Soạn bài: Thuyết minh về một thể loại văn học
1. Quan sát
a. Mỗi bài thơ có 8 dòng, mỗi dòng 7 tiếng. Số dòng số chữ ấy là bắt buộc, không được tùy ý thêm bớt.
b. Kí hiệu bằng, trắc cho từng bài thơ :
- Vào nhà ngục Quảng Đông cảm tác :
Vẫn là hào kiệt vẫn phong lưu
(T – B – B – T – T – B – B )
Chạy mỏi chân thì hãy ở tù
(T – T – B – B – T – T – B )
Đã khách không nhà trong bốn biển
(T – T – B – B – B – T – T )
Lại người có tội giữa năm châu
(T – B – T – T – T – B – B )
Bủa tay ôm chặt bồ kinh tế
(T – B – B – T – B – B – T )
Mở miệng cười tan cuộc oán thù
(T – T – B – B – T – T – B )
Thân ấy vẫn còn, còn sự nghiệp
(B – T – T – B – B – T – T )
Bao nhiêu nguy hiểm sợ gì đâu
(B – B – B – T – T – B – B )
- Đập đá ở Côn Lôn :
Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn
(B – B – T – T – T – B – B )
Lừng lẫy làm cho lở núi non
(B – T – B – B – T – T – B )
Xách búa đánh tan năm bảy đống
(T – T – T – B – B – T – T )
Ra tay đập bể mấy trăm hòn
(B – B – T – T – T – B – B )
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi
(T – B – B – T – B – B – T )
Mưa nắng càng bền dạ sắt son
(B – T – B – B – T – T – B )
Những kẻ vá trời khi lỡ bước
(T – T – T – B – B – T – T )
Gian nan chi kể việc con con
(B – B – B – T – T – B – B )
c. Nhận xét quan hệ bằng trắc :
- Tiếng thứ 4 của các câu luôn trái thanh với tiếng thứ 2 và thứ 6. Ví dụ câu 1 bài Đập đá ở Côn Lôn : B – B – T – T – T – B – B
- Các tiếng 2, 4, 6 của các cặp câu 1-2, 3-4, 5-6, 7-8 luôn trái ngược về thanh.
- Các tiếng 2, 4, 6 của câu 1-8, 2-3, 4-5, 6-7 trùng nhau về thanh điệu.
d. Những tiếng hiệp vần với nhau trong bài thơ là ở cuối các câu 1, 2, 4, 6, 8.
e. Thường ngắt nhịp chẵn lẻ : 4/3, 2/2/3
2. Lập dàn bài
Câu 1 (trang 154 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1): Thuyết minh đặc điểm chính của truyện ngắn trên cơ sở các truyện ngắn đã học : Tôi đi học, Lão Hạc, Chiếc lá cuối cùng.
- Mở bài : truyện ngắn là thể loại truyện …
- Thân bài :
+ Về dung lượng : nhỏ
+ Về nhân vật : thường khá ít nhân vật.
+ Về cốt truyện : thường đơn giản và ngắn gọn
+ Về nội dung : đưa ra một ý nghĩa nào đó với cuộc sống.
- Kết bài : Khẳng định vai trò, ý nghĩa của các truyện ngắn.