Hướng dẫn cơ bản cách làm bài văn sử dụng phương pháp thuyết minh

A.            KIẾN THỨC CƠ BẢN
1.            Phương pháp thuyết minh
-              Là một hệ thống những cách thức, thao tác mà người thuyết minh dùng để đạt tới mục đích làm cho người đọc (người nghe) nắm được điều mình muốn nói.
2.            Các phương pháp thuyết minh đã được dạy ở cấp THCS và cấp THPT
-              Ở cấp THCS đó là: nêu định nghĩa, liệt kê, nêu ví dụ, dùng số liệu, so sánh, phân loại - phân tích.
-              Ở cấp THPT đó là: Thuyết minh bằng chú thích và thuyết minh bằng cách giảng giải nguyên nhân - kết quả.
3.            Yêu cầu đối với việc vận dụng phương pháp thuyết minh
-              Việc lựa chọn, vận dụng và phối hợp các phương pháp thuyết minh cần tuân thủ theo nguyên tắc không xa rời mục đích thuyết minh.
-              Làm nổi bật cho được bản chất và đặc trưng của sự vật hiện tượng.
-              Làm cho người đọc (người nghe) tiếp nhận dễ dàng và hứng thú.
4.            So sánh hai phương pháp thuyết minh định nghĩa và giải thích
-              Cả hai đều có cùng cấu trúc cơ bản: A là B.
-              Khác nhau: Phương pháp định nghĩa có những đòi hỏi chặt chẽ hơn. Phần B trong định nghĩa phải thỏa mãn hai yêu cầu:
+ Đặt đối tượng thuyết minh vào trong một loại lớn hơn.
+ Đưa ra được yếu tố bản chất của đối tượng để phân biệt nó với các đối tượng cùng loại khác.
-              Chú thích không đòi hỏi phải thỏa mãn hai yêu cầu đó. Mức độ chuẩn xác của chú thích không cao bằng định nghĩa nhưng nó lại linh hoạt, để sử dụng hơn.
5.            Điểm giống và khác nhau của hai phương pháp phân loại và liệt kẻ
-              Cả hai đều đòi hỏi phải kể ra những bộ phận nhỏ, cụ thể được chứa đựng trong bộ phận lớn hơn hoặc trong tổng thể.
-              Khác nhau: ở phương pháp phân loại, người thuyết minh phải tiếp tục giới thiệu, trình bày về những bộ phận vừa được phân chia ra đó. Phương pháp liệt kê không cần thực hiện điều đó.
B.            GIẢI ĐÁP CÂU HỎI, BÀI TẬP
1.            Đọc đoạn trích ở trang 51, SGK Ngữ văn 10, tập 2 và nhàn xét về đôi lira chọn, vận dụng và phối hợp các phương pháp thuyết minh ri viết sử dụng
Văn bản thuyết minh về hoa lan, loài hoa được người phương Đông lần người phương Tây yêu quý.
-              Người viết lựa chọn và phối hợp các phương pháp thuyết minh sau:
+ Giải thích: Là “loài hoa vương gia’’, "Nữ hoàng của các loài hoa”.
+ Phản loại: Được chia thành hai nhóm...
+ Liệt kê: Nhóm phong lan, nhóm địa lan...
+ Nêu ví dụ: Chi riêng 10 loài của chi lan Hài Vệ nữ...
2.            Hãy viết bài thuyết minh về nghề trồng lúa
-              Mở bài: Nghề trồng lúa là nghề quan trọng bậc nhất trong đời sống của người dân Việt Nam.
-              Thân bài: Nghề này xuất hiện từ xa xưa, có hai phương thức canh tác: trồng lúa nước và trồng lúa cạn (còn gọi là trồng lúa nương). Lúa nước cho năng suất cao hơn, phổ biến ở các đồng bằng ven biển. Lúa nương có năng suất thấp, được trồng chủ yêu ở các vùng núi cao của dân tộc ít người...
-              Kết bài: Nghề trồng lúa không chỉ nuôi sống con người mà còn là nét văn hóa đặc trưng của người Việt Nam.

Xem thêm >>> Hướng dẫn lập dàn ý bài văn thuyết minh chuẩn nhất

Trên đây là bài văn hướng dẫn thao tác cơ bản làm một bài văn có sử dụng phương pháp thuyết minh, mong rằng bài viết sẽ giúp ích được nhiều cho quá trình học tập của bạn. Chúc các bạn học tập tốt <3