Bài 13 Thời tiết và khí hậu. Các đới khí hậu trên Trái Đất

I. Nhiệt độ không khí

Quan sát hình 13.1 và thông tin trong bài, em hãy cho biết:

- Nhiệt kế hình 13.1 chỉ bao nhiêu độ?

- Thế nào là nhiệt độ không khí? Vì sao không khí có nhiệt độ?

Gợi ý trả lời:

- Nhiệt kế hình 13.2 chỉ 250C.

- Nhiệt độ không khí là độ nóng, lạnh của không khí. Không khí có nhiệt độ là do mặt đất hấp thu năng lượng nhiệt của Mặt Trời, bức xạ lại vào không khí, làm không khí nóng lên.

II. Sự thay đổi của nhiệt độ không khí trên bề mặt Trái Đất theo vĩ độ

Dựa vào bảng 13.1 và thông tin trong bài, em hãy:

- So sánh nhiệt độ trung bình năm của một số địa điểm trên thế giới.

- Rút ra sự thay đổi nhiệt độ không khí trên bề mặt Trái Đất theo vĩ độ.

Gợi ý trả lời:

- So sánh nhiệt độ trung bình năm của một số địa điểm trên thế giới:

+ Xin-ga-po có nhiệt độ cao nhất (28,3 độ C) và vĩ độ thấp nhất.

+ An-ta, Na Uy ở vĩ độ cao nhất nhưng nhiệt độ trung bình năm thấp nhất (2,5 độ C).

- Kết luận:

+ Ở vùng vĩ độ cao, góc chiếu của tia sáng mặt trời với bề mặt Trái Đất nhỏ nên nhận được ít nhiệt dẫn tới nhiệt độ ở đây thường thấp.

+ Ở nơi có vĩ độ thấp góc chiếu của tia sáng mặt trời với về mặt Trái Đất cao nên nhiệt độ thường cao.

III. Độ ẩm không khí, mây và mưa

Dựa vào hình 13.3 và thông tin trong bài, em hãy cho biết:

- Chỉ số nào trên hình 13.3 thể hiện độ ẩm không khí?

- Mây và mưa được hình thành như thế nào?

Gợi ý trả lời:

- Chỉ số 52,3% thể hiện độ ẩm không khí.

 

- Quá trình hình thành mây và mưa:

+ Mây: Hơi nước bốc lên cao, gặp lạnh rồi ngưng tụ thành những hạt nước li ti tạo thành đám mây.

+ Mưa: Hơi nước trong các đám mây tiếp tục ngưng tụ, các hạt nước to dần và đủ nặng thì hạt nước rơi trở lại mặt đất tạo thành mưa.

IV. Thời tiết và khí hậu

Đọc các thông tin trong bài, cho biết thời tiết và khí hậu khác nhau như thế nào?

Gợi ý trả lời:

- Thời tiết diễn ra trong thời gian ngắn, phạm vi nhỏ và hay thay đổi.

- Khí hậu diễn ra trong thời gian dài, có tính quy luật, phạm vi rộng và khá ổn định.

V. Các đới khí hậu trên Trái Đất

1. Quan sát hình 13.4 và nội dung trong bài, em hãy kể tên các đới khí hậu trên Trái Đất.

Gợi ý trả lời:

Các đới khí hậu trên Trái Đất

- Đới khí hậu nhiệt đới;

- Hai đới khí hậu ôn đới;

- Hai đới khí hậu hàn đới.

 

2. Dựa vào thông tin trong bài, em hãy trình bày đặc điểm khái quát của một đới khí hậu tùy chọn.

Gợi ý trả lời:

*Đặc điểm đới khí hậu nhiệt đới:

 

- Vị trí: nằm giữa 2 đường chí tuyến Bắc và Nam.

- Nhiệt độ: cao quanh năm.

- Lượng mưa: 1 000 - 2 000 mm.

- Gió thổi thường xuyên: Gió Mậu dịch.

 

* Đặc điểm đới khí hậu ôn đới

- Vị trí: nằm giữa các đường chí tuyến đến vòng cực.

- Nhiệt độ: trung bình, các mùa trong năm rõ rệt.

- Lượng mưa: 500 - 1 500 mm.

- Gió thổi thường xuyên: Gió Tây ôn đới.

 

* Đặc điểm đới khí hậu hàn đới

- Vị trí: từ 2 vòng cực đến cực.

- Nhiệt độ: thấp, lạnh giá quanh năm.

- Lượng mưa: dưới 500 mm.

 

- Gió thổi thường xuyên: Gió Đông cực.

Luyện tập

1. Cho biết cách tính nhiệt độ trung bình tháng và nhiệt độ trung bình năm.

Gợi ý trả lời:

- Nhiệt độ trung bình tháng = Tổng nhiệt độ các ngày trong tháng : Số ngày trong tháng.

- Nhiệt độ trung bình năm = Tổng nhiệt độ trung bình các tháng trong năm : 12.

 

2. Dựa vào bảng số liệu 13.3:

- Hãy tính nhiệt độ trung bình ngày trong tháng 11 của Hà Nội.

- Trong ngày, nhiệt độ cao nhất là bao nhiêu 0C? Nhiệt độ thấp nhật là bao nhiêu 0C?

- Nhiệt độ cao nhất và thấp nhất trong ngày chênh nhau bao nhiêu 0C?

Gợi ý trả lời:

- Nhiệt độ trung bình ngày trong tháng 11 của Hà Nội: (19+19+27+23)/4 = 220C

- Nhiệt độ cao nhất là 270C. Nhiệt độ thấp nhất là 190C.

- Nhiệt độ cao nhất và thấp nhất chênh nhau 80C.

Vận dụng

Em hãy cho biết em cần làm gì và không được làm gì để phòng tránh tai nạn do sấm sét?

Gợi ý trả lời:

Em cần làm gì và không được làm gì để phòng tránh tai nạn do sấm sét là:

- Em cần làm: rút dây điện các thiết bị điện tử, ..

- Không nên làm: trú dưới gốc cây lớn, ra ngoài trời…