(4,0 điểm)                                ...

- Hướng dẫn giải

Phương pháp giải:

Giải chi tiết:

1. Giới thiệu chung:

-  "Nguyễn Tuân là một định nghĩa về người nghệ sĩ tài hoa"(Nguyễn Minh Châu). Toàn bộ cuộc đời cũng như gần 5000 trang viết của ông đã tạo nên một "huyền sử" - huyền sử của một người ưu lối chơi "độc tấu. Ông được mệnh danh là "Người suốt đời đi tìm cái đẹp". 

-  "Người lái đò sông Đà" được coi là một trong những tác phẩm thành công xuất sắc nhất trong tùy bút "Sông Đà”.

- Nêu ý kiến: "Đó là một áng văn giàu tính thẩm mĩ".

2. Giải thích ý kiến:

- Tính thẩm mĩ là một phạm trù của cái đẹp, có khả năng lay động, thức tỉnh con người.

- Nói "Người lái đò sông Đà" là một áng văn giàu tính thẩm mĩ là nói về cái đẹp toát ra từ nội dung và nghệ thuật tác phẩm. Cụ thể:

3. Phân tích:

a/ Về nội dung:

* Hình tượng con sông Đà:

Vẻ đẹp hung bạo, dữ dằn của sông Đà:

- Đó là cảnh đá “dựng vách thành”, lòng sông bị thắt lại như cái yết hầu.

- Cảnh nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió cuồn cuộn luồng gió gùn ghè

- Những “hút nước” sẵn sàng nhấn chìm, đập tan chiếc thuyền nào lọt vào; những thạch trận, phòng tuyến, luồng thác… sẵn sàng “ăn chết” con thuyền và người lái đò.

- Âm thanh thác nước sông Đà: Ban đầu tác giả mới để cất lên khúc như đang “oán trách”, “van xin”, “khiêu khích”, “giọng gằn mà chế nhạo”, “nó rống lên như tiếng một ngàn con trâu mộng đang lồng lộn giữa rừng vầu rừng tre nứa nổ lửa… rừng lửa cùng gầm thét với đàn trâu da cháy bùng bùng…”

- Trùng vi đá:

+ Trùng vi thạch trận thứ nhất: Bọn đá đứa thì “hất hàm” đứa thì “thách thức”, “mặt nước hò la ùa vào bẻ gãy cán chèo”, sóng nước “đá trái, thúc gối vào bụng vào hông thuyền”…

+ Trùng vi thạch trận thứ hai: Sông nước bài binh bố trận ở khắp nơi, tăng nhiều cửa tử, cửa sinh nằm ở phía hữu ngạn…

+ Trùng vi thạch trận thứ ba: Sông Đà sắp đặt bên phải bên trái đều là luồng chết, luồng sống ở ngay giữa.

=> Nhận xét: Với trí tưởng tượng phong phú, những câu văn tài hoa, uyên bác , vận dụng ngôn ngữ của nhiều ngành khác nhau như võ thuật, thể thao, quân sự,..., Nguyễn Tuân đã tái hiện trước mắt người đọc một Sông Đà hung bạo, độc ác không khác gì “kẻ thù số một của con người”.

Vẻ đẹp trữ tình, thơ mộng của sông Đà:

- Khái quát dòng sông:

+ Sông Đà là bức tranh thủy mặc vương vấn lòng người.

+ Từ trên tàu bay nhìn xuống “con sông Đà tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc, chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban, hoa gạo …” - lối so sánh tài hoa, tạo mĩ cảm cảm đặc biệt.

- Màu sắc dòng sông thay đổi theo mùa:

+ “Mùa xuân xanh màu ngọc bích”, khác với sông Gâm, sông Lô “màu xanh canh hến”.

+ Mùa thu nước sông “lừ lừ chín đỏ như da mặt một người bầm đi vì rượu bữa …”

-> Sông Đà mỗi mùa mang một vẻ đẹp riêng, quyến rũ và tình tứ.

- Sông Đà gợi không khí huyền thoại thơ mộng - vẻ đẹp cổ thi:

+ Nguyễn Tuân nhìn sông Đà như một cố nhân với những cảnh quan hai bên bờ vô cùng gợi cảm, bình yên và mang đậm chất thơ: lá non nhú trên những nương ngô, những con hươu “ngẩng đầu nhung khỏi áng cỏ sương” …

+ Dòng sông Đà như gợi những nỗi niềm sâu thẳm trong lịch sử đất Việt: “Bờ sông hoang dại như một bờ tiền sử. Bờ sông hồn nhiên như một nỗi niềm cổ tích tuổi xưa… lặng tờ “như từ Lí, đời Trần, đời Lê”.

=> Nhận xét: Cảnh sông Đà đẹp, thơ mộng, hữu tình và đầy sức sống, làm mê đắm lòng người. 

* Hình tượng người lái đò:

Vẻ đẹp gần gũi, bình dị của một người lao động giữa đời thường

- Đó là một ông lão gần bảy mươi tuổi, “làm nghề chở đò dọc” suốt sông Đà đã mười năm liền và thôi làm đò cũng gần chục năm nay, quê ông ở “ngay chỗ ngã tư sông sát tỉnh” Lai Châu.

- Đó là một người lái đò lão luyện “trên dòng sông Đà, ông xuôi ngược hơn 100 lần rồi, chính tay giữ lái độ 60 lần” trong thời gian hơn mười năm sống trên sông nước.

Vẻ đẹp tài hoa, nghệ sĩ

-  Ông nắm chắc binh pháp của thần sông thần đá như một nghệ sĩ điêu luyện, cao cường.

+ Vòng vây thứ nhất, sông Đà bày ra nhiều cạm bẫy. Ông lái đò bị sóng thác đánh miếng đòn độc hiểm. Nhưng bằng tinh thần dũng cảm, ông đã tỉnh táo chỉ huy sáu bơi chèo, chiến thắng trùng vi thạch trận đầy nguy hiểm.

+ Vòng vây thứ hai, sông Đà thay đổi chiến thuật. Ông lái đò đã nắm chắc binh pháp của thần sông, thần đá, xác định đúng cửa sinh và chiến thắng thằng đá tướng đứng chiến ở cửa giữa.

+ Vòng vây thứ ba, sông Đà tiếp tục thay đổi chiến thuật, bên phải bên trái đều là cửa tử. Ông lái đò phóng thẳng thuyền, chọc thủng cửa giữa. Thuyền như một mũi tên tre xuyên nhanh qua hơi nước, vừa xuyên vừa tự động lái được, lượn được. Thế là hết thác.

-  Cách thưởng thức cuộc sống cũng thật tao nhà, như một người nghệ sĩ vậy: "đốt lửa trong hang đá, nướng ống cơm lam, bàn tán chuyện cá anh vũ dầm xanh,..." 

b. Đặc sắc nghệ thuật:

- Cách tiếp cận và khai thác đối tượng từ nhiều phương diện thẩm mĩ, văn hóa: dòng sông được miêu tả như một công trình mĩ thuật thiên tạo tuyệt vời; người lái đò khắc họa với tư chất trí dũng tài hoa, nghệ sĩ.

- Vận dụng kiến thức của nhiều ngành nghệ thuật khác nhau để thể hiện.

- Sử dung ngôn ngữ điêu luyện, hình ảnh mới lạ, độc đáo, giàu chất thơ, chất nhạc, chất họa.

- Sử dụng các biện pháp tu từ so sánh, nhân hóa…làm cho đối tượng được miêu tả trở nên sống động, hấp dẫn.

=> Tất cả nhằm nổi bật lên vẻ đẹp một dòng sông Đà hùng vĩ, dữ dội và thơ mộng; vẻ đẹp một người lao động trên sông nước rất đỗi bình dị mà mạnh mẽ, lớn lao.

4. Tổng kết:

- Khẳng định nhận định trên hoàn toàn đúng đắn. Trước cách mạng, Nguyễn Tuân quan niệm cái đẹp chỉ có trong quá khứ "Vang bóng một thời" và tài hoa nghệ sĩ chỉ có ở những con người xuất chúng của thời trước còn vương sót lại. Sau cách mạng, ông không đối lập quá khứ với hiện tại và cái đẹp có cả ở quá khứ, hiện tại, đặc biệt là phẩm chất tài hoa có thể có ở cả nhân dân đại chúng. Nguyễn Tuân gọi đó là "Cái thứ vàng mười mang sẵn trong tâm trí con người Tây Bắc". 

- Khẳng định chất tài hoa trong ngòi bút Nguyễn Tuân và tình yêu quê hương, đất nước, tình cảm trân trọng con người của nhà văn.