Soạn bài: Cảm xúc mùa thu (Thu hứng - Đỗ Phủ)

Câu 1 (Trang 146 sgk ngữ văn 10 tập 1)

Có thể chia bài thơ thành 2 phần:

   + Phần 1 (4 câu thơ đầu): tả thiên nhiên ảm đạm, hiu hắt của mùa thu

   + Phần 2 (4 câu thơ cuối): cái tình của nhà thơ nhớ nước, thương dân

Câu 2 (trang 147 sgk ngữ văn 10 tập 1)

Sự thay đổi bốn câu đầu cảnh được nhìn bao quát rộng và xa:

   + Sương trắng rừng phong,

   + Núi Vu, núi Kẽm hiu hắt

   + Lòng sông, sóng tận chân lưng trời

   + Mây sà xuống đất

- Bốn câu thơ sau, không gian bị thu hẹp lại: con thuyền, khóm cúc buộc tấm lòng nhà thơ với quê hương

   + Có sự vận động của khôn gian do thời gian buổi chiều buông, tầm nhìn hạn hẹp

   + Sự thay đổi phù hợp với tứ thơ, từ cảnh đến tình

→ Sự thay đổi phù hợp với tâm trạng và mạch cảm xúc, cấu tứ của bài thơ

Câu 3 (trang 147 sgk ngữ văn 10 tập 1)

Mối quan hệ của bốn câu thơ đầu là bốn câu thơ cuối: cả hai góp phần tọa nên không gian bức tranh thu trầm buồn, sâu lắng

   + Bốn câu thơ đầu: miêu tả cảnh thu ở không gian rộng lớn, mênh mông

   + Bốn câu thơ sau: cảnh thu chi tiết, rõ nét, có tình

- Mối quan hệ tạo nên sự vận hành trong tứ thơ, đi từ cảnh tới tình, cảnh khởi sinh tình, tình thấm sâu vào cảnh

Nhan đề bài thơ là Thu hứng, trong toàn bộ bài thơ, hình ảnh, câu chữ phản ánh tình cảm của thi nhân trước cảnh sắc mùa thu.

   + Bốn câu thơ đầu dù miêu tả cảnh thu nhưng phảng phất nỗi buồn

   + Bốn câu cuối là nỗi lòng của tác giả nhớ nước, thương đời

Bài 1 (trang 147 sgk ngữ văn 10 tập 1)

So với bản dịch thơ của Nguyễn Công Trứ (phiên âm và dịch nghĩa):

- Ưu điểm: Bản dịch thơ khá sát với tinh thần của bài thơ, thể hiện được sự sắc sảo khi sử dụng ngôn ngữ

Nhược điểm: Một số chênh lệch so với bản phiên âm:

   + Câu đầu tiên, tác giả chưa dịch sát nghĩa từ “điêu thương- đây là tính từ nhưng lại đóng vai trò làm động từ trong câu thơ. Cần phải diễn đạt được sắc thái tàn phá khắc nghiệt của sương đối với rừng phong.

   + Chữ “thẳm” diễn đạt chưa trọn vẹn nghĩa, nó khiến âm hưởng bài thơ bị kéo xuống

   + Câu 5, khi dịch tác giả làm mất từ “lưỡng khai” quan trọng, từ này có ý nghĩa nhấn mạnh vào sự lặp lại

   + Câu 6, tác giả không truyền tải được hết sự trống trải, cô đơn của kẻ li hương trong chữ “cô” phần phiên âm

Bài 2 (trang 147 sgk ngữ văn 10 tập 1)

Chữ “lệ” trong câu “Tùng cúc lưỡng khai tha nhạt lệ” được hiểu theo cả hai cách nước mắt của nhà thơ và nước mắt của “hoa cúc”:

   + Mỗi khi ngắm nhìn hoa cúc, lòng tác giả lại bồi hồi nhớ về quê cũ, nước mắt rơi không ngăn lại được

   + Hoa cúc “lưỡng khai” nở gợi lên sự ra đi không trở lại nhưng cũng gợi liên tưởng về dòng lệ chứa chan ân tình không chỉ rơi một lần

   + Nhìn cúc nở mà tưởng như cúc đã nhỏ lệ

Bài 3 (trang 147 sgk ngữ văn 12 tập 1)

Học thuộc lòng bài thơ.