Soạn bài Chiếc lược ngà - Soạn văn lớp 9

 ĐỌC HIỂU VĂN BẢN

Câu 1. Kể tóm tắt cốt truyện của văn bản đoạn trích. Tình huống nào đã bộc lộ sâu sắc và cảm động tình cha con của ông Sáu và bé Thu?

Thời gian kháng chiến chống Pháp, ông Sáu hoạt động xa nhà, mặc dù rất nhớ con nhưng ông không thể về thăm con được.

Khi hòa bình lập lại, con gái lên tám tuổi, ông Sáu mới có dịp về thăm nhà, thăm con. Bé Thu - con ông - nhất định không chịu nhận ông là ba vì vết sẹo trên mặt làm ông Sáu không còn giống với người trong bức ảnh chụp mà cô bé này đã biết. Điều đó làm ông buồn bã. Đến lúc ông Sáu sắp phải lên đường bé Thu mới nhận ông là ba và không chịu cho ông đi.

Ở khu căn cứ, những ngày xa và nhớ con da diết, ông Sáu dành thời gian làm cho con chiếc lược bằng ngà voi. Trong một trận chiến, ông đã hi sinh. Trước lúc nhắm mắt ông còn kịp trao lại chiếc lược ngà cho người bạn.

Truyện đã thể hiện tình phụ tử sâu sắc của hai cha con ông Sáu và bé Thu trong hai tình huống éo le:

-  Sau tám năm xa cách nhau, hai cha con mới gặp gỡ lại nhưng trớ trêu là bé Thu không chịu nhận cha, đến lúc em nhận và biểu lộ tình cảm thắm thiết thì lại phải chia tay.

-  Những ngày xa và nhớ con da diết, ông Sáu dồn tất cả tình thương yêu và mong nhớ vào việc làm chiếc lược ngà để tặng con, nhưng ông đã hi sinh khi chưa kịp gửi món quà ấy cho con gái thân yêu.

Hai tình huống trên, tình huống đầu bộc lộ tình cảm sâu sắc của ông Sáu đối với con.

Câu 2. Phân tích diễn biến tâm lý và tình cảm của bé Thu trong lần đầu gặp cha cuối cùng, khi ông Sáu được về phép. Qua đó hãy nhận xét về tính cách của nhân vật bé Thu và nghệ thuật miêu tả tâm lí của tác giả?

Khi về thăm nhà, ông Sáu vồ vập và nôn nóng gặp con nhưng bé Thu “ngoảnh mặt đi, rồi vụt chạy và kêu thét lên”. Em không chịu nhận ông Sáu là ba mà lại giữ một thái độ xa cách, nghi ngại chĩ gọi trống không, không nhờ ông giúp khi phải đánh vật với nồi cơm to trong bếp mặc dù má em đã dặn phải để ba giúp chắt nước.

Trong bữa ăn, ông Sáu gắp thức ăn cho Thu, Thu hắt thức ăn đi khiến ông tức giận. Không kiềm chế được, ông nặng lời và đánh Thu. Bé Thu không khóc mà bỏ về nhà bà ngoại. Lí do khiến Thu không nhận ông Sáu là cha mình là vì ông có vết sẹo trên mặt, không giống người trong ảnh chụp chung với má.

Nhưng được bà ngoại giải thích, Thu suy nghĩ rất lâu rồi mới đi tới niềm tin thật sự. Đến khi ông Sáu chia tay với gia đình bất ngờ Thu đã bộc lộ tình cảm với cha mình thật nồng nhiệt, xúc động, tha thiết. Tưởng như tình cảm ấy đã bị dồn nén lâu ngày nay gặp dịp bùng nổ mãnh liệt.

Sự vùng vằng ương ngạnh của bé Thu lúc đầu là điều dễ hiểu và không đáng trách vì lúc đó em còn nhỏ quá đâu hiểu hết được những tình thế khắc nghiệt éo le của đời sống trong chiến tranh. Điều này cũng cho thấy đây là một nhân vật có cá tính mạnh mẽ.

Qua diễn biến tâm trạng của bé Thu như vừa nói ta nhận ra rằng nhà vân Nguyễn Quang Sáng am hiểu tâm lí trẻ thơ nên diễn tả chân thực và sinh động tinh tế và hợp lí.

Câu 3. Phân tích tình cảm cha con sâu nặng ở ông Sáu đối với con đã được thể hiện qua những chi tiết, sự việc nào? Điều đó bộc lộ thêm nét đẹp gì trong tâm hồn của người cán bộ cách mạng ấy.

Tình cảm của ông Sáu đối với con đã thể hiện ngay từ chuyến về phép thâm nhà được gặp con nhưng chỉ mới thể hiện phần nào. Tình cảm sâu nặng của ông được tập trung biểu hiện ở phần sau của truyện lúc ông ở trong rừng tại nơi căn cứ.

Ở đây ông Sáu đã chăm chú và cẩn thận làm chiếc lược cho con.

Ông dồn hết cả tình thương và nỗi nhớ vào đó.

Vào rừng sâu kiếm được đoạn ngà voi, ông vui mừng vô cùng, hớt hải chạy về ông khoe với bạn và hớn hở như đứa trề được quà.

Sau đó ông đã bắt tay vào chiếc lược với một hiềm say mê, sự công phu hết sức đặc biệt. Lấy vỏ đạn 20 li làm một cây cưa nhỏ, ông “cưa từng chiếc răng lược, thận trọng, tỉ mỉ và cố cồng như người thợ bạc”. “Trên sống lưng lược có khắc một dòng chữ nhỏ mà ông đã gò lưng, tẩn mẩn khắc từng nét: “Yêu nhớ tặng Thu con của ba”. Nhưng rồi đau đớn thay: ông đã hi sinh khi chưa kịp trao vào tay con gái chiếc lược ngà ấy.

Câu 4. Truyện được kể theo lời trần thuật của nhân vật nào? Cách chọn vai kể như vậy có tác dụng gì trong việc xây dựng nhân vật và thể hiện nội dung tư tưởng của truyện?

Truyện ngắn Chiếc lược ngà được trần thụật theo lời của bác Ba, bạn ông Sáu. Đây là người đã chứng kiến những cảnh ngộ éo le của cha ẹon ông Sáu. Không những thế, bác Ba còn là người đã tham gia vào một số sự việc lựa chọn vai để kể như vậy khiến cho câu chuyện được tâng thêm độ tin cây, xác thực. Người kể trong trường hợp này còn cổ cơ hội bày tỏ sự đồng cảm, chia sẻ với các nhân vật trong truyện. Và qua những ý nghĩ cảm xúc của nhân vật kể chuyện mà các chi tiết, sự việc và nhân vật khác trong truyện sẽ bộc lộ rõ hơn đồng thời tư tưởng, ý nghĩa của truyện tảng thêm sức thuyết phục.