Soạn bài Nhân hóa- Soạn văn lớp 6
1. Tìm phép nhân hóa trong khổ thơ sau:
Ông trời
Mặc áo giáp đen
Ra trận
Muôn nghìn cây mía
Múa gươm
Kiến
Hành quân
Đầy đường.
- Đoạn thơ này có các hình ảnh nhân hóa: ông trời mặc áo giáp đen ra trận (hình ảnh này muôn nói đến hiện tượng mây đen phủ kín bầu trời ; cây mía múa gươm; kiến hành quân.
Câu 2: So với cách diễn đạt sau, cách miêu tả sự vật, hiện tượng ở khổ thơ hay ở chỗ nào?
So với cách diễn đạt, miêu tả thông thường: bầu trời đầy mây đen; muôn nghìn cây mía ngả nghiêng; lá bay phấp phới; kiến bò đầy đường thì các hình ảnh nhân hóa trong khổ thơ trên hay hơn ở chỗ các sự vật, hiện tượng được miêu tả trở nên thật sinh động, có sức sống như con người.
II. CÁC KIỂU NHÂN HÓA
- Trong các câu sau:
a.Từ đó lão Miệng, bác Tai, cô Mắt, cậu Chân, cậu Tay lại thân mật sống với nhau...
- Những sự vật được nhân hóa là : Miệng, Tai, Mắt, Chân, Tay.
b. Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng đại bác. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín.
Những sự vật được nhân hóa là: gậy tre, chông tre, tre.
c) Trâu ơi ta bảo trâu này
Trâu ra ngoài ruộng, trâu cày vởi ta.
- Sự vật được nhân hóa là: trâu.
2. - Miệng, Tai, Mắt, Chân, Tay được nhân hóa bằng cách: gọi những con người theo tuổi tác, theo vai vế, theo giới tính: lão Miệng, a Tai, cô Mắt, cậu Chân, cậu Tay.
Gậy tre, chông tre, tre được nhân hóa bằng cách coi chúng như chiến sĩ biết dùng cảm chiến đấu với quân thù.
Trâu được nhân hoá bằng cách coi trâu như bạn của người nói cũng hiểu.
LUYỆN TẬP
1. Hãy chỉ ra và nêu tác dụng của phép nhân hóa trong đoạn văn sau:
- Bến cảng lúc nào cũng đông vui. Tàu mẹ, tàu con đậu đầy mặt nước,xe anh xe em tíu tít nhận hàng về và chở hàng ra. Tất cả dậu bận rộn.
- Các hình ảnh nhân hóa : tàu mẹ, tàu con, xe.anh, xe em.
2. Hãy so sánh cách diễn dạt trong đoạn văn trên với đoạn văn dưới dây:
Bến cảng lúc nào cũng rất nhiều tàu xe. Tàu lớn, tàu bé đậu đầy nứt
nước. Xe to, xe nhỏ nhận hàng về và chở hàng ra.. Tất cả đều hoạt động liên tục.
So sánh: Trong câu 1, việc sử dụng phép nhân hóa làm cho lời văn trở nên sinh động hơn, hấp dẫn, biểu cảm hơn.
3. Hai cách viết dưới đây có gi khác nhau? Nên chọn cách viết nào cho văn bản biểu cảm và chọn cách viết nào cho văn bản thuyết minh?
- Cách 1: Trong họ hàng nhà chổi thì cô Chổi Rơm vào loại xinh xắn nhất. Cô có chiếc váy vàng óng, không ai đẹp bằng. Áo của cổ cùng hằng rơm thóc nếp vàng tươi, được tết săn lại, cuốn từng vòng quanh người, trông như áo len vậy.
(Vũ Duy Thông)
- Cách 2: Trong các loại chổi, chổi rơm vào loại đẹp nhất. Chổi được ép bằng rơm nếp vàng.Tay chổi dược tết săn lại thành sợi và quấn quan thành cuộn.
Nhận xét: Trong cách 1, tác giả dùng phép nhân hóa, khiến cho lời thêm dí dỏm và trở nên sinh động, biểu cảm hơn.
Nên chọn cách 1 cho văn .bản biểu cảm, cách 2 cho văn bản thuyết minh.
4. Hãy cho biết phép nhân hóa trong mỗi đoạn trích dưới đây được tạo ra bằng cách nào và tác dụng của nó như thế nào?
a. Núi cao chi lắm núi ơi
Núi che mặt trời chẳng thấy người thương!
(Ca dao)
b. Nước đầy và nước mới thì cua cá cùng tấp nập xuôi ngược, thế là bao nhiêu cò, sếu, vạc, cốc, le, sâm cầm, vịt trời, bồ nông, mòng, két ở các bãi sông xơ xác tận đâu cũng bay cả về vùng nước mới để kiếm mồi. Suốt ngày, họ cãi cọ om bốn góc đầm, có khi chỉ vì tranh một mồi tép, có những anh cò gầy vêu vao ngày ngày bì bõm lội bùn tím cả chân mà vẫn hếch mỏ, chẳng được miếng nào.
(Tô Hoài)
c. Dọc sông, những chòm cổ thụ dáng mãnh liệt đứng trầm ngâm lặng nhìn xuống nước. [...] Nước bị cản văng bọt tứ tung, thuyền vùng vằng cứ chực trụt xuống, quay đầu chạỳ về lại Hòa Phước.
(Võ Quảng)
d. Cả rừng xà nu hàng vạn çây không có cây nào không bị thương. Có những cây bị chặt đứt ngang nửa thân mình, đổ ào ào như một trận bão. Ở chỗ vết thương, nhựa ứa ra, tràn trề, thơm ngào ngạt, long lanh dưới nắng hè gay gắt, rồi dần dần bầm lại, đen và đặc'quyện lại thành từng cục máu lớn.
- ở ví dụ a: người ta gọi núi như gọi người.
- ớ ví dụ b: các loài chim được miêu tả như người: họ cãi cọ; anh cò gầy.
- ở ví dụ c: cây đứng trầm ngâm lặng nhìn xuống nước; thuyền vùng vằng muốn quay đầu chạy về lại Hòa Phước.
- ở ví dụ d: có cây bị chặt đứt ngang nửa thân mình; nhựa ứa ra ... và đặc quyện lại thành từng cục máu lớn.