai đã đặt tên cho dòng sông?" ta đủ để cảm nhận rằng Hoàng Phủ Ngọc Tường là một ngòi bút tài hoa, tinh tế, giàu tưởng tượng, lãng mạn, bay bổng nhưng cũng rất uyên bác. Tuy quệ gốc Quảng Trị nhưng ông đã sống, học tập và hoạt động cách mạng ở Huế, tâm hồn thấm đẫm văn hóa Huế.
Những nét đặc sắc của văn phong Hoàng Phủ Ngọc Tường qua đoạn trích trên là:
- Vẻ đẹp Hương Giang phong phú, đa dạng và huyền ảo như đời sống, như tâm hồn con người được thể hiện bằng một ngòi bút đặc sắc, đầy cảm hứng và tài hoa của tác giả trong thể loại bút kí.
- Sức so sánh liên tưởng độc đáo, kì thú cùng với vôn hiểu biết sâu rộng về địa lí, lịch sử văn hóa, nghệ thuật, đặc biệt là vốn sống cùng những trải nghiệm của bản thân.
- Ngôn ngữ phong phú, mềm mại, giàu hình ảnh đầy thi vị, vận dụng khéo léo nhiều phép tu từ: so sánh, nhân hóa, ẩn dụ...
- Kết hợp nhuần nhuyễn, điêu luyện giữa cảm xúc và trí tuệ, giữa chủ quan và khách quan.
Liên kết với Facebook
Liên kết với Google