Bài học đường đời đầu tiên - Hoàn cảnh sáng tác, Dàn ý phân tích tác phẩm

-Tô Hoài (1920-2014) tên khai sinh là Nguyễn Sen, quê nội ở huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Tây (nay thuộc Hà Nội), lớn lên ở quê ngoại - làng Nghĩa Đô, phủ Hoài Đức, tỉnh Hà Đông, nay thuộc quận Cầu Giấy, Hà Nội

-Tô Hoài viết văn từ trước Cách mạng tháng Tám năm 1945

-Ông có khối lượng tác phẩm phong phú và đa dạng, gồm nhiều thể loại

-Năm 1996, ông được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học, nghệ thuật

1. Xuất xứ

-“Bài học đường đời đầu tiên”(tên do người biên soạn đặt) trích từ chương I của “Dế Mèn phiêu lưu kí”

-“Dế Mèn phiêu lưu kí” được in lần đầu năm 1941, là tác phẩm nổi tiếng và đặc sắc nhất của Tô Hoài viết về loài vật, dành cho lứa tuổi thiếu nhi

2. Tóm tắt

Dế Mèn là chàng dế thanh niên cường tráng biết ăn uống điều độ và làm việc có chừng mực. Tuy nhiên Dế Mèn tính tình kiêu căng, tự phụ luôn nghĩ mình “là tay ghê gớm, có thể sắp đứng đầu thiên hạ”. Bởi thế mà Dế Mèn không chịu giúp đỡ Dế Choắt- người hàng xóm trạc tuổi Dế Mèn với vẻ ngoài ốm yếu, gầy gò như gã nghiện thuốc phiện. Dế Mèn vì thiếu suy nghĩ, lại thêm tính xốc nổi đã bày trò nghịch dại trêu chị Cốc khiến Dế Choắt chết oan. Trước khi chết, Dế Choắt tha lỗi và khuyên Dế Mèn bỏ thói hung hăng, bậy bạ. Dế Mèn sau khi chôn cất Dế Choắt vô cùng ân hận và suy nghĩ về bài học đường đời đầu tiên.

3. Bố cục (2 phần)

-Phần 1 (từ đầu đến “sắp đứng đầu thiên hạ rồi”): Vẻ ngoài và tính tình của Dế Mèn

-Phần 2 (còn lại): Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn

4. Giá trị nội dung

Bài văn miêu tả Dế Mèn có vẻ đẹp cường tráng của tuổi trẻ nhưng tính nết còn kiêu căng, xốc nổi. Do bày trò trêu chọc chị Cốc nên đã gây ra cái chết thảm thương cho Dế Choắt, Dế Mèn hối hận và rút ra được bài học đường đời cho mình

5. Giá trị nghệ thuật

-Cách kể chuyện theo ngôi thứ nhất tự nhiên, hấp dẫn

-Nghệ thuật miêu tả loài vật sinh động, đặc sắc

-Ngôn ngữ chính xác, giàu tính tạo hình

I. Mở bài

-Giới thiệu về tác giả Tô Hoài (tiểu sử, sự nghiệp sáng tác…)

-Giới thiệu về văn bản “Bài học đường đời đầu tiên” (xuất xứ, tóm tắt, khái quát giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật…)

II. Thân bài

1. Hình ảnh Dế Mèn

-Ngoại hình:

   +Càng: mẫm bóng

   +Vuốt:cứng, nhọn hoắt

   +Cánh: áo dài chấm đuôi

   +Đầu: to, nổi từng tảng

   +Răng: đen nhánh, nhai ngoàm ngoạm

   +Râu: dài, cong vút

→Dế Mèn là một chàng thanh niên có vẻ ngoài tự tin, khỏe mạnh, cường tráng

-Hành động:

   +Đi đứng oai về, làm điệu, nhún chân, rung đùi

   +Quát mấy chị cào cào, đá ghẹo anh gọng vó

   +Co cẳng, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ, dáng điệu tỏ vẻ con nhà võ.

   +Nhai ngoàm ngoạm, trịnh trọng vuốt sâu

→Sử dụng dày đặc các động từ và tính từ

-Ý nghĩ của Dế Mèn: sắp đứng đầu thiên hạ được rồi

⇒Dế Mèn là một anh chàng khỏe mạnh,cường tráng, hùng dũng nhưng tính tình kiêu căng, hợm hĩnh, xốc nổi…

2. Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn

-Hình ảnh Dế Choắt:

   +Trạc tuổi Dế Mèn

   +Người gầy gò, cánh ngắn củn, càng bè bè, râu cụt

→Dế Choắt là người xấu xí, yếu đuối, trái ngược hoàn toàn với Dế Mèn

-Thái độ của Dế Mèn đối với Dế Choắt: coi thường, trịch thượng.

   +Lời lẽ, giọng điệu bề trên, xưng hô “chú mày”.

   +Cư xử : ích kỷ, không thông cảm, bận tâm gì về việc giúp đỡ Choắt.

-Dế Mèn trêu chọc chị Cốc

   +Dế Mèn nghĩ kế trêu chọc chị Cốc

   +Kết quả:gây ra cái chết thương tâm cho Dế Choắt

-Tâm trạng của Dế Mèn sau khi trêu chọc chị Cốc:

   +Hả hê vì trò đùa tai quái của mình: chui vào trong hang nằm khểnh, bụng nghĩ thú vị…

   +Sợ hãi khi nghe tiếng chị Cốc mổ Dế Choắt: nằm im thin thít

   +Hốt hoảng, lo sợ, bất ngờ trước cái chết và lời khuyên của Dế Choắt

   +Ân hận, chân thành sám hối: đứng yên lặng trước mộ Dế Choắt

-Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn: ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn rồi cũng mang vạ vào mình đấy.

III. Kết bài

-Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản

   +Nội dung: Bài văn miêu tả Dế Mèn có vẻ đẹp cường tráng của tuổi trẻ nhưng tính nết còn kiêu căng, xốc nổi. Do bày trò trêu chọc chị Cốc nên đã gây ra cái chết thảm thương cho Dế Choắt, Dế Mèn hối hận và rút ra được bài học đường đời cho mình

   +Nghệ thuật: cách kể chuyện theo ngôi thứ nhất tự nhiên, miêu tả loài vật sinh động, ngôn ngữ chính xác, giàu tính tạo hình…

-Bài học cho bản thân: không được kiêu căng, hợm hĩnh, phải biết yêu thương và giúp đỡ người khác…

Các bài Soạn văn lớp 6 siêu ngắn được biên soạn bám sát câu hỏi sgk Ngữ Văn lớp 6 Tập 1, Tập 2 giúp bạn dễ dàng soạn bài Ngữ Văn 6 hơn.