Bài 16: Các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu giành độc lập trước TK X
Mời các bạn học sinh cùng tham khảo cách soạn lịch sử bài 16: Các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu giành độc lập trước TK X (môn lịch sử) thuộc chương trình giảng dạy của bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống qua bài viết được chia sẻ dưới đây. Từ đó, bạn sẽ có những kiến thức cơ bản nhất về những vị anh hùng đã đứng lên phất cờ khởi nghĩa vì nhân dân, vì nước nhà trước thế kỉ X.
Phần mở đầu
Câu hỏi phần mở đầu trang 70
Trả lời:
Lời phàn nàn của viên thái thú người Hán “Dân xứ ấy rất khó cai trị” cho thấy:
-
Người Việt ta bao đời nay luôn sục sôi tinh thần đấu tranh liên tục, bền bỉ và quật cường, dẫu là trước triều đại phương Bắc hùng mạnh để giành lại chủ quyền lãnh thổ.
-
Chính quyền đô hộ phương Bắc bất lực trước việc cai trị và khuất phục nhân dân ta.
Phần 1: Khởi nghĩa Hai Bà Trưng
Câu 1 SGK trang 73
Trả lời:
Nguyên nhân: giặc ngoại xâm lúc bấy giờ đang áp dụng những chính sách cai trị hà khắc, bóc lột nhân dân một cách tàn bạo đã dấy lên mâu thuẫn sâu sắc giữa người Việt với nhà Hán. Ngoài ra, chồng của bà Trưng Trắc đã bị thái thú Tô Định giết hại. Chính vì hai lý do đó, cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng đã bùng nổ.
Mục đích: Đền nợ nước, trả thù nhà.
Câu 2 SGK trang 73
Trả lời:
Diễn biến cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng
-
Mùa xuân năm 40, Trưng Trắc cùng em là Trưng Nhị đã dựng cờ khởi nghĩa để giành quyền tự chủ. Cuộc khởi nghĩa đã được đông đảo nhân dân hưởng ứng nhiệt tình.
-
Cuộc khởi nghĩa nổi dậy tại cửa sông Hát với sự tham gia của tướng lĩnh khắp 65 thành trì.
-
Từ sông Hát, nghĩa quân theo đường sông Hồng tiến xuống đánh chiếm căn cứ quân Hán ở Mê Linh và Cổ Loa.
-
Nghĩa quân tiếp tục tấn công thành Luy Lâu và chiếm được trị sở của chính quyền đô hộ.
-
Khởi nghĩa thắng lợi và nhân dân ta đã suy tôn Trưng Trắc làm vua, đóng đô ở Mê Linh
-
Tuy nhiên, vào năm 43, trước sự tấn công của quân Hán do Mã Viện chỉ huy, cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng đã bị đàn áp. Hai Bà Trưng gieo mình xuống sông Hát tuẫn tiết. Cuộc khởi nghĩa thất bại
Câu 3 SGK trang 73
Trả lời:
Những tư liệu trên đã cho thấy sự oai phong cùng khí thế áp đảo của Hai Bà Trưng khi xuất quân tiêu diệt giặc cùng với tinh thần quyết chiến, quyết đấu chống lại quân giặc của nhân dân Việt Nam.
Câu 4 SGK trang 73
Trả lời:
Kết quả: cuộc khởi nghĩa thất bại sau hai năm giành được quyền tự chủ (40 - 42).
Ý nghĩa:
-
Là cuộc khởi nghĩa đầu tiên dấy lên phong trào đấu tranh dưới thời Bắc thuộc.
-
Cho thấy tinh thần đấu tranh của nhân dân ta.
-
Cổ vũ tinh thần cho nhân dân và mở đầu cho thời kì đấu tranh giành độc lập trường kỳ của người Việt.
Phần 2: Khởi nghĩa Bà Triệu
Câu 1 SGK trang 74
Trả lời:
-
Nguyên nhân: căm ghét chính sách cai trị tàn bạo và sự bóc lột cùng kiệt của nhà Ngô đã gây nên bao cực khổ cho đời sống nhân dân. Mâu thuẫn dân tộc giữa người Việt với nhà Ngô trở nên cực kì sâu sắc.
-
Mục đích: Đánh đuổi quân xâm lược, bảo vệ chủ quyền cho dân tộc.
Câu 2 SGK trang 74
Trả lời:
Diễn biến:
-
Năm 248, Khởi nghĩa bùng nổ tại núi Nưa (thuộc Triệu Sơn, Thanh Hóa).
-
Nghĩa quân nhanh chóng đánh hạ nhiều huyện lị, thành ốc ở Cửu Châu, Cửu Đức, Nhật Nam. Cuộc khởi nghĩa bước đầu giành được những chiến công hiển hách.
-
Trước tình hình đó, Nhà Ngô cử 8000 quân sang đàn áp. Khởi nghĩa thất bại và Bà Triệu đã anh dũng hy sinh tại Núi Tùng (thuộc Thanh Hóa).
Ý nghĩa:
-
Cuộc khởi nghĩa đã khẳng định truyền thống yêu nước và tinh thần đấu tranh chống giặc bất khuất của dân tộc ta, kể cả là phụ nữ hay đàn ông đều có thể đánh giặc.
-
Cuộc khởi nghĩa trở thành ngọn cờ tiêu biểu cho các cuộc đấu tranh chống Bắc thuộc trong thế kỉ III - V.
Phần 3: Khởi nghĩa Lý Bí và sự thành lập nước Vạn Xuân
Câu 1 SGK trang 75
Trả lời:
Diễn biến chính của cuộc khởi nghĩa Lý Bí và công cuộc bảo vệ nước Vạn Xuân là:
-
Đầu năm 542, Lý Bí lãnh đạo khởi nghĩa, lật đổ chính quyền và làm chủ Giao Châu.
-
Đầu năm 544, Lý Bí tự xưng là Lý Nam Đế, lập nước Vạn Xuân và đóng đô tại vùng cửa sông Tô Lịch.
-
Năm 545, quân Lương xâm lược Vạn Xuân và Lý Bí tiếp tục lãnh đạo kháng chiến.
-
Kháng chiến thẳng lợi, Triệu Quang Phục lên làm vua.
-
Năm 602, nhà Tùy đưa quân sang xâm lược và nước Vạn Xuân chấm dứt.
Câu 2 SGK trang 75
Trả lời:
Kết quả: Giành được chính quyền trong thời gian từ 542 - 603, lập ra nhà nước Vạn Xuân. Đến 602, quân Tùy xâm lược và nhà nước Vạn Xuân sụp đổ.
Ý nghĩa: Thể hiện tinh thần yêu nước và sự đấu tranh bất khuất của dân tộc ta. Ngoài ra, khởi nghĩa còn để lại bài học kinh nghiệm sâu sắc.
Phần 4: Khởi nghĩa Mai Thúc Loan
Câu 1 SGK trang 76
Trả lời:
-
Đầu thế kỉ VIII, Mai Thúc Loan đã phát động nhân dân ta nổi dậy khởi nghĩa.
-
Năm 713, khởi nghĩa bùng nổ và đội quân nhanh chóng làm chủ vùng đất Hoan Châu (nay thuộc Nghệ An - Hà Tĩnh).
-
Cuộc khởi nghĩa lan rộng ra cả nước và thu hút sự tham gia đông đảo từ mọi tầng lớp nhân dân.
-
Nghĩa quân tiến ra Bắc, đánh đuổi chính quyền, giải phóng đất nước. Mai Thúc Loan xưng đế và xây thành Vạn An tại Nghệ An làm quốc đô.
-
Vào năm 722, khởi nghĩa thất bại khi nhà Đường sai Dương Tư Húc kéo quân sang đàn áp.
Câu 2 SGK trang 76
Trả lời:
Ý nghĩa của khởi nghĩa Mai Thúc Loan
-
Là minh chứng và sự tiếp nối cho truyền thống cũng như tinh thần đấu tranh kiên cường bất khuất của dân tộc.
-
Cỗ vũ cho tinh thần đấu tranh của nhân dân ta vào đầu thế kỉ X.
Phần 5: Khởi nghĩa Phùng Hưng
Câu 1 SGK trang 77
Trả lời:
Nguyên nhân: Sự bóc lột tàn bạo cùng chính sách cai trị hà khắc đã dấy lên mâu thuẫn sâu sắc giữa người Việt với nhà Lương.
Kết quả: Thất bại.
Ý nghĩa:
-
Khởi nghĩa là sự nối tiếp truyền thống yêu nước và tinh thần chống giặc bất khuất của dân ta.
-
Cuộc khởi nghĩa cổ vũ cho tinh thần đấu tranh của người Việt đầu thế kỉ X.
Phần Luyện tập và vận dụng
Câu 1 SGK trang 77
Trả lời:
| Tên cuộc Khởi nghĩa | Thời gian bùng nổ | Nơi đóng đô | Kết quả | Ý nghĩa |
| Khởi nghĩa Hai Bà Trưng | Năm 40 | Mê Linh |
|
|
| Khởi nghĩa Bà Triệu | Năm 248 | Khởi nghĩa thất bại |
| |
| Khởi nghĩa Lý Bí | Năm 542 | Vùng cửa sông Tô Lịch (Hà Nội) |
|
|
| Khởi nghĩa Mai Thúc Loan | Năm 713 | Nghệ An |
|
|
| Khởi nghĩa Phùng Hưng | Cuối thế kỉ VIII | Tống Bình (Hà Nội) | Bị đàn áp sau gần 9 năm giành và giữ được chính quyền độc lập. |
|
Câu 2 SGK trang 77
Trả lời:
Tinh thần đấu tranh nhân dân ta thời Bắc thuộc: diễn ra sôi nổi, bền bỉ và quyết liệt, đặc biệt là có sự đồng lòng từ đông đảo các tầng lớp nhân dân. Từ đó, thể hiện tinh thần yêu nước nồng nàn, ý chí quyết chiến cùng sự đoàn kết của nhân dân ta.
Câu 3 SGK trang 77
Trả lời:
-
Con đường: Phố Hai Bà Trưng (Hoàn Kiếm, Hà Nội), Phố Bà Triệu (Hoàn Kiếm, Hà Nội), Đường Mai Thúc Loan (Cửa Lò, Nghệ An), Phố Lý Nam Đế (Hoàn Kiếm, Hà Nội)...
-
Trường học: Trường THCS Hai Bà Trưng, Trường THCS Triệu Thị Trinh, Trường THCS Lý Nam Đế, Trường THCS Mai Thúc Loan…
-
Di tích: Đền thờ Hai Bà Trưng, đền thờ Bà Triệu, đền thờ Lý Nam Đế, đền thờ Mai Thúc Loan...
Việc sử dụng tên các vị anh hùng dân tộc để đặt tên cho các địa danh nhằm bày tỏ sự thành kính, lòng biết ơn và ghi nhớ công lao của những vị anh hùng dân tộc.
Đó là cách soạn lịch sử bài 16: Các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu giành độc lập trước TK X - bài học thuộc chương trình giảng dạy theo bộ Kết nối tri thức với cuộc sống. Ngoài ra, đừng quên tham khảo thêm các bài soạn khác tại Cùng Học Vui để chuẩn bị bài tốt hơn trước khi đến lớp, bạn nhé!
Liên kết với Facebook
Liên kết với Google