Bài 19 Lớp Đất và các nhân tố hình thành Đất. Một số nhóm Đất điển hình

I. Lớp đất, các thành phần chính của đất và tầng đất

1. Dựa vào hình 19.1 và thông tin trong bài em hãy:

- Cho biết các thành phần chính của đất.

- Thành phần nào chiếm tỉ lệ lớn nhất?

- Thành phần nào quan trọng nhất?

Gợi ý trả lời:

- Các thành phần chính của đất: không khí, nước, chất vô cơ và chất hữu cơ.

- Thành phần chất vô cơ chiếm tỉ lệ lớn nhất tới 45%.

- Thành phần chất hữu cơ quan trọng nhất.

2. Dựa vào hình 19.2 và thông tin trong bài em hãy cho biết:

- Có mấy tầng đất chính?

- Tầng nào chứa chất mùn và có nhiều chất dinh dưỡng?

Gợi ý trả lời:

- Có 4 tầng đất chính: Tầng hữu cơ, tầng đất mặt, tầng tích tụ và tầng đá mẹ.

- Tầng đất mặt chứa chất mùn và có nhiều chất dinh dưỡng nhất.

II. Các nhân tố hình thành đất

Dựa vào hình 19.4 em hãy kể tên:

- Một số nhóm đất điển hình trên thế giới.

- Các nhóm đất điển hình ở lục địa Á-Âu và lục địa Phi.

Gợi ý trả lời:

Những ảnh hưởng của con người đến đất theo hướng

- Tích cực: trồng cây gây rừng; phủ xanh đất trống đồi trọc; khai thác và đào xới cho đất; áp dụng các biện pháp bảo vệ môi trường đất; kiểm soát hoạt động khai thác…

- Tiêu cực: khai thác khoáng sản quá mức khiến cho đất bị ô nhiễm nghiêm trọng; lạm dụng tài nguyên đất và tác động xấu đến môi trường đất như sử dụng phân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật đã gây ra tình trạng ô nhiễm môi trường…

III. Một số nhóm đất điển hình trên thế giới

Dựa vào thông tin trong bài và hình 18.2, em hãy trình bày khái niệm sóng biển và sóng thần. Cho biết nguyên nhân hình thành hai loại sóng này.

Gợi ý trả lời:

- Một số nhóm đất điển hình trên thế giới: đất pốt dôn, đất đen thảo nguyên ôn đới, đất đỏ vàng nhiệt đới, đất xám hoang mạc và bán hoang mạc,...

- Các nhóm đất điển hình:

+ Lục địa Á-Âu: Đất pốt dôn, đất xám hoang mạc và bán hoang mạc, đất đen thảo nguyên ôn đới, đất đỏ vàng nhiệt đới, đất khác,…

+ Lục địa Phi: Đất đỏ vàng nhiệt đới, đất xám hoang mạc và bán hoang mạc, đất khác,...

Luyện tập

Em hãy cho biết:

- Vai trò của lớp đất đối với sinh vật (thực vật, động vật,....).

- Nhân tố nào đóng vai trò quan trọng trong quá trình hình thành đất? Giải thích vì sao em chọn nhân tố đó?

Gợi ý trả lời:

- Vai trò của lớp đất đối với sinh vật (thực vật, động vật,....)

+ Là nơi diễn ra mọi hoạt động sống của con người cũng như các loài sinh vật khác.

+ Chứa thành phần nước và không khí giúp cho sinh vật phát triển.

- Nhân tố như đá mẹ, khí hậu, sinh vật đóng vai trò quan trọng trong quá trình hình thành đất vì:

+ Đá mẹ là nguồn cung cất vật chất vô cơ cho đất quyết định thành phần khoáng vật, ảnh hưởng đến màu sắc và tính chất của đất.

+ Khí hậu tác động tới quá trình hình thành đất bằng lượng mưa và nhiệt độ. Lượng mưa quyết định mức độ rửa trôi, nhiệt độ thúc đẩy quá trình hòa tan và tích tụ chất hữu cơ.

+ Sinh vật đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành đất, góp phần tích tụ, phân hủy và biến đổi chất hữu cơ, tổng hợp chất hữu cơ từ những chất vô cơ,…

Vận dụng

Dựa vào nội dung đã học và hiểu biết của mình, em hãy sưu tầm những thông tin liên quan đến những nhóm đất chính ở Việt Nam.

Gợi ý trả lời:

- Nước ta có một số nhóm đất

+ Đất đỏ bazan: tập trung nhiều nhất ở vùng Tây Nguyên, Đông Nam Bộ và một số vùng núi nước ta. Là loại đất có hàm lượng chất hữu cơ nghèo dinh dưỡng, là loại đất chua.

+ Đất feralit đỏ vàng: thích hợp để trồng cây công nghiệp và canh tác cây lương thực.

+ Đất phù sa sông: đất có độ phì nhiêu cao gấp nhiều lần so với các loại đất trồng khác.