(4,0 điểm) Cảm nhận của anh (chị)...

- Hướng dẫn giải

Phương pháp giải:

Giải chi tiết:

1. Giới thiệu chung: 

- Tô Hoài là cây đại thụ của nền văn học hiện đại Việt Nam.  Ông đã để lại cho đời một sự nghiệp văn chương đạt kỉ lục về số lượng tác phẩm; phong phú, hấp dẫn về nội dung; đặc sắc về nghệ thuật. 

- "Vợ chồng A Phủ" là một truyện ngắn xuất sắc trong đời văn Tô Hoài nói riêng và văn học hiện đại của ta nói chung. Nhân vật Mị được tác giả tập trung xây dựng, khắc họa, trở thành điển hình cho số phận cay đắng, tủi cực của người lao động miền núi Tây Bắc thời kì trước cách mạng tháng Tám và quá trình họ tự đấu tranh, giải phóng mình.

- Đoạn trích khắc họa sức sống tiềm tàng của Mị trong đêm tình mùa xuân.

2. Phân tích đoạn trích:

a. Hoàn cảnh:

-  Bức tranh thiên nhiên Tây Bắc vào mùa xuân thật đẹp:

+ “Ngô lúa đã xếp yên đầy các nhà kho”

+ “Gió thổi vào cỏ gianh vàng ửng”

-> Chi tiết nghệ thuật tiêu biểu, diễn tả sự chuyển mình của đất trời từ mùa đông khắc nghiệt sang mùa xuân ấm áp.

-  Cuộc sống của con người cũng thật sinh động:

+ Sắc màu: “những chiếc váy hoa đã đem ra phơi trên mỏm đá xòe như con bướm sặc sỡ”...

+ Âm thanh: “đám trẻ đợi Tết, chơi quay, cười ầm trên sân chơi trước nhà”, “tiếng sáo lấp ló ngoài đầu núi”...

-> Sắc màu rực rỡ, âm thanh náo nức.

=> Đây là hoàn cảnh, tình huống đầy ý nghĩa, khơi gợi sức sống tiềm tàng của Mị.

b. Sức sống tiềm tàng của Mị:

- Mị ngồi nhẩm theo lời bài hát của người thổi sáo. Tiếng hát trong lòng Mị là một biểu tượng cho thấy sức sống bắt đầu hồi sinh. Tiếng hát ấy đã thôi thúc Mị có những hành động tiếp theo.

- Mị uống rượu: “lén lấy hũ rượu, cư uống ực từng bát”. ( Cách uống rượu rất lạ). Uống như muốn nuốt hận vào trong lòng, uống để quên đi thực tại và nén sâu nỗi xót xa tủi nhục.

Hơi men làm thức dậy những kỉ niệm của ngày xưa, khiến Mị thấy “phơi phới trở lại, trong lòng đột nhiên vui sướng như những đêm tết ngày trước”. -> Cảm giác vui sướng nhất của Mị trong suốt cả quãng đời.

- Mị ý thức rõ về mình:

+ “Mị trẻ lắm, Mị vẫn còn trẻ. Mị muốn đi chơi”.

+ “Nếu có nắm lá ngón trong tay lúc này, Mị sẽ ăn cho chết ngay chứ không còn buồn nhớ lại nữa” -> Sự phản kháng quyết liệt với hoàn cảnh bi đát của mình.

->  Ý thức để rồi thấm thía cho nỗi đau thân phận.

- Hàng loạt hành động có ý nghĩa:

+ “Mị đến góc nhà, lấy ống mỡ, sắn một miếng bỏ thêm vào đĩa đèn cho sáng”. Ánh sáng của ngọn đèn trong căn buồng Mị là ánh sáng của sự sống. Nó được chắt chiu trong cái khắc nghiệt của hoàn cảnh. Mị đã lấy ánh sáng trong lòng mình để thắp sáng cuộc đời.

+ “Mị quấn lại tóc, Mị với tay lấy cái váy hoa vắt ở phía trong vách.” Sức sống được miêu tả qua sự trở về của nữ tính. Khát vọng về hạnh phúc, về tự do đang trỗi dậy trong Mị.

- Sức sống của Mị ngay lập tức bị A Sử đàn áp: “A Sử bước lại, nắm Mị, lấy thắt lưng trói hai tay Mị. Nó xách cả một thúng sợi đay ra trói đứng Mị vào cột nhà.” -> Hành động chặn đứng khao khát của Mị, càng tô đậm hơn nỗi cơ cực, cay đắng, tủi nhục của Mị khi ở nhà thống lí Pá Tra.

3. Đặc sắc nghệ thuật của cây bút Tô Hoài:

- Nghệ thuật khắc họa nhân vật:

+ Khi khắc họa nhân vật, ngòi bút Tô Hoài đã diễn tả tinh tế, chân thực những biểu hiện tâm lí phức tạp, đầy mâu thuẫn của nhân vật, đặc biệt là nhân vật Mị.

+ Ngòi bút của Tô Hoài cũng có khả năng cá tính hóa nhân vật. Nhà văn đã quan sát nhân vật từ các góc nhìn khác nhau. Nhân vật Mị được miêu tả chủ yếu ở đời sống nội tâm và Mị là kiểu nhân vật tâm trạng.

-  Nghệ thuật trần thuật hấp dẫn. Truyện được kể chủ yếu ở ngôi thứ ba, từ điểm nhìn của những người ở Hồng Ngài. Nhip kể chậm, giọng kể trầm lắng chứa đầy cảm thông, xót xa. Giọng trần thuật nhiều khi đã hòa vào tiếng nói bên trong nhân vật.

-  Sáng tạo các chi tiết đặc sắc: chi tiết tiếng sáo…

-  Thành công trong việc miêu tả bức tranh thiên nhiên, am hiểu phong tục tập quán của người dân vùng cao.

4. Đánh giá:

Ngòi bút của Tô Hoài rất tinh tế khi miêu tả sức sống bền bỉ trong tâm hồn Mị. Sức sống đó như một hạt mầm căng tràn, xuyên qua lớp đất đá để thấy bầu trời tự do khi mùa xuân về. Qua đây ta càng thêm cảm phục tài năng của Tô Hoài.