Soạn bài Luyện tập thao tác lập luận bác bỏ- Soạn văn lớp 11

         1. Phân tích cách thức bác bỏ 

a. Nghệ thuật bác bò trong đoạn văn của Ghéc-xen

• Nội dung: Tác già bác bỏ một quan niệm sống không đúng sống gò bó, chật hẹp trong ngưỡng cửa nhà mình.
• Cách bác bỏ: Tác giả dùng lí lệ trực tiếp bác bỏ, kết hợp so sánh bằng hình ảnh sinh động gợi cảm (mảnh vườn rào kín, đại dương mênh mông bị bão táp làm nổi sóng) không chỉ  bỏ mà còn nêu ý xác đáng động viên người khác làm theo.
• Diễn  đạt: Từ ngừ sử dụng giản dị, cổ mức độ dùng phối bợp câu tường thuật và câu miêu tả khi đốì chiếu so sánh làm cho đoạn văn vừa sinh động, thân mật vừa có sức thuyết phục  đối với người đọc.

     b. Nghệ thuật bác bỏ trong đoạn văn của Ngô Thì Nhậm

• Nội dung: Vua Quang Trung (Trẫm) thẳng thắn bác bỏ thái độ e dè, ngại ngùng và né tránh của những người hiền tài, học tài cao không chịu giúp nước trong buổi đầu nhà vua dựng nghiệp 

   Cách bác bỏ: Khổng phô phán trực tiếp mà nhà vua phân tích những khổ khăn trong sự nghiệp chung, nỗi ỉo ỉắng và lòng mong đợi người tà ỉ của nhà vua, đỏng thời khẳng định trên (Mỉ đất văn hiến này khổng hiếm nhân tài để bác bỏ thái độ sai lầm nối trên, động viên mời gọi hiền tài ra giúp nước.

   Diễn đạt Từ ngừ sử dụng tuy trang trọng mà bình dị dễ hiểu, giọng điệu chốn thành, khiêm tốn, sử dụng câu kể, kết hợp câu hỏi tu từ, lí lẽ  kết hợp hình ảnh so sánh (Một cái cột không thể đờ nổi một căn nhà lớn)... Đoạn văn không  chỉ có tác dụng bác bỏ mà còn động viên, khuyến khích, thuyết phục đối tượng là cốc, bộc hiên tài khồng e ngại, né tránh hãy mau ra giúp nước.

2. Trong buổi hội thảo về kinh nghiệm học môn Ngữ Văn của lớp có hai quan niệm:

a) Muốn học giỏi môn Ngữ Văn chỉ cần đọc nhiều sách, học thuộc nhiều thơ văn.

b) Không cần đọc nhiều sách, không cần học thuộc nhiều thơ văn, chỉ cần luyện nhiều về tư duy, về cách nói, cách viết là có thể học giỏi môn Ngữ Văn.

Anh (chị) hãy bác bỏ một trong hai quan niệm đó, rồi đề xuất một vài kinh nghiệm học Ngữ Văn tốt nhất.

Chúng ta có thể làm theo bố cục

- Nêu ý kiến cần bác bỏ.

- Phân tích nguyên nhân (cả hai quan niệm trên đều bắt nguồn từ những suy nghĩ phiến diện, từ thái độ học tập, ý thức, động cơ,... rèn luyện, phấn đấu hạn chế,...)-

- Đề xuất một vài suy nghĩ và hành động đúng đắn về vấn đề bàn luận.

Anh (chị) hãy lập dàn ý và viết bài nghị luận bác bỏ quan niệm trên. 

   Chúng ta có thể tham khảo theo cách sau 

   "Gần đây có nhiều bạn đua đòi theo những lối ăn chơi không lành mạnh. Những bộ mốt dị thường được các cô cậu  diện đến trường hay đi chơi đâu đó. Cách ăn mặc kiểu ấy không phù hợp với lứa tuổi học sinh, với truyền thống văn hóa của dân tộc cũng như với hoàn cảnh của gia đình. Thiết nghĩ đây là một vấn đề chúng ta rất cần cảnh báo.

   Ngày nay các cô cậu học trò và thậm chí cá một bộ phận không nhỏ người dân ta cứ đua nhau mà chạy theo hai từ "sành điệu". Họ cứ nghĩ sành điệu là phải khác người. Cái áo phải quái dị hơn người, phải ngắn hơn người một tí, cái quần phải rộng thùng thình hay những lọn tóc phải vừa xanh vừa đỏ lại hoe vàng, thế mới là "sành điệu" (?). Thực ra những người như thế chẳng hiểu gì. Ngay từ nơi phát nguồn của nó (phương Tây) từ sành điệu nghĩa là chỉ những người hiểu biết cách ăn mặc phù hợp và tinh tế. Vậy phải chăng chỉ vì một thuật ngữ mà chúng ta đang bị mất đi thuần phong mĩ tục trong ăn mặc.

   Thực tế không phải thế! Các cô cậu trút bỏ chiếc áo sơ mi trắng để mặc vào chiếc áo phông không cổ nghênh ngang đến trường với những hình thù quái dị không đứng đắn thực ra là để ra oai với bạn bè. Đó là kết quả của việc gia đình giáo dục không đúng.

   Bàn đi rồi bàn lại! Vậy chẳng có lẽ dân tộc mình không có một cách ăn mặc nào sành điệu (hiểu theo đúng nghĩa) hay sao! Tôi vội nhớ lại loáng thoáng trong lớp học có mấy lần một bạn nữ nào lên tiếng: "Các thầy cô lúc nào cũng nhắc về ăn mặc, chẳng nhẽ tụi mình lại vận áo dài hay áo the khăn xếp mà đến lớp" Ôi! Cái hiểu biết của cô nữ sinh nọ mới nông cạn làm sao. Nước mình vốn giàu truyền thống, cách ăn mặc của người mình chuộng về kín đáo và lịch sự. Nếu bạn thấy cả một cơ quan, nam nhân viên ai cũng vận quần đen áo trắng bạn sẽ thấy rất rõ điều này. Hoặc ở một nhà hàng nọ, nơi ăn mặc nhiều khi tuỳ hứng vô cùng, thế mà ông chủ vẫn yêu cầu nhân viên của mình mặc đồng phục lịch sự và kín đáo để còn "làm ăn được lâu dài". Cái áo dài hay áo the khăn xếp giờ đã trở thành quốc phục. Tuy hàng ngày ta ít mặc vì bất tiện nhưng sao ta không học cách người phương Tây say sưa bình bàn về nó. Bởi những thứ thuộc về trang phục thử hỏi có cái gì vừa đẹp vừa có sức sống bền lâu trong lòng dân tộc như chiếc áo dài. Chẳng lẽ cha ông ta hàng ngàn đời nay lại không có một chút khái niệm gì về tư duy thẩm mĩ hay sao?

   Thế đấy các bạn ạ! Sự sang trọng và văn minh đâu chỉ hiểu đơn thuần là ta đang mặc cái gì, mà còn phải hiểu thêm, ta mặc nó theo cách nào. Cách mặc ấy liệu có phù hợp với lứa tuổi không, có phù hợp với đặc trưng của dân tộc hay không và có phù hợp với hoàn cảnh kinh tế gia đình mình không chứ! Không hiểu biết vể những điều này, chúng ta không bao giờ văn minh được, càng không thể nào vươn tới một cách ăn mặc vừa đẹp vừa lịch sự, lại vừa văn hóa nữa".