Bài 29: Thực vật

Với nội dung bài soạn KHTN lớp 6 bài 29: Thực vật (bài học thuộc bộ sách Chân trời sáng tạo) dưới đây, sẽ cung cấp cho các bạn  nắm bắt được những kiến thức cơ bản về thực vật và cách phân biệt các nhóm thực vật trong tự nhiên. 

1. Đa dạng thực vật

Câu hỏi 1: Quan sát hình 29.1, hãy kể tên một số đại diện thuộc các nhóm thực vật. Xác định đặc điểm của mỗi nhóm?

Gợi ý trả lời:

• Các đại diện thuộc nhóm thực vật:

• Nhóm rêu: Cây rêu thường

• Nhóm dương xỉ: Cây dương xỉ

• Nhóm hạt trần: Cây vạn tuế, cây thông

• Nhóm hạt kín: Cây đào, cây xương rồng, cây cà chua

• Xác định đặc điểm của mỗi nhóm thực vật: 

• Rêu là nhóm thực vật bậc thấp, thường mọc thành rừng thảm, cây chưa có rễ chính thức, chưa có mạch dẫn và sống ở những nơi ẩm ướt.

• Dương xỉ là nhóm thực vật có tổ chức cơ thể gồm rễ, thân, lá và có hệ mạch dẫn với chức năng vận chuyển chất trong cây, sinh sản bằng bào tử. Dương xỉ rất đa dạng và thường sống ở nơi ẩm ướt như chân tường, dưới tán cây trong rừng.

• Hạt trần là nhóm thực vật bậc cao, sống trên cạn, cấu tạo phức tạp bao gồm thân gỗ, có mạch dẫn trong thân, hạt nằm lộ trên noãn, chưa có hoa và quả, cơ quan sinh sản là nón.

• Hạt kín là nhóm thực vật tiến hóa nhất về sinh sản, các cơ quan như rễ, thân, lá biến đổi đa dạng, thân có hệ mạch dẫn hoàn thiện, cơ quan sinh sản là hoa, hạt được bảo vệ trong quả và nó có môi trường sống đa dạng.

Câu hỏi 2: Có thể phân biệt nhóm Rêu và nhóm Dương xỉ nhờ đặc điểm cấu tạo bên trong nào?

Gợi ý trả lời:

Mạch dẫn là điểm khác biệt giữa nhóm rêu và nhóm dương xỉ, nó là cấu tạo bên trong giúp phân biệt được nhóm rêu và dương xỉ cụ thể là nhóm dương xỉ có có hệ mạch dẫn còn nhóm rêu thì không có.

Câu hỏi 3: Đặc điểm nào giúp em phân biệt hạt trần và cây hạt kín?

Gợi ý trả lời:

Đặc điểm giúp phân biệt được hạt trần và hạt kín là dựa vào vị trí của hạt cụ thể hơn là hạt trần có hạt nằm lộ trên noãn còn hạt kín có hạt nằm trong quả.

Câu hỏi 4: Em hãy cho biết môi trường sống của thực vật bằng cách hoàn thành bảng theo mẫu sau: 

Gợi ý trả lời:

Tên cây	Môi trường sống
Cây rêu	Tường ẩm
Cây dương xỉ	Đất ẩm
Cây thông	Trên cạn
Cây xương rồng	Trên cạn
Cây lan	Độ ẩm cao
Cây bèo tấm	Dưới nước
Cây đào	Trên cạn

Câu hỏi 5: Dựa vào đặc điểm các nhóm thực vật, hãy xây dựng khóa lưỡng phân theo gợi ý sau: 

Gợi ý trả lời:

2. Vai trò của thực vật

Câu hỏi 1: Quan sát hình 29.2 và 29.3, em hãy nêu vai trò của thực vật trong tự nhiên?

Gợi ý trả lời: 

Theo hình 29.2 và hình 29.3 thực vật có vai trò vô cùng đặc biệt trong tự nhiên: Nó là nơi sinh sống cho một số loài sinh vật khác. Đồng thời, cung cấp thức ăn cho các sinh vật khác và là một mắt xích quan trọng đến chuỗi thức ăn tự nhiên.

Câu hỏi 2: Điều gì xảy ra với các sinh vật trong chuỗi thức ăn hình 29.2 nếu số lượng loài cỏ bị giảm đi đáng kể?

Gợi ý trả lời: 

Nếu lượng loài cỏ bị giảm đi thì sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến chuỗi thức ăn  vì trong chuỗi thức ăn loài đứng trước sẽ làm thức ăn cho loài đứng sau. Như vậy thì châu chấu sẽ có ít nguồn thức ăn đi khi cỏ bị giảm bớt. Tương tự như thế thì các loài sinh vật tiếp theo cũng có khả năng mất đi nguồn dinh dưỡng vốn có. Vì vậy, nếu một mắt xích trong chuỗi thức ăn bị đứt sẽ ảnh hưởng đến toàn bộ sinh vật của chuỗi (có thể diệt vong toàn bộ chuỗi nếu nó là mắt xích duy nhất cung cấp thức ăn cho các sinh vật ở mức trên). 

Câu hỏi 3: Quan sát hình 29.4, hãy cho biết hàm lượng khí carbon dioxide và oxygen trong không khí được cân bằng như thế nào?  Từ đó, hãy nêu vai trò của thực vật trong điều hòa khí hậu?

Gợi ý trả lời: 

• Hàm lượng khí carbon dioxide và oxygen trong không khí được cân bằng nhờ quá trình quang hợp, khó đó thì hàm lượng khí carbon dioxide thải ra được thực vật hấp thụ lại và nhả lại oxi như một chất thải trong quá trình quang hợp.

• Thực vật có vai trò vô cùng quan trọng trong việc điều hòa khí hậu, nó làm lượng khí carbon dioxide và oxygen trong không khí được cân bằng, ổn định, điều hòa khí hậu và tạo ra một môi trường sống sạch sẽ hơn.

Câu hỏi 4: Quan sát hình 29.5, em hãy cho biết tại sao phải trồng cây gây rừng?

Gợi ý trả lời: 

Trồng cây gây rừng có vai trò quan trọng trong đời sống thực tiễn, nó có vai trò cụ thể là tăng độ che phủ, bảo vệ môi trường, giữ đất chống xói mòn, giữ nước ngầm ở vùng đồi núi, chắn cát bay, bảo vệ bờ biển ở vùng ven biển, góp phần làm giảm bớt lũ lụt, khô hạn.

Câu hỏi 5: Việc trồng nhiều cây xanh có lợi ích gì đối với vấn đề bảo vệ môi trường?

Gợi ý trả lời: 

Việc trồng nhiều cây xanh có lợi ích quan trọng đối với việc bảo vệ môi trường như:

• Cung cấp lượng khí oxygen cho con người hô hấp

• Hấp thụ C02, amoniac, S02, Nox, bụi bẩn,... 

• Làm giảm các khí độc hại bị thải ra môi trường, giúp không khí trở nên trong lành hơn

• Cây xanh có thể làm chậm sự bốc hơi nước, tăng độ ẩm không khí

Câu hỏi 6: Quan sát hình 29.7, hãy nêu vai trò của thực vật đối với đời sống con người?

Gợi ý trả lời: 

Vai trò của thực vật đối với đời sống con người: 

• Thực vật cung cấp nguồn lương thực, thực phẩm chủ yếu cho con người (cây lương thực, cây ăn quả, cây làm thức ăn, cây làm gia vị cung cấp dưỡng chất như đường, chất khoáng, vitamin,...). 

• Nguyên liệu để sản xuất giấy, đồ đỗ, nhựa, dầu thực vật, tinh dầu, đồ uống, thuốc chữa bệnh và các dụng cụ phục vụ đời sống như thảm, túi xách, chổi,... 

• Ngoài ra, thực vật cũng giúp trang trí, làm đẹp cho khung cảnh.

Câu hỏi 7: Nêu vai trò của một số loài thực vật ở địa phương em theo mẫu sau:

Gợi ý trả lời: 

Tên cây	Giá trị sử dụng
	Làm lương thực	Làm thực phẩm	Làm thuốc	Lấy quả	Lấy gỗ	Làm cảnh
Cây ngô	+	+	+	-	-	-
Cây sấu	-	-	-	+	+	-
Cây hoa lan	-	-	+	-	-	+
Cây đu đủ	-	-	+	+	-	-

 

Câu hỏi 8: Tại sao nói "rừng xanh là lá phổi xanh" của Trái Đất?

Gợi ý trả lời: 

Rừng là lá phổi xanh của trái đất vì:

• Rừng là trụ cột đảm bảo cân bằng sinh thái, có thể duy trì sự cân bằng lượng oxy và cacbonic trong không khí, giảm nhẹ ảnh hưởng của các chất thải, khí độc gây nên ô nhiễm, làm trong sạch môi trường.

• Hầu hết lượng oxy trên Trái đất này được sinh ra nhờ vào thực vật xanh trong rừng. Mỗi một năm, hệ thực vật trên Trái đất nhận 400 tỷ tấn cacbonic và thải ra 200 tỷ tấn oxy. Như vậy cho thấy nếu không có rừng, con người cũng như hệ sinh vật sẽ chẳng thể tồn tại được. 

• Rừng cũng là máy hút bụi khổng lồ của con người do trên mỗi phiến lá có một lớp lông dày nên nó có thể chặn lại những chất gây ô nhiễm.

3. Bài tập

Câu hỏi 1:  Nhóm thực vật nào sau đây có đặc điểm có mạch, có hạt, không có hoa?

Gợi ý trả lời: 

Chọn đáp án C

Câu hỏi 2: Em hãy lập bảng phân biệt đặc điểm cơ bản của các nhóm: Rêu, Dương xỉ, Hạt trần, Hạt kín.

Gợi ý trả lời:

Cơ quan	Rêu	Dương xỉ	Hạt trần	Hạt kín
Cơ quan sinh dưỡng	Rễ giả, thân và lá chưa có mạch dẫn.	Rễ thật, thân và lá có mạch dẫn.	Rễ cọc, thân gỗ, lá kim.	Rễ cọc, rễ chùm,thân gỗ, thân cỏ, lá đơn, lá kép,...
Cơ quan sinh sản	Sinh sản bằng bào tử. Cơ quan sinh sản là túi bào tử.	Sinh sản bằng bào tử. Cơ quan sinh sản là túi bào tử	Chưa có hoa, cơ quan sinh sản là nón, hạt nằm trên noãn hở.	Có hoa, cơ quan sinh sản là hạt, hạt nằm trong quả.

Câu hỏi 3: Cho các từ: rễ, ngọn, thân, mạch dẫn, lá, túi bào tử, bào tử. Sử dụng các từ đã cho để hoàn thành đoạn thông tin sau:

• Cây rêu gồm có (1) .... (2)... , chưa có (3) ... chính thức. Trong thân và lá rêu chưa có (4)...

• Rêu sinh sản bằng (5)... được chứa trong (6) .... cơ quan này nằm ở (7)... cây rêu.

Gợi ý trả lời:

• Cây rêu gồm có (1) thân (2) lá, chưa có (3) rễ chính thức. Trong thân và lá rêu chưa có (4) mạch dẫn.

• Rêu sinh sản bằng (5) bào tử được chứa trong (6) túi bào tử cơ quan này nằm ở (7) ngon cây rêu.

Câu hỏi 4: Cho sơ đồ sau:

a) Em hãy lựa chọn các sinh vật phù hợp với các số trong sơ đồ trên.

Gợi ý trả lời:

(2) Châu chấu

(3) Con gà

b) Từ sơ đồ trên, em có nhận xét gì về vai trò của thực vật.

Gợi ý trả lời:

Thực vật có vai trò quan trọng đối với sự sống trên Trái Đất. Thực vật là nơi sinh sống cho một số sinh vật khác, đồng thời cung cấp thức ăn cho các sinh vật khác, là một mắt xích quan trọng chuỗi thức ăn tự nhiên.

Toàn bộ các gợi ý trả lời các câu trên là trong bài soạn KHTN lớp 6 bài Bài 29: Thực vật thuộc bộ sách Chân trời sáng tạo mà các bạn học sinh có thể tham khảo. Tham khảo thêm ngay các bài soạn khác của môn KHTN lớp 6 tại Cùng Học Vui để có một thành tích học tập xứng đáng nhé!