Soạn bài Viết bài làm văn số 6 : Văn nghị luận xã hội- Soạn văn lớp 11

    Ta thử tìm hiểu ý nghĩa và giá trị của câu ca dao này.

   Trước hết, từ câu ca dao ta thấy hiện lên một hình ảnh khá đẹp: tấm nhiều điều bao phủ phía ngoài chiếc giá gương trải qua ngày này tháng kia hứng chịu biết bao bụi bặm để chiếc gương phía trong hoài sáng trong ngời chiếu. Tác giả dân gian đã mượn hình ảnh đẹp đẽ, gợi cảm ấy để ngầm so sánh với tấm lòng rộng mở sẵn sàng chở che, đùm bọc lẫn nhau của nhân dân ta. Câu ca dao phản ánh một nguyện vọng, tình cảm của mỗi con người Việt Nam là trong mọi hoàn cảnh đều phải đoàn kêt “Lá lành đùm lá rách”, một lòng giúp đỡ lẫn nhau để cùng nhau vươn lên trong cuộc sống.

Tất cả người Việt Nam dầu ở miền xuôi hay miền ngược, đồng bằng hay cao nguyên, rừng núi cũng đều có mối quan hệ là “người trong một nước”. *Người trong một nước” tuy khác nhau về nguồn gốc, hoàn cảnh và  điều kiện sống riêng biệt nhưng bên trên những cái khác nhau đó, mọi người vẫn có nhiều cái giống nhau. Họ chung với nhau lằm nên tình nghĩa. Chung Tổ quốc ấy là tình đồng bào. Chung xóm làng, thôn ấp ấy là tình đồng hương. Chung trường học ấy là tình đồng môn. Chung cảnh  ngộ ấy là tình đồng cảnh. Chung một mục đích một lí tưởng sông ấy là  tình đồng chí. Chung một nghề nghiệp ấy là tình đồng nghiệp. Chung  một họ hàng là tình đồng tông...

Vượt lên trên các khác biệt nhỏ, vì một cái chung lớn hơn, người ta biết thương yêu, đỡ đần, đoàn kết với nhau. Trong thôn ấp, mối quan hệ tình làng nghĩa xóm thắt chặt mọi người lại với nhau, thể hiện bằng lòng yêu thương, sự tương trợ lẫn nhau mỗi khi tắt đèn tối lửa. Tinh thần đoàn kết của nhân dân ta đâu chỉ gói gọn trong lũy tre thôn ấp mà còn được biểu hiện rộng rãi vượt ra phạm vi cả nước qua mối quan hệ  trao đổi về vật chất lẫn tinh thần. Một hạt gạo, một tấm áo đầy nghĩa tình của địa phương này gửi đến địa phương khác khi biết đồng bào của mình nơi đó bị thiên tai, hoạn nạn đang lâm phải cảnh màn trời chiếu  đất đều thắm thiết biết bao tình cảm nhiễu điều giá gương. Đặc biệt, mỗi  khi đất nước có họa ngoại xâm, mọi tầng lớp nhân dân ta ở mọi miền đều xông lên tận tâm, tận lực, góp cả sức người sức của để giữ gìn từng ngọn rau tấc đất của ông cha. Các cuộc kháng chiến chống giặc xâm lược từ nghìn xưa đến nay đã cho thấy tinh thần đoàn kết một lòng của nhân dân ta. Tình đất nước nghĩa đồng bào mỗi khi nước nhà gặp cơn nguy biến, được thể hiện sâu sắc hơn lúc nào hết. Có thương yêu nhau người ta mới cảm thấy đau đớn xót xa trước cảnh đồng bào mình bị giặc thù tàn hại hay trước sự lầm than của đồng bao mình trong xiềng xích gông cùm của bọn xâm lăng . Chính trong hoàn cảnh ấy, lòng yêu nước, yêu đồng bào được khơi lên phát huy thành cao trào, thể hiện mạnh mẽ hành động cụ thể là góp lòng góp sức chiến đấu và chiến thắng kẻ thù. Tinh thân đoàn kết của nhân dân, nói theo Bác Hồ, đó là một báu vật được giữ gìn truyền thống , có sức phát huy tác dụng vượt cả không gian và thời gian. 

   Lúc nào cũng vậy, tình yêu thương đoàn kết giũa người trong một nước ấy không phải chỉ có lời nói đầu môi chót lưỡi hay chỉ là ước mơ cho nhau  được một đời sống vật chất và tinh thần sung túc , ấm no mà phải được biểu lộ ra bằng hành động gay việc làm cụ thể thiết thực ấy làm cho tinh thần yêu thương đoàn kết thắm thiết và cao quý hơn bội phần.

    Đất nước Việt Nam có ba miền nhưng là một khối thống nhất, cần liên kết gắn bổ, gíup đỡ nhau từng bước cùng đi lên vững chắc. Khi biết miền nào gặp phái việc không hay, nhân dân ở các miền còn lại với tinh thần: "Một con ngựa đau cá tàu không ăn cỗ” sẽ cảm thấy xót xa trong cảnh "máu chày ruột mềm”, từ đó mở lòng ra để góp sức người, sức của tương trợ đồng bào mình. Đặc biệt khi quê hương bị giặc ngoài xâm lấn tồn hại, thì chính tình yêu thương đoàn kết của người trong một nước với nhau là cơ sở của lòng yêu nước, lòng căm hận giặc thù biểu hiện cụ thể thành giông bão, sấm sét quét sạch bọn chúng ra khỏi bờ cõi của cha ông. Trong các thời kì đất nước bị ngoại bang thống trị, người Việt Nam trước cảnh khổ chung của người dân mất nước đều có một niềm mong ước chung là quê nhà sớm được giải phóng, do đó, đã thương yêu lẫn nhau, bảo vệ nhau đoàn kết với nhau. Đó đâu chì là đòi hồi của tình cảm "nhiễu điều phủ lấy giả gương” mà còn là yêu cầu sống còn trước sự ức hiếp đe dọa cửa kẻ thù chung.

   Thế nhưng trong xã hội không phải không cổ một ít người cả đời chi bo bo nghĩ đến lợi ích riêng một cách vị kỉ của mình. Họ có thể sống phè phỡn trên sự thiếu đổi của bao nhiêu người khác mà vẫn không chút gì xao động đó là biểu hiện của lối sống nhỏ nhen, đáng phê phán.

   Theo chúng tôi câu ca dao trên đã ra đời từ nghìn xưa, ngay từ lúc đân tộc mình phải đương đầu với nhiều kẻ thù, đối phó với nhiều tai họa. Cha ông ta đã tổng hợp biết bao nhiêu kinh nghiệm sống phong phú qua biết baonăm lao động cực nhọc và đấu tranh bền bỉ, cật lực thành câu hát truyền đời Còn bao câu hát nữa cũng có tác dụng khuyên răn, kêu gọi như thế

                                                               Bầu ơi thương lấy bí cùng                                                                                                         Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn.

   Hay: 

                                                               Khôn ngoan đối đáp người ngoài                                                                                            Gà cùng một mẹ chớ hoài đá nhau.

   Hơn lúc nào hết, mỗi người Việt Nam hiện nay trong giai đoạn phải vượt qua khó khăn gian khổ để xây dựng đất nước Việt Nam giàu mạnh, cần phải suy nghĩ và hành động theo lời nhắn nhủ của câu ca dao mồ chúng ta vừa phân tích.