Tổng hợp những phân tích về bài Bếp lửa Ngữ văn 9

 Bếp lửa là bài thơ được in trong tập thơ Hương cây, bếp lửa, in chung cùng nhà thơ Lưu Quang Vũ. Có thể nói Bếp lửa là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của Bằng Việt. Ông sáng tác bài thơ này vào năm 1963, khi đang học tập tại Liên Xô. Hãy Cunghocvui.com tìm hiểu bài thơ qua bài viết dưới đây

Bếp lửa

Bếp lửa

I.    Năm 1963, Bằng Việt - Nguyễn Việt Bằng học ngành Luật ơ Liên Xô. Sống xa nhà ai cũng nhớ quê, nhớ những hình ảnh thân thương, nhơ những người gần gũi. Sống giữa xứ sỏ đầy tuyết lạnh, Bằng Việt nhơ những kỉ niệm thuở ấu thơ bên liếp lửa hòa hơi ấm thiêng liêng của tình bà.

Soạn bài Bếp lửa

II.    Hình ảnh đầy ắp tình bà - chấu hiện ra khá rõ ở khổ đầu của bài thơ:

Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
 Một bếp lửa ấp iu nồng đượm 
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa.

Cảnh và tình lồng vào nhau trong ba câu thơ được viết bằng ngôn ngữ miêu tả trần thuật bình dị, trong sáng và đầy cảm xúc của một sinh viên du học ở phương xa. Thời gian là sáng “sớm” đầy sương lạnh. Không gian là “bếp lửa”. Con người là “cháu” và “bà”. Trong cái se lạnh của buổi sớm mai ấy, bếp lửa bà nhóm lên đã tỏa hơi ấm, và càng “nồng đượm” hơn là nhớ tình cảm và đức hy sinh của bà đã dành cho chấu. Một bức tranh khái quát về cảnh ấm cúng quanh bếp lửa đã gợi nhớ về quá khứ. Thời gian và không gian đã được Bằng Việt mở rộng ra. Kỉ niệm xưa hiện về như những đoạn phim quay chậm. Những kỉ niệm lo buồn nhiều hơn vui. Đó là năm “lên bốn tuổi", “là năm đói mòn đói mỏi". Từ “đói” lặp lại để nhấn mạnh “mòn mỏi” thiếu cháo thiếu cơm. Trận đói hãi hùng năm 1945, lúc dân thiếu gạo cơm chết đầu đường cuối xóm thì quân Nhật đốt thóc thay than cho xe lửa chạy. Bằng Việt, trong hoàn cảnh ấy, chẳng nhớ gì nhiều.

Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay! 

Cái hay của hai câu thơ nói về nỗi nhớ ấy đọng lại ở cụm từ “sống mũi còn cay!" bởi nó vừa diễn tả phản xạ sinh học (khói làm cho mắt mũi chảy nước) vừa diễn tã tình cảm dâng trào. Và cứ thế

Tám năm ròng cháu cùng hà nhóm lửa

Vì

Mẹ cùng cha công tác bận không về

Nên

Cháu đi cùng hà, bà bảo cháu nghe
Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc

Theo thời gian nhóm bếp, "'bố ở chiến khu", cháu dần lớn khôn, đã biết “đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh" khi bị giặc “đốt làng cháy tàn cháy rụi". Dù tác giả không viết ra nhưng người đọc cũng nhận ra đó là những năm dài gian khổ chống Pháp, bà cố chu toàn công việc ở nhà để bố mẹ yên tâm chống giặc. Và cứ thế “rồi chiều bếp lửa bà nhen". Cái bếp lửa cụ thể ấy làm sôi nước, chín cơm... nhưng cũng tượng trưng cho:

Một ngọn lửa lòng bà ấp ủ sẵn
Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng...

Nhà thơ đã dùng điệp ngữ để nhấn mạnh “ngọn lửa chứa niềm tin”  trong lòng bà, trong lòng biết bao người bà khắc ở hậu phương đã giúp cho ngọn lửa nơi tiền tuyến bừng lên chiến thắng khắp các mặt trận để cho một đất nước tạm thanh bình. Vậy mà “đến tận bây giờ”:

Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm
Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm
Nhóm niềm yêu thương khoai sắn ngọt bùi
Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui
Nhóm dậy cả tâm tình tuổi nhỏ.

Đoạn thơ như tóm tắt phần đời của cháu gắn với đời bà bên bếp lửa  tuổi nhỏ, tuổi lên bốn lên năm ngồi gần bà bên bếp lửa là để nghe bà kể chuyện, là để chờ củ sắn củ khoai,... Lớn thêm một chút, ngồi bên bếp lửa nghe lời bà dạy bảo rằng “mẹ cùng cha công tác... có viết thư... cứ bảo nhi vẫn được hình yên"... Hóa ra bếp lửa cùng bà, ngoài việc thông thường là nấu chín đồ ăn thức uống còn mang ý nghĩa sâu xa, sống còn là bà đã gìn giữ, nhóm lên và truyền lại cho con cháu tình thương yêu gia đình, tình quê hương dân tộc nồng đượm. Bà và bếp lửa trong gia đình nhà thơ đã thành hình ảnh khái quát tượng trưng cho biết bao người bà đáng kính, bếp lửa nồng đượm trong mỗi gia dinh của người dân Việt. Đúng như nhà thơ đã kính cẩn và hạnh phúc khi thốt lên:

Ôi kì lạ và thiêng liêng - bếp lửa!

III.    Và như thế, “Bếp lửa” đã tròn đầy ý nghĩa. Những dòng thơ tự sự, ngôn ngữ bình dị trong sáng và giàu hình ảnh đã mỏ rộng không gian, thời gian. Từ bếp lửa khơi lên ngọn lửa và những câu chuyện của bà và cháu đã trở thành bếp lửa khơi bùng ngọn lửa khắp mọi gia đình Việt Nam, dù đang sống giữa thời đại dùng bếp ga, bếp điện. Ngọn lửa yêu nước thương nhà như thế quả đúng là “kì lạ và thiêng liêng”! Phân tích bài thơ Bếp lửa của Bằng Việt

 

Mong rằng bài viết trên của Cunghocvui.com sẽ giúp các bạn có thêm nhiều kiến thức bổ ích!