LÀM VĂN ( 8.0 điểm) 

- Hướng dẫn giải

Phương pháp giải:

Giải chi tiết:

Bài làm có thể trình bày theo nhiều cách nhưng phải đảm bảo những ý chính sau:

Ý 1: CẢM NHẬN VỀ ĐOẠN THƠ: ( 5,0 điểm)

- Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm: ( 0,5 điểm)

+ Nguyễn Khoa Điềm là một trong những cây bút tiêu biểu trong nền thơ ca kháng chiến chống Mĩ cứu nước. Thơ ông hấp dẫn bởi sự kết hợp giữa cảm xúc nồng nàn và suy tư sâu lắng của người trí thức về đất nước, con người Việt Nam.

+ Trường ca "Mặt đường khát vọng" được tác giả hoàn thành ở chiến khu Trị - Thiên năm 1971, in lần đầu năm 1974, viết về sự thức tỉnh của tuổi trẻ đô thị vùng tạm chiếm miền Nam về non sông đất nước, về sứ mệnh của thế hệ mình trong cuộc kháng chiến chống Mĩ.

- Cảm nhận về nội dung đoạn thơ:( 3,0 điểm)

Khái quát: Đoạn thơ trên thuộc chương V - chương "Đất nước" của bàn trường ca; thể hiện những nhận thức sâu sắc về đất nước, trong đó nổi bật là hình ảnh đất nước hiện lên trong quan hệ gắn bó với mỗi con người.

Cụ thể:

+ Em ơi em vừa là cách xưng hô gần gũi, thân thiết, vừa là lời tâm tình tha thiết. Nhà thơ chọn hình thức đối thoại tâm tình để thể hiện sự tự ý thức, tự nhận thức về một vấn đề sâu sắc “Đất Nước là máu xương của mình”. Đất Nước không còn là khái niệm xa lạ, trừu tượng mà là máu thịt đối với mỗi con người. Đất Nước có ngay trong chính bản thân mỗi con người, là một phần tâm hồn của mỗi người. 

+ Trách nhiệm của mỗi công dân được thể hiện qua các từ ngữ:   Gắn bó - san sẻ - và hoá thân. Gắn bó là biết yêu đất nước bằng tâm hồn và suy nghĩ; san sẻ là gánh vác một phần trách nhiệm bằng hành động cụ thể; và hoá thân là mức độ cao nhất, nếu cần phải biết hi sinh cả tính mạng của mình. 

+ Nếu mỗi người đều ý thức được điều đó thì sẽ  “Làm nên Đất Nước muôn đời” - có nghĩa là đất nước sẽ vững mạnh, trường tồn. 

- Đặc sắc nghệ thuật của đoạn thơ ( 1,0 điểm)

+  Hình thức đối thoại kết hợp với độc thoại, vừa nói với mọi người, vừa nói với chính mình: là lời nhắn nhủ tâm tình chân tình. Giọng điệu trữ tình đằm thắm. 

+  Đoạn thơ vừa đậm chất triết lí, chất trí tuệ lại giàu chất trữ tình, chan chứa tình cảm, cảm xúc.

+  Giọng điệu đoạn thơ vừa tha thiết, sâu lắng, vừa trang nghiêm. Nhờ đó mà ý thơ dễ đi vào cảm xúc và suy nghĩ của người đọc. 

- Đánh giá chung:  ( 0,5 điểm) Đoạn thơ không chỉ thể hiện tập trung chủ đề mà còn tiêu biểu cho chất trữ tình - triết luận của toàn bài, thể hiện ý thức trách nhiệm của nhà thơ trước vận mệnh non sông cũng là một lời nhắn nhủ tha thiết với các thế hệ về sau.

Ý 2:  SUY NGHĨ VỀ Ý THỨC TRÁCH NHIỆM CỦA THANH NIÊN NGÀY NAY ĐỐI VỚI ĐẤT NƯỚC ( 3,0 điểm)

 - Qua đoạn thơ, Nguyễn Khoa Điềm thể hiện một quan niệm đúng đắn về đất nước và ý thức rõ ràng về trách nhiệm của mình và thế hệ mình trước vận mệnh của dân tộc. Tư tưởng ấy phù hợp với mọi hoàn cảnh, mọi thời đại. ( 1,5 điểm)

 - Mỗi cá nhân, mỗi thế hệ là một mắc xích quan trọng trong cuộc chạy tiếp sức vĩnh cửu giữa các thế hệ để làm nên truyền thống dân tộc. Đặc biệt là thanh niên. Thanh niên chính là hiện tại và tương lai của đất nước. Mỗi thanh niên phải có trách nhiệm tự nguyện gánh vác những công việc chung của đất nước (Học tập, trau dồi tri thức, bắt kịp yêu cầu của thời đại, rèn luyện bản lĩnh vững vàng về tư tưởng, rèn luyện sức khỏe… để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc). ( 1,5 điểm)