Soạn bài Đàn ghi ta của Lor-ca - Soạn văn lớp 12

1. Giải thích các hình ảnh: tiếng đàn bọt nước, áo choàng đỏ gắt vầng trăng chếch choáng, yêu ngựa mỏi mòn,... Anh chị có suy nghĩ gì khi bắt gặp hình ảnh: tiếng đàn, áo choàng đỏ gắt?

  Đàn ghi ta của Lor-ca của Thanh Thảo viết về Phê-đê-ri-cô Gar-xi-a Lor- ca, nhà thơ, nhạc sĩ, kịch tác gia, nhà hoạt động sân khấu thiên tài người Tây Ban Nha trong một thời khắc bi phẫn nhất cuộc đời ông. Đó là lúc ông bị điệu về bãi bắn và bị bắn chết.

  Lor-ca hiện lên từ những nét chấm phá theo lối ấn tượng: "những tiếng đàn bọt nước - Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt. Li-la li-la li-la đi lang thang về miền đơn độc. Với vầng trăng chếnh choáng - trên yển ngựa mỏi mòn".

  Những thi ảnh ít nhiều có tính tương phản ấy làm cho người đọc hình dung được bóng dáng Lor-ca mong manh, đơn độc và liên tưởng đến khung cảnh đấu trường "Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt". Nhưng chẳng thây đâu bò tót, mới phát hiện ra đây là một đấu trường hết sức đặc biệt. Ớ đó, công dân tốt nghiệp Đại học Luật Lor-ca đang đấu với nền chính trị độc tài của bè lũ Phrăng-cô.Ở đó, chàng nghệ sĩ thiên tài Lor-ca cách tân đang đấu với nền nghệ thuật già cỗi xanh xao. Và Lor-ca mong manh, đơn độc.

  Lor-ca, con người luôn bị ám ảnh về cái chết của chính mình, con người đã gửi lời nguyện cuối vào một lời di chúc viết sớm: "Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn". Nhưng hẳn nhà nghệ sĩ thiên tài này cũng phải bất ngờ vì cái chết đã đến với mình quá sớm. Ông bị bọn phát xít giết hại khi mới 37 tuổi. Cảnh hành hình tàn bạo đó được ngòi thơ Thanh Thảo tái hiện bằng hình ảnh thực: "áo choàng bê bết đỏ". Sự kiện kinh hoàng thảm khốc ấy tạo ra những cú sốc nối tiếp nhau được thi sĩ thể hiện theo lối tượng trưng, chuyển đổi cảm giác qua một loạt âm thanh tiếng ghi ta vỡ vụn ra thành màu sắc, thành hình khôi và thành dòng máu chảy, "tiếng ghi ta nâu", "tiếng ghi ta lá xanh biết mấy", "tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan" "tiếng ghi ta rồng ròng máu chảy".

2. Nêu cảm nhận về đoạn thơ:

                         không ai chôn cất tiếng đàn

                         tiếng đàn như cỏ mọc hoang

                         giọt nước mắt vầng trăng

                         long lanh trong đáy giếng.

  Trước cái chết của một thiên tài, Thanh Thảo đã bày tỏ nỗi đau xót và tiếc thương của mình vào bốn câu thơ súc tích.

  Câu đầu khiên người đọc liên tưởng đến lời di chúc: "Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn"  của Lor-ca. Chàng nghệ sĩ thiên tài ấy muôn nói gì với chúng ta qua lời di chúc đó. Phải chăng là ông đả biết thi ca mình một ngày nào đỏ sẽ án ngữ, ngân chặn nhừng ai đôn sau trong sáng tạo nghệ thuật nên đă dặn lại những người sau cẩn phải biết chôn đi nghệ thuật của ông để mà đi tới. Nhưng nhừng người sau vì quá ngường mộ ông, người ta không biết vượt qua ông: "Không ai chôn cát tiếng đàn, tiếng đàn như cỏ mọc hoang". Hai dòng thơ không những là niềm xót thương cái chết của chàng nghệ sĩ thiên tài mà còn là nỗi xót tiếc những cách tân nghệ thuật của chàng không ai tiếp tục. Nỗi niềm đó đọng lại thành một câu thơ với hai hình ảnh đẹp và buồn sắp đặt bên nhau: giọt nước mắt vầng trăng, long lanh trong đáy giếng... Tất cả làm nên một hệ hình ảnh trùng phức, giao thoa, ánh xạ vào nhau, gợi những suy tư đa chiều...

3. Ý nghĩa ẩn dụ của hình tượng tiếng đàn trong bài thơ ?

-    Hình tượng tiếng đàn  xuất hiện nhiều lần trong bài thơ: Tiếng đàn bọt nước, tiếng đàn ghi ta nâu, tiếng ghi ta đá xanh, tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan, tiếng ghi ta ròng ròng, tiếng đàn như cỏ mọc hoang.

-   Tiếng đàn ghi ta ở đây được thể hiện với vô vàn cung bậc khác nhau: Khi là âm thanh vui tươi, khi là âm thanh chia cắt, tan vỡ, khi là âm thanh của cái chết, khi là giai điệu của tình yêu.

-  Tiếng đàn ghi ta là sự hài hoà của rất nhiều trạng thái cảm xúc. Trước hết đó là cảm xúc của Lor-ca. Cuộc đời Lor-ca như tiếng ghi ta, những âm thanh, cung bậc của nó khi réo rắt về niềm yêu đời thiết tha, khi hùng tráng, mạnh mẽ về những ngày tháng chiến đấu sôi nổi, khi trầm lặng, đau buồn về khoảnh khắc phải chia lìa sự sống.

-  Những âm thanh ấy cũng là âm thanh biểu hiện dòng cảm xúc mãnh liệt của tác giả. Tác giả đã sống cùng với khoảnh khắc cận kề cái chết của Lor-ca, niềm tiếc thương đau đớn, chua xót, sự ngưỡng mộ, tôn vinh được đan kết hài hoà vào những cung bậc thanh âm của tiếng đàn ghi ta.

-  Tiếng ghi ta là ẩn dụ hay nói đúng hơn là bài ca về cuộc đời, số phận và cái chết của Lor-ca. Cuộc đời của con người ấy như tiếng đàn ghi ta với thanh âm trong trẻo làm lay động lòng người.