Đăng ký

Hình tượng nhân vật Bá Kiến (1)

1,855 từ Văn mẫu
Đề bài

Đề bài: Phân tích nhân vật Bá Kiến trong truyện ngắn "Chí Phèo" của nhà văn Nam Cao.

Hướng dẫn giải

   Nam Cao có phần đã dựa vào những người thật việc thật ở quê hương của mình dể xây dựng truyện ngắn "Chí Phèo".

   Đại diện cho giai cấp thống trị ở làng Vũ Đại chính là Bá Kiến. Qua nhân vật này, bộ mặt xấu xa tàn bạo của bọn cường hào địa chủ phơi bày khá rõ nét.

   Khồng giống một số nhân vật địa chủ trong những tác phẩm khác của Nam Cao, ở "Chí Phèo", Bá Kiến hiện lên với tư cách là một nhân vật điển hình hoàn chỉnh.

   Khi xây dựng nhân vật địa chủ Nghị Quế keo kiệt, thô lỗ, Ngô Tất Tố đã mô tả khá tỉ mỉ gia cảnh, rồi kể đến những hành động và ngôn ngữ của hắn (Tắt đèn). Nhưng đối với Bá Kiến, Nam Cao không hề tả diện mạo, chỉ nói đến tiếng quát sang" và "cái cười Tào Tháo" mà y vẫn tự phụ hơn đời. Đơn sơ vài chi tiết, nhưng nhà văn tạo cho Bá Kiến về bề ngoài khá độc đáo, khiến người đọc khó quên. Tuy vậy, nhân vật này trở nên sống động cơ bản còn do tài miêu tả nội tâm sắc sảo, chân thật của tác giả.

   Nhà văn để cho Bá Kiến xuất hiện đầu tiên trước độc giả đúng lúc Chí Phèo sáy rượu, đến cổng nhà hắn để rạch mặt, kêu làng, ăn vạ. Cảnh tượng thật hỗn loạn huyên náo. Vừa thấy Chí Phèo "nằm dài, không nhúc nhích lên khẽ như gần chết" "thoáng nhìn qua" Bá Kiến "đã hiểu cơ sự", hắn nhanh chóng tìm ra được kế sách thích hợp nhất để ứng phó. Với sự từng trải, hắn biết rõ tác hại của đám đông này. Bố con Bá Kiến thêm mất mặt, nếu để dân chúng chứng kiến hành động thô tục của Chí. Hắn cũng thừa biết tâm kế của thằng "đầu bò", với nó đám đông kia chính là hậu thuẫn, kích thích để nó hung hăng hơn. Và cũng cần phải có ít nhiều thời gian để Chí Phèo giã rượu, đỡ táo tợn đi đã. Vả lại, trước đông người, Bá Kiến khó có thể hiện thành công mánh khóe mua chuộc, dụ dỗ. Muôn dụ dỗ, ắt phải nhún nhường.Đường đường là một cụ bá hét ra lửa mà để đám dân đen chứng kiến cảnh ngọt nhạt với một thằng cùng đinh, thì còn ra cái thể thống gì? Bởi vậy, việc đầu tiên, Bá Kiến tìm cách giải tán đám đòng ngay đã, hắn "quát mấy bà vợ" và đuổi họ vào nhà. Chắc những người "tuôn đến xem" nghe tiếng quát "rất sang" này đủ hiểu: cụ muốn đuổi khéo mình. Tiếp theo, "quay sang bọn người làng", Bá Kiến dịu giọng hơn một chút: "cả các ồng, các bà nữa, về đi thôi chứ ! Có gì mà xúm lại thế này?". Đến đây, tất nhiên "không ai nói gì, người ta lảng dần đi ". Cho dù vừa tò mò, vừa hả hê; nhưng họ vẫn nể, vẫn sợ cụ Bá. Vả lại ngay vợ của cụ cũng phải vào nhà rồi ... Đến khi "chỉ còn trơ lại Chí Phèo", cụ bắt đáu giở giọng đường mật, gọi đầy tớ cũ của mình, nay như đã biến thành con vật gớm ghiếc bằng "anh", vồn vã mời Chí "vào nhà uống nước". Chưa đủ, cụ "tiên chỉ làng Vũ Đại" "khét tiếng trong hàng huyện" còn nhận có họ hàng với anh cùng đinh này "rồi giết gà mua rượu cho hắn uống, xong lọi đãi thêm đồng bạc để về uống thuốc"... Chỉ cần Chí ngồi lên, Bá Kiến biết là mình đã thắng. Tuy vậy, cụ vẫn quát mắng lí Cường, sau khi đã "đưa mắt nháy còn một cái".

   Với cách xử sự như trên, chứng tỏ cụ bá lõi đời đã đi guốc vào bụng dạ Chí Phèo lúc này: ưa phỉnh nịnh, hám cái lợi trước mắt... Rốt cuộc, Bá Kiến "khôn róc đời", đạt được cả hai mục đích: vừa tạm dập tắt ngọn lửa hờn căm trong con người Chí, vừa chuẩn bị biến Chí thành tay sai lợi hại. Như vậy, qua một tình huống, cái xảo quyệt lọc lõi của tên cường hào này được thể hiện một cách sinh động.

   Già đời đục khoét đè đầu cỡi cổ nông dân, cụ Bá đã đúc rút được nhiều kinh nghiệm phong phú, trong "cái nghề làm việc quan". Phải biết, "thế nào là mềm nắn rắn buông"."Hay ngấm ngầm đẩy người ta xuống sông, nhưng rồi lại dắt nó lên để nó đền ơn. Hay đập bàn, dập ghế đòi cho được năm đồng, nhưng được rồi thì lại vứt trả lại năm hào, vì thương anh túng quá! Cụ có không ít thủ đoạn thâm hiểm "trị không được thì cụ dũng". Cụ nghĩ bụng: cũng phải có những thằng đầu bò chứ? Không có những thằng đầu bồ, thì lấy ai trị những thằng đầu?". Cái nham hiểm ghê tởm của nhân vật này còn là ở chỗ tìm cách làm cho lũ đàn em, hoặc đám dân làng "sinh chuyện" - tức là đốt phá, chém giết lẫn nhau, để hắn "cố dịp mà ăn!"

   Bá Kiến đã vận dụng triệt để những kinh nghiệm đó để biến Chí Phèo - một thanh niên chất phác, tự trọng và khỏe mạnh thành "con quỷ dữ của làng Vũ Đại", sẵn sàng theo lệnh hắn để đi đâm chém ... rồi phải kết liễu cuộc đời mình một cách thảm khốc. Rõ ràng, bi kịch của Chí Phèo đã góp phần quan trọng hoàn thiện chân dung gian hùng của Bá Kiến.

   Bên cạnh việc khắc hoạ sinh động, sâu sắc bản chất lọc lõi xảo quyệt, Nam Cao không quên vạch trần nhân cách bỉ ổi của "tiên chỉ làng Vũ Đại", trong những mối quan hệ kín đáo. Và Nam Cao tài năng là ỏ chỗ: khi cần đặc tả sự lợi dụng đê tiện và thói dâm ô vô độ của tên cường hào này, ôríg đã bỏ qua nhiều chi tiết rất phong phú, rất cụ thể và sinh động của nguyên mẫu lí Bính ở làng Đại Hoàng. Ngay cái việc gỡ gạc của cụ bá đối với người đàn bà vắng chồng và có tiền, lẫn máu ghen của hắn cũng chỉ được lướt qua. Tác giả đã có mấy dòng tả ý nghĩ của cụ Bá về người vợ trẻ và đẹp... nhưng vẫn đủ sức khắc sâu trong người đọc về một nhân cách bỉ ổi và thảm hại.

   Như vậy, Bá Kiến vừa mang bản chất chung của giai cấp địa chủ cường hào, vừa có những nét riêng biệt sinh động không giống bất kì một tên địa chủ nào khác trong văn học. Điều đó giải thích vì sao hắn luôn được chúng ta nhắc đến khi cần ám chỉ một kẻ có quyền lực, gian hùng và nham hiểm.

   Bằng nhân vật Bá Kiến, Nam Cao đã ghi nhận những thành công mới mẻ trong viộc xây dựng nhân vật. Điều này chứng tỏ sự tiến bộ đáng kể của phương pháp sáng tác hiện thực ở giai đoạn 1930-1945.

shoppe