Bài 16: Một số phương pháp tách chất ra khỏi hỗn hợp

1. Sự cần thiết tách các chất ra khỏi hỗn hợp

Câu hỏi 1: Ở các vùng nông thôn nước ta, người ta thường sử dụng giếng nước khoan, giếng đào làm nước sinh hoạt. Tuy nhiên, các nguồn nước này thường hay bị nhiễm phèn và một số tạp chất. Làm thế nào để tách các tạp chất này ra khỏi nguồn nước?

Gợi ý trả lời:

Người ta tách các tạp chất này bằng cách sử dụng hệ thống lọc, xử lý nước hoặc những loại máy lọc nước trên thị trường để lấy nước sạch trước khi sử dụng.

2. Một số phương pháp đơn giản tách các chất ra khỏi hỗn hợp

Câu hỏi 1: Dựa vào tính chất nào để có thể tách các chất ra khỏi hỗn hợp?

Gợi ý trả lời:

Để tách các chất ra khỏi hỗn hợp, ta dựa vào các tính chất sau:

• Tính chất tan hoặc không tan trong chất lỏng

• Hóa hơi hoặc không trong nhiệt độ cao

Câu hỏi 2: Hãy cho biết đặc điểm khác nhau của mỗi hỗn hợp

Gợi ý trả lời: 

• A: hỗn hợp đồng nhất: muối tan trong nước và khi gặp nhiệt độ cao không bị hóa hơi.

• B: hỗn hợp không đồng nhất, cát không tan trong nước.

• C: hỗn hợp không đồng nhất, dầu ăn không tan trong nước.

Câu hỏi 3: Hoàn thành thông tin bằng cách đánh dấu tích V vào phương pháp thích hợp theo mẫu bảng 16.1

Gợi ý trả lời:

	Lọc	Cô cạn	Chiết
A		V
B	V
C			V

3. Thực hành tách chất

Câu hỏi 1: Quan sát cốc đựng hỗn hợp sulfur và nước, hãy cho biết bột sulfur có tan trong nước không

Gợi ý trả lời: 

Sulfur không tan trong nước

Câu hỏi 2: Dùng phương pháp nào để tách bột sulfur ra khỏi nước? Cho biết những dụng cụ nào cần sử dụng để tách chúng

Gợi ý trả lời: 

Để tách bột sulfur ra khỏi nước, ta dùng phương pháp lọc với các dụng cụ gồm: giấy lọc, phễu lọc và đũa thủy tinh.

Câu hỏi 3: Tại sao lại dùng phương pháp cô cạn mà không dùng phương pháp lọc để tách muối ăn ra khỏi hỗn hợp

Gợi ý trả lời: 

Tại vì muối ăn tan trong nước và khi gặp nhiệt độ cao nó không bị hóa hơi, vì thế phương pháp lọc không thể sử dụng được mà chỉ có thể dùng cách cô cạn.

Câu hỏi 4: Quan sát hỗn hợp nước và dầu, cho biết tính chất của hỗn hợp

Gợi ý trả lời: 

Hỗn hợp nước và dầu là hỗn hợp không đồng nhất, dầu không tan trong nước mà nổi lên trên mặt nước.

Câu hỏi 5: Dùng phương pháp và dụng cụ nào để tách dầu ăn ra khỏi nước

Gợi ý trả lời: 

• Dùng phương pháp chiết

• Dụng cụ: phễu, bình đựng, khóa và giá cố định.

Câu hỏi 6: Trình bày một số phương pháp tách các chất ra khỏi hỗn hợp và cho biết trường hợp nào sử dụng phương pháp đó

Gợi ý trả lời: 

• Phương pháp lọc: tách chất rắn không tan trong hỗn hợp chất lỏng không đồng nhất.

• Phương pháp chiết: tách các chất lỏng không tan trong hỗn hợp chất lỏng không đồng nhất.

• Phương pháp cô cạn: tách chất rắn tan trong hỗn hợp nước và không bị hóa hơi ở nhiệt độ cao.

Câu hỏi 7: Trong một lần sơ ý, một bạn học sinh đã trộn lẫn chai dầu hỏa và chai nước tạo thành hỗn hợp dầu hỏa lẫn nước. Em hãy giúp bạn đó tách dầu hỏa ra khỏi nước

Gợi ý trả lời: 

• Tách hỗn hợp dầu hỏa với nước, ta dùng phương pháp chiết vì đây là hỗn hợp không đồng nhất, dầu hỏa sẽ nổi lên trên vì nó nhẹ hơn nước.

• Dụng cụ tách: giá thí nghiệm, khóa, bình tam giác, phễu.

• Cách chiết: Sắp xếp dụng cụ và cho hỗn hợp trên vào phễu chiết => Mở khóa để nước chảy ra một cách từ từ từ bình tam giác => Đến khi dầu hỏa chạm khóa thì đóng khóa, từ đó ta thu được hai chất riêng biệt là nước và dầu hỏa.

Bài tập

Câu hỏi 1: Hãy chọn phương pháp phù hợp để tách các chất ra khỏi hỗn hợp.

a) Đường và nước.

b) Bột mì và nước.

Gợi ý trả lời: 

• a - cô cạn

• b - lọc

Câu hỏi 2: Kể một vài ứng dụng của phương pháp lọc và phương pháp cô cạn trong thực tế.

Gợi ý trả lời: 

• Phương pháp cô cạn: làm các loại mứt, làm muối…

• Phương pháp lọc: dùng để làm máy lọc nước, pha cà phê, lọc không khí…

Câu hỏi 3: Em có biết để làm sạch nước bể bơi, ngoài biện pháp dùng hóa chất người ta còn dùng biện pháp nào khác mà không sử dụng hoá chất?

Gợi ý trả lời: 

Có thể dùng phương pháp lọc.

Câu hỏi 4: Có một hỗn hợp gồm muối ăn và cát. Em hãy đề xuất cách tách riêng từng chất ra khỏi hỗn hợp. Em sử dụng dược cách làm trên dựa vào sự khác nhau nào về tính chất giữa chúng?

Gợi ý trả lời: 

Sử dụng phương pháp lọc, lọc cát rồi dùng phương pháp cô cạn để thu được muối

Sở dĩ ta dùng được cách trên bởi vì tính chất của muối và cát khác nhau:

• Cát là chất rắn không tan trong nước => dùng phương pháp lọc.

• Muối là chất rắn tan trong nước và không bị hóa hơi khi gặp nhiệt độ cao => dùng phương pháp cô cạn.

Đó là bài soạn KHTN lớp 6 bài 16: Một số phương pháp tách chất ra khỏi hỗn hợp (Bộ sách Chân trời sáng tạo). Hy vọng bài học này sẽ giúp các bạn học sinh có thể tìm hiểu thêm được một số phương pháp tách chất ra khỏi hỗn hợp mới và ứng dụng nó vào thực tế. Cảm ơn bạn vì đã đón đọc!