“Sáng hôm sau, mặt trời lên bằng con sào, Tràng mớ...

- Hướng dẫn giải

Phương pháp giải:

_Phân tích (Phân tích đề để xác định thể loại, yêu cầu, phạm vi dẫn chứng).

_Sử dụng các thao tác lập luận (phân tích, tổng hợp, bàn luận,…) để tạo lập một văn bản nghị luận văn học.

Giải chi tiết:

v  Yêu cầu hình thức:

_Thí sinh biết kết hợp kiến thức và kĩ năng làm nghị luận văn học để tạo lập văn bản.

_Bài viết phải có bố cục đầy đủ, rõ ràng; văn viết có cảm xúc; diễn đạt trôi chảy, bảo đảm tính liên kết; không mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp.

v  Yêu cầu nội dung:

_Kim Lân là cây bút chuyên viết truyện ngắn. Thế giới nghệ thuật của ông là khung cảnh làng quê và hình tượng người nông dân. Đó là mảng hiện thực mà ông gắn bó và hiểu biết sâu sắc. Ông viết chân thực và xúc động về đời sống người dân quê mà ông hiểu sâu sắc cảnh ngộ và tâm lí của họ - những con người gắn bó tha thiết, thủy chung với quê hương và cách mạng. Sáng lên trong các tác phẩm của ông là vẻ đẹp tâm hồn của người nông dân Việt Nam, những người sống cực nhọc, lam lũ, nghèo khổ nhưng vẫn yêu đời, chất phác, lạc quan, hóm hỉnh và tài hoa.

_Vợ nhặt của Kim Lân xứng đáng thuộc loại những truyện ngắn xuất sắc của văn học Việt Nam hiện đại. Có nhà nghiên cứu văn học đã xếp Vợ nhặt vào loại gần như “thần bút”.

a.Chân dung, lai lịch

_Lai lịch: dân ngụ cư – tha phương cầu thực, không sống được ở quê mình nên tìm đến một vùng đất khác ->bị kì thị, phân biệt, đối xử.

+Không được chia ruộng đất.

+Không được sống cùng trong không gian của ngôi làng, phải sống ở rìa làng hoặc ngoài đê.

+Không được tham gia sinh hoạt bất cứ sinh hoạt cộng đồng nào của làng xã.

_Gia cảnh: nghèo.

+Gia đình chỉ có mẹ góa con côi, bố mất sớm.

+Công việc bấp bênh, không ổn định: kéo xe bò thuê.

_Chân dung ngoại hình:

+Hai mắt nhỏ tí gà gà đắm vào bóng chiều.

+Hai bên quai hàm bạnh ra.

+Thân hình to lớn vập vạp.

+Vừa đi vừa lảm nhảm những điều mình nghĩ.

+Ngửa mặt lên trời cười hềnh hệch.

=>Có sức hấp dẫn với lũ trẻ con trong xóm

=>Hội tụ đầy đủ các yếu tố bất lợi để có thể lấy được vợ.

b.Sự kiện mang tính bước ngoặt cuộc đời: Tràng “nhặt”vợ:

_Xuất phát từ những câu bông đùa: “Muốn ăn cơm trắng với giò/ Lại đây mà đẩy xe bò với anh”

_Sự chia sẻ, thương cảm giữa những người đồng cảnh.

_Từ lời nói đùa của Tràng, thị theo về thật.

_Hạnh phúc đã khơi dậy ý thức bổn phận của người đàn ông trong gia đình.

+Tràng tỉnh dậy muộn -> trong người cảm thấy dễ chịu, êm ái, lửng lơ như người từ trong giấc mơ đi ra

->tâm trạng ngỡ ngàng trước hạnh phúc mình đang nắm giữ.

+Tràng quan sát khung cảnh đang bày ra trước mắt mình, nhận thấy cảnh tượng thay đổi mới mẻ, khác lạ:

++Nhà cửa được dọn sạch sẽ hẳn.

++Không khí gia đình: mẹ và vợ chung tay dọn dẹp, vun vén nhà cửa.

=>Thức dậy trong Tràng nhiều cảm xúc:

+Thấm thía cảm động

+Bỗng thấy thương yêu, gắn bó

+Vui sướng, phấn chấn

->Nhận thức mới mẻ: nhận thấy có bổn phận phải lo lắng cho vợ con sau này.

->Hành động: Xăm xăm chạy ra sân, muốn chung tay tu sửa căn nhà.

->Muốn chung tay để nghênh đón tương lai tươi sáng đến với gia đình.

_Có lẽ chính những hạnh phúc khi có một gia đình khiến Tràng có những khát khao đổi đời ở phần cuối truyện. Tràng bắt đầu quan tâm đến những chuyện ngoài xã hội; hình ảnh lá cờ đỏ bay phấp phới lần khuất, ẩn hiện trong tâm trí Tràng. Đó là dấu hiệu của một tương lai tươi sáng.

_Nghệ thuật:

+Khả năng khám phá và phân tích diễn biến tâm lí nhân vật điêu luyện, tài tình.

+Sử dụng ngôn ngữ người nông dân rất tự nhiên, đưa ngông ngữ đời sống của người dân vào trang văn. Vì vậy nhân vật hiện lên chân thực, sống động.

*Giới thiệu nhà văn Nam Cao và tác phẩm Chí Phèo:

_Nam Cao là cây bút xuất sắc của văn học Việt Nam. Phải đến Nam Cao, trào lưu văn học hiện thực chủ nghĩa mới thực sự tự giác về những nguyên tắc sáng tác của nó.

_Chí Phèo thuộc thể loại truyện ngắn nhưng có dung lượng của tiểu thuyết. Tác phẩm này đã đưa Nam Cao lên vị trí là một trong những nhà văn hiện thực xuất sắc nhất trước Cách mạng tháng Tám năm 1945.

*Giới thiệu nhân vật Chí Phèo:

_Xuất thân: là đứa trẻ mồ côi bị bỏ rơi ở lò gạch cũ, được anh đi thả ống lươn nhặt được, mang về cho một bà góa mù, bà góa mù bán cho bác phó cối không con, bác phó cối mất đi thì sống trong sự đùm bọc của dân làng.

-> Mồ côi, bị trao qua đổi lại, lớn lên trong sự cưu mang của cộng đồng.

_Khi lớn lên (20 tuổi): Chí Phèo làm canh điền cho nhà lí Kiến, lành như đất -> lương thiện đích thực:

+ Cày cấy thuê để kiếm sống.

+ Khi bị bà ba gọi vào bóp chân, Chí chỉ thấy nhục -> có lòng tự trọng.

+ Mơ ước về mái ấm hạnh phúc, giản dị: chồng cuốc mướn cày thuê, vợ dệt vải…

=> Là một người lương thiện.

_Sau đó chính cái xã hội tàn ác đã đẩy Chí vào con đường tha hóa, biến Chí thành thằng lưu manh.

*Phân tích sự đổi thay của Chí Phèo từ khi gặp Thị Nở:

Chính cuộc gặp gỡ giữa Thị Nở và Chí Phèo đã đánh thức Chí khỏi những cơn say triền miên:

_Thức tỉnh tính người qua giọt nước mắt:

+ Khi đón nhận bát cháo hành và những cử chỉ săn sóc của Thị Nở, Chí Phèo bâng khuâng.

+ Ngạc nhiên và cảm động (“mắt ươn ướt”) vì đây là lần đầu tiên được đàn bà cho, đây là lần đầu tiên Chí Phèo được ăn cháo, lần đầu được săn sóc bởi bàn tay đàn bà.

_Thức tỉnh tình người – biểu hiện cao nhất là tình yêu:

+ Thấy Thị Nở có duyên -> bản chất của tình yêu.

+ Khao khát chung sống với Thị Nở -> đích đến của tình yêu chân chính.

+ Không còn kinh rượu nữa nhưng cố uống cho thật ít; trở nên hiền lành đến khó tin.

-> Sức mạnh cảm hóa của tình yêu.

_Thức tỉnh khát vọng người:

+Khát vọng hoàn lương -> Thị Nở sẽ là người mở đường cho hắn.

_Cuối cùng, định kiến xã hội cũng đã giết chết Chí, Chí không có cơ hội được sống một cuộc đời tử tế mà hắn tự liễu đời mình.

*Tương đồng:

_Đều viết sự thay đổi của hai người nông dân.

_Tình yêu thương chính là nguyên nhân làm thức tỉnh những cảm xúc, cảm giác của các nhân vật.

*Khác biệt:

_Mỗi nhân vật lại có chiều hướng phát triển số phận theo các cách khác nhau: Tràng là dấu hiệu của sự đổi đời còn Chí Phèo lại đi vão ngõ cụt của sự tuyệt vọng, bi kịch.

*Lí giải khác nhau:

_ Chí Phèo là sáng tác chịu ảnh hưởng của cảm quan hiện thực trước Cách mạng của nhà văn Nam Cao. Nhân vật chưa tìm được lối thoát cho mình.

_ Vợ nhặt là sáng tác chịu ảnh hưởng của cảm quan hiện thực sau Cách mạng của nhà văn Kim Lân. Nhân vật đã tìm được lối thoát cho chính mình

Tổng kết