Bài 18: Các cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc trước thế kỉ X

Hướng dẫn trả lời câu hỏi giữa bài

Khởi nghĩa Hai Bà Trưng (năm 40-43)

Nguyên nhân của cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng:

• Phải trả được mối thù của đất nước

• Muốn khôi phục, giành lại được đất nước mà các vua Hùng đã dựng nên. 

• Trả thù cho chồng Trưng Trắc là Thi Sách.

Diễn biến cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng:

• Hai Hà Trưng là Trưng Trắc và Trưng Nhị phất cờ khởi nghĩa vào mùa xuân năm 40 tại Hát Môn (nay là xã Hát Môn – Phúc Thọ – Hà Nội).

• Cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng bùng nổ và thu hút được hào kiệt khắp nơi về gia nhập. Nghĩa quân đã nhanh chóng đánh bại được quân nhà Hán, làm chủ Mê Linh, rồi tiến về Cổ Loa và Lụy Châu.

• Quan thái thú Tô Định bỏ thành, chạy trốn về Nam Hải. Quân Hán ở các quận huyện khác cũng gặp thất bại.

• Cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng năm 40 đến đây đã dành được thắng lợi hoàn toàn

• Năm 42, nhà Hán đưa 2 vạn quân sang xâm lược. Hai Bà Trưng tổ chức kháng chiến anh dũng nhưng thất bại.

Những cụm từ và câu thể hiện ý nghĩa của khởi nghĩa Hai Bà Trưng trong tư liệu 18.3: " Trưng Trắc, Trưng Nhị là đàn bà", " việc dựng nước xưng vương dễ như trở bàn tay"," có thể thấy hình thế đất Việt ta đủ dựng được nghiệp bá vương"

Khởi nghĩa Bà Triệu ( năm 248)

Nguyên nhân: Nhà Ngô cai trị nước ta, áp đặt nhiều thứ thuế, bắt thợ thủ công giỏi của nước ta đưa về Trung Quốc => Mâu thuẫn người Việt với chính quyền xảy ra ngày càng gay gắt dẫn đến các cuộc đấu tranh tự chủ diễn ra trong đó có cuộc khởi nghĩa do Bà Triệu lãnh đạo.

Những nét chính của cuộc khởi nghĩa:

•  Năm 248, cuộc khởi nghĩa bùng nổ.

• Từ căn cứ Phú Điền (Hậu Lộc, Thanh Hóa), nghĩa quân đánh phá các thành ấp của quan lại nhà Ngô ở quận Cửu Chân rồi đánh ra khắp Giao Châu.

• Được tin, nhà Ngô cử tướng Lục Dận đem 6.000 quân sang Giao Châu, chúng vừa đánh, vừa mua chuộc, tìm cách chia rẽ nghĩa quân.

• Trước thế giặc mạnh, cuộc khởi nghĩa bị đàn áp, Bà Triệu anh dũng hi sinh trên núi Tùng (Phú Điền, Hậu Lộc, Thanh Hóa).

=> Cuộc khởi nghĩa kết thúc.

Khởi nghĩa Lý Bí và nước Vạn Xuân ( năm 542-603)

Những đóng góp của Lý Bí và triều tiền Lý đối với lịch sử dân tộc:

• Lãnh đạp nhân dân khởi nghĩa, đánh đuổi Tiêu Tư, chiếm giữ thành Long Biên, làm chủ Giao Châu giành lại độc lập dân tộc, chấm dứt hơn 1.000 năm bởi trong thời kỳ Bắc thuộc.

• Xây dựng nhà nước độc lập, tự chủ là nhà nước Vạn Xuân.

• Cổ vũ tinh thần yêu nước và ý chí tự lực, tự cường của dân tộc ta.

Ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa Lí Bí được Quốc sư quán triều Nguyễn nhận định qua tư liệu 18.9:

• Cuộc khởi nghĩa Lí Bí đã biết nắm bắt tới thời cơ kháng chiến, giành lại được độc lập cho nước ta, thể hiện được ý chí, lòng yêu nước và tinh thần chiến đấu của nhân dân, ý chí tự lực, tự cường của dân tộc ta

• Xây dựng lên nhà nước đầu tiên với chế độ cai trị tự chủ làm tiền đề phát cho nhà Đinh, nhà Lý say này,...

Khởi nghĩa Mai Thúc Loan ( năm 713-722)

Những nét chính của khởi nghĩa Mai Thúc Loan:

Nguyên nhân: Nhà Đường cai trị hà khắc, áp đặt thuế khóa, lao dịch nặng nề => Cuộc khởi nghĩa nổ ra

Diễn biến:

• Từ Hoàn Châu, khởi nghĩa lan rộng ra khắp các châu, huyện

• Nhân dân khắp nơi hưởng ứng kể cả Champa, Chân Lạp,...tấn công Tống Bình, viên quan đô hộ phải chạy về nước.

• Mai Thúc Loan chọn vùng Sa Nam (Nam Đàn) để xây dựng căn cứ.

• Sau đó, ông xưng đế (Mai Hắc Đế), xây dựng thành Vạn An làm quốc đô. => Nền độc lập, tự chủ của dân tộc được duy trì trong gần một thập kỉ (713 - 722).

• Năm 722, nhà Đường đem quân 10 vạn quân sang đàn áp.

Kết quả: Khởi nghĩa bị dập tắt