Lý thuyết về nhóm cacbonhydrat và lipit - Chương trình Sinh học 10

Lý thuyết về nhóm cacbohidrat và lipit - Chương trình Sinh học 10

Trong chương trình sinh học lớp 10 chúng ta chắc chắn sẽ được làm quen với khái niệm cacbohidrat và lipit. Để giúp các bạn củng cố học phần này, chúng tôi đã tổng hợp nên bài học dưới đây, hy vọng chúng giúp ích cho bạn!

I. Cacbohidrat

    1. Cacbohidrat là gì?

Cacbohidrat là một nhóm chất hữu xơ bao gồm các chất chứa ba nguyên tử C, H, O với tỷ lệ H:O = 2:1 - tỷ lệ này cũng tương đương với tỷ lệ của nước. Công thức biểu diễn tổng hợp cho nhóm cacbohidrat như sau: \(C_m(H_2O)_n \ hoặc \ C_n(H_2O)_m\) (điều kiện là m, n khác 0, có thể khác nhau và là các số dương).

Nhóm cacbohydrat được coi rất phổ biến trong bốn nhóm phân tử chính trong hệ sinh học. Cacbohidrat đóng vai trò rất lớn trong cơ thể như vận chuyển các chất đến các cơ quan, bộ phận trong cơ thể cũng như tích lũy năng lượng (như tích lũy tinh bột và glicogen) và một số thành phần khác trong cơ thể của cacbohidrat như là xenlulozo hay chitin trong quần thể động vật). Một điểm nữa, cacbohidrat và các dẫn xuất của cacbohidrat đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong một số quá trình diễn ra thường xuyên trong cơ thể như thụ tinh, phát triển sinh học, quá trình miễn dịch và phát bệnh.

Mới nhất:

•  Bài 7. Tế bào nhân sơ
•  Bài 8. Tế bào nhân thực

    2. Phân loại các cacbohidrat

Lớp (DP*)	Phân nhóm cacbohidrat	Các thành phần
Đường (thực phẩm)	Monosaccharides	Glucose, galactose, fructose
	Disaccharides	Sucrose, lactose, maltose, trehalose
	Polyols	Sorbitol, mannitol
Oligosaccharides	Malto-oligosaccharides	Maltodextrins
	Other oligosaccharides	Raffinose, stachyose, fructo-oligosaccharides
Polysaccharides	Tinh bột	Amylose, amylopectin, modified starches
	Non-starch polysaccharides	Cellulose, hemicellulose, pectins, hydrocolloids

II. Lipit

    1. Định nghĩa

Chất béo hay lipit là các hợp chất béo trong cơ thể, hợp chất này được đánh giá là đa chức năng, tức trong chúng chứa nhiều các nhóm có cùng chức năng.

Lipit cơ bản thường gặp là dầu ăn, mỡ...Bề ngoài chúng là các dung dịch có độ nhớt cao và đặc biệt kỵ nước (không tan trong nước) mà chỉ tan trong một số dung môi hữu cơ như ether, benzen,...Lipit cũng là hợp chất hữu cơ được tạo nên từ ba nguyên tố chính là C, H và O nhưng một số dẫn xuất có thể có thêm các nguyên tố nhưu N hay P. Tuy nhiên, chúng khác các cacbohidrat ở điểm tỷ lệ O ít hơn. Trong cơ thể sinh vật có hai nhóm lipit vô cũng quan trọng là: nhóm có nhân glycerol và nhóm sterol. Đây là các chất tạo ra nhiều loại chất béo khác nhau.

    2. Phân loại các lipit

• Phospholipit

Có trong các màng tế bào, và được bao phủ bởi chúng. Các màng tế bào thông thường bao gồm hai lớp chính: hidrophilic (ưa nước) và hidrophobic (kị nước). Phần ngoài có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ tế bào, chúng được gọi với cái tên là lipid bilayer.

• Mỡ 

Được hình thành từ một phân tử glixerol và ba axit béo.

Mỡ động vật	Mỡ thực vật
Chứa axit béo no --> có tính đông kết	Chưa a xit béo không no --> dạng lỏng
Ăn nhiều gây xơ vữa động mạch	không gây bệnh
Chức năng: dự trữ năng lượng cho cơ thể	Chức năng: dự trữ năng lượng cho cơ thể

• Steroit: Đa dạng và cấu trúc khá phức tạp

 

Xem thêm: Cacbohiđrat và lipit

III. Đường

• Đường đơn là gì?

Đường đơn có  nhiều trong thực phẩm tự nhiên và là một dẫn xuất quan trọng của cacbohidrat, bao gồm từ nhiều loại thực phẩm bánh kẹo hoặc được chế biến từ đường, soda...hay có trong các loại rau củ thường ngày. Tác dụng chính của đường đơn là giúp cơ thể tiêu hóa bình thường, tuy nhiên nếu sử dụng nhiều và nhiều có khả năng dẫn đến tăng và giảm nhanh nồngd dộ máu cũng như dẫn đến hạ đường huyết.

• Đường đôi là gì?

Đường đôi được định nghĩa là đường có hai chiều dịch chuyển gồm chiều đi và chiều về, hai chiều này có cùng hướng và được phân biệt bằng một dải phân cách, thuộc nhóm cacbohidrat.

Cunghocvui hy vọng rằng các bạn sẽ nắm chắc về các nhóm cacbohidrat và lipit, mọi thắc mắc và ý kiến đóng góp xin để lại dưới mục bình luận. Cảm ơn các bạn đã đón đọc!