Soạn bài: Câu trần thuật

- Chỉ có câu: Ôi Tào Khê! là mang đặc điểm hình thức của câu cảm thán. Các câu còn lại trong các đoạn trích này đều thuộc kiểu câu trần thuật.

- Những câu này dùng để:

   + Trình bày suy nghĩ của người viết về lòng yêu nước của dân tộc ta (đoạn a).

   + Kể (câu thứ nhất) và thông báo (câu thứ 2) (đoạn b).

   + Miêu tả hình thức của một người đàn ông (đoạn c).

   + Bộc lộ cảm xúc (câu thứ 2 và thứ 3 ở đoạn d).

- Trong các kiểu câu nghi vấn, cầu khiến, cảm thán và trần thuật, kiểu câu trần thuật được dùng nhiều nhất. Kiểu câu này có nhiều chức năng khác nhau (bao gồm cả chức năng chính của những kiểu câu còn lại) và không có dấu hiệu hình thức như các kiểu câu khác.

Câu 1: Xác định kiểu câu và chức năng của những câu đó.

a. Cả 3 câu là câu trần thuật. Câu 1 dùng để kể, câu 2 và 3 dùng để biểu lộ cảm xúc, tình cảm của Dế Mèn đối với cái chết của Dế Choắt.

b. Câu 1 là câu trần thuật dùng để kể. Câu 2 là câu cảm thán biểu lộ cảm xúc, tình cảm. Câu 3 và 4 là câu trần thuật biểu thị tình cảm và hành động: cảm ơn.

Câu 2:

- Về kiểu câu, ở câu thứ nhất (trong phần dịch nghĩa) có từ nghi vấn thế nào và có dấu chấm hỏi kết thúc câu. Từ đó, có thể nhận biết đây là câu nghi vấn. Còn ở câu thứ hai (trong phần dịch thơ), những dấu hiệu hình thức cho biết đây là câu trần thuật.

- Về ý nghĩa, cả hai câu đều diễn tả ý: Nhà thơ xúc động mãnh liệt trước cảnh đẹp của đêm trăng sáng.

Câu 3:

- Xác định kiểu câu:

   + Câu (a): là câu cầu khiến.

   + Câu (b): là câu nghi vấn.

   + Câu (c): là câu trần thuật.

- Các câu trên đều được dùng với mục đích cầu khiến, chỉ khác nhau về sắc thái (hai câu sau có ý cầu khiến nhẹ nhàng và lịch sự hơn câu đầu).

Câu 4:

- Các câu được dẫn ở đây đều là câu trần thuật.

- Các câu này dùng để:

   + Câu (a) dùng với mục đích cầu khiến.

   + Câu (b): Phần trước dấu hai chấm dùng để kể, phần sau dấu hai chấm dùng với mục đích cầu khiến.

Câu 5:

- Đặt câu trần thuật dùng để:

   + Hứa hẹn: Xin hứa với anh là ngày mai tôi đến sớm.

   + Xin hỗi: Em xin lỗi anh.

   + Cảm ơn: Cháu xin cảm ơn bác.

   + Chúc mừng: Cô chúc mừng em.

   + Cam đoan: Tôi cam đoan đây là hàng thật.

Câu 6:

- Cậu mới mua cuốn sách "Kính vạn hoa – toàn tập" của Nguyễn Nhật Ánh đấy à?

- Mình vừa mua ở nhà sách Nguyễn Văn Cừ đấy.

- Ôi! Quyển sách mới tuyệt làm sao!

- Mình cũng rất thích.

- Khi nào đọc xong, cậu cho mình mượn nhé!