Bài 18 Biển và Đại dương

I. Các đại dương trên Trái Đất

Dựa vào hình 18.1, em hãy kể tên các đại dương trên thế giới.

Gợi ý trả lời:

Các đại dương trên thế giới là: Bắc Băng Dương, Ấn Độ Dương, Thái Bình Dương và Đại Tây Dương.

II. Nhiệt độ, độ muối của biển và đại dương

Đọc thông tin trong bài và quan sát hình 18.1, em hãy:

- Cho biết sự khác biệt về nhiệt độ và độ muối giữa vùng nhiệt đới và vùng biển ôn đới.

- Giải thích tại sao có sự khác biệt như vậy?

Gợi ý trả lời:

- Sự khác biệt về nhiệt độ và độ muối giữa vùng nhiệt đới và vùng biển ôn đới

+ Độ muối biển ở vùng biển nhiệt đới cao hơn độ muối ở vùng biển ôn đới.

+ Nhiệt độ trung bình ở vùng biển nhiệt đới rơi vào khoảng 27,30C, cao nhiệt độ trung bình ở vùng biển ôn đới khoảng 150C đến dưới 50C.

- Nguyên nhân nhiệt độ vùng nhiệt đới và vùng biển ôn đới khác nhau là do

+ Vị trí địa lí.

+ Điều kiện khí hậu.

+ Một số điều kiện tự nhiên khác.

- Nguyên nhân độ muối giữa vùng nhiệt đới và vùng biển ôn đới khác nhau là do

+ Nguồn nước sông chảy vào.

+ Độ bốc hơi của nước trên biển và đại dương khác nhau.

III. Sự vận động của nước biển và đại dương

1. Dựa vào thông tin trong bài và hình 18.2, em hãy trình bày khái niệm sóng biển và sóng thần. Cho biết nguyên nhân hình thành hai loại sóng này.

Gợi ý trả lời:

- Sóng biển là sự dao động của các phân tử nước do gió.

- Sóng thần là loại sóng cao vài chục mét, gây nhiều tác hại nghiêm trọng do động đất hoặc núi lửa hoạt động ngầm dưới đáy biển mà hình thành.

 

2. Đọc thông tin trong bài và quan sát hình 18.3, em hãy:

- Trình bày khái niệm về hiện tượng thủy triều.

- Cho biết thế nào là triều cường? Thế nào là triều kém?

- Xác định thời điểm xảy ra triều cường và thời điểm xảy ra triều kém.

Gợi ý trả lời:

- Thủy triều là hiện tượng nước biển có lúc dâng lên, lấn sâu vào đất liền, có lúc lại rút xuống, lùi ra xa.

- Triều cường là những ngày thủy triều dao động nhiều nhất.

- Triều kém là những ngày thủy triều dao động ít nhất.

- Thời điểm xảy ra triều cường: Xảy ra khi Mặt Trăng - Mặt trời và Trái Đất nằm thẳng hàng với nhau, tức là vào ngày 30-1 và 15-16 âm lịch hàng tháng.

- Thời điểm xảy ra triều kém: Xảy ra vào thời điểm Mặt Trăng và Trái Đất tạo một góc vuông với Mặt Trời.

 

3. Dựa vào hình 18.4 và kiến thức học, em hãy kể tên các dòng biển trong các đại dương. Cho biết hướng chảy của các dòng biển nóng, dòng biển lạnh.

Gợi ý trả lời:

- Các dòng biển trong các đại dương:

+ Dòng biển nóng: Nam xích đạo, Bắc Thái Bình Dương, A-la-xca, Gơn-xtơ-rim, Bắc Đại Tây Dương, Ghi-nê, Guy-an, Bra-xin, Mô dăm bích, Bắc xích đạo, Ngược xích đạo,...

+ Dòng biển lạnh: Tây Ô-xtrây-li-a, Xô-ma-li, Ca-li-phooc-li-a, Pê-ru, Ca-na-ri, Theo gió Tây, Ben-ghê-la,...

- Hướng chảy của các dòng biển nóng, dòng biển lạnh:

+ Dòng biển nóng chảy từ xích đạo về các hướng các cực.

+ Dòng biển lạnh chuyển động từ 400 Bắc hoặc Nam về vùng xích đạo.

Luyện tập

1. Em hãy lập sơ đồ thể hiện ba dạng vận động chính của nước biển và đại dương.

Gợi ý trả lời:

Các vận động chính của biển và đại dương:

 

2. Tìm mối quan hệ giữa nhiệt độ và độ muối của nước biển, đại dương.

Gợi ý trả lời:

Nhiệt độ làm ảnh hướng tới độ muối trong nước biển và đại dương do nhiệt độ có tác động tới độ bốc hơi của nước biển. Độ muối của biển và đại dương có xu hướng giảm dần từ vùng vĩ độ thấp đến vùng vĩ độ cao.

Vận dụng

Nêu những lợi ích kinh tế mà sóng, thủy triều và dòng biển đem tại cho chúng ta. Liên hệ với Việt Nam.

Gợi ý trả lời:

- Những lợi ích kinh tế mà sóng, thủy triều và dòng biển đem tại cho chúng ta

+ Nhiều phát minh giúp ích cho cuộc sống của người dân.

+ Thế năng của dòng nước làm chạy các tuabin máy phát điện thu về nguồn điện năng khổng lồ.

+ Thúc đẩy kinh tế quốc gia.

- Tại Việt Nam, con người đã biết sử dụng thủy triều để phục vụ

+ Phục vụ công nghiệp: sản xuất điện.

+ Ngư nghiệp: Đánh bắt hải sản..

+ Nghiên cứu khoa học: nghiên cứu thủy văn.