Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí

Đề bài

Đề 3: Bàn về tranh giành và nhường nhịn.

Đề 4: Đức tính khiêm nhường.

Đề 5: Có chí thì nên.

Đề 6: Đức tính trung thực.

Đề 7: Tinh thần tự học.

Đề 8: Hút thuốc có hại.

Đề 9: Lòng biết ơn thầy, cô giáo.

Đề 10: Suy nghĩ từ câu ca dao:
 Công cha như núi Thái Sơn 
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.

Gợi ý:

Những điểm giống nhau giữa các đề:

- Các đề đều đưa ra một vấn đề thuộc tư tưởng, đạo lí.

- Dù có đưa ra mệnh lệnh hay không thì các đề đều có điểm chung về yêu cầu: nghị luận (tức là đòi hỏi người viết phải nhận định, giải thích, bình luận, chứng minh).

2. Em thử nghĩ thêm một số đề bài khác tương tự như các đề bài trên.

Gợi ý: Có thể lấy các truyện ngụ ngôn, truyện cười hoặc các câu tục ngữ mà em đã được học, đọc làm vấn đề nghị luận.

Chú ý: Đề bài có thể đưa ra mệnh lệnh hay không nhưng vấn đề nghị luận thì nhất định phải có và chỉ tập trung vào một vấn đề. Phân biệt giữa vấn đề tư tưởng, đạo lí với vấn đề là sự việc, hiện tượng đời sống.

3. Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí

Chẳng hạn với đề bài: Suy nghĩ về đạo lí “Uống nước nhớ nguồn”, các bước làm bài sẽ là:

* Bước 1: Tìm hiểu đề và tìm ý

- Tìm hiểu đề:

+ Đề bài đưa ra vấn đề gì? (đạo lí “Uống nước nhớ nguồn”)

+ Đề bài yêu cầu như thế nào? (nêu suy nghĩ).

+ Phải huy động những tri thức nào xung quanh vấn đề nghị luận? (Hiểu biết về tục ngữ Việt Nam; Hiểu biết về đời sống có liên quan đến đạo lí Uống nước nhớ nguồn).

- Tìm ý:

+ Tìm hiểu nội dung tư tưởng, đạo lí (nghĩa đen, nghĩa bóng của câu tục ngữ);

+ Liên hệ với thực tế (Nội dung câu tục ngữ thể hiện truyền thống ân nghĩa như một nguyên tắc sống của người Việt Nam; Ngày nay, đạo lí Uống nước nhớ nguồn vẫn còn nguyên giá trị và tiếp tục được khẳng định ở những khía cạnh mới…)

* Bước 2: Lập dàn bài

Lập dàn bài theo bố cục 3 phần.

(1) Mở bài

- Giới thiệu tư tưởng, đạo lí sẽ nghị luận (Giới thiệu câu tục ngữ “Uống nước nhớ nguồn”);

- Nêu khái quát về nội dung và ý nghĩa của tư tưởng, đạo lí (Khái quát nội dung của câu tục ngữ “Uống nước nhớ nguồn” và ý nghĩa răn dạy của nó).

(2) Thân bài

-

Hướng dẫn giải

thích nội dung tư tưởng, đạo lí (