“Nghệ thuật biểu hiện trong thơ Tố Hữu mang tính d...

- Hướng dẫn giải

Phương pháp giải:

phân tích, tổng hợp

Giải chi tiết:

Giới thiệu tác giả, tác phẩm

-Tố Hữu là một trong những lá cờ đầu của nền văn nghệ cách mạng Việt Nam. Các chặng đường thơ của ông luôn gắn bó và phản ánh chân thật những chặng đường cách mạng đầy gian khổ hi sinh nhưng cũng nhiều thắng lợi vinh quang của dân tộc, đồng thời cũng là những chặng đường vận động trong quan điểm tư tưởng và bản lĩnh nghệ thuật của chính nhà thơ.

- Tập thơ Việt Bắc (1946 – 1954) là tiếng ca hùng tráng, thiết tha về cuộc kháng chiến chống Pháp và những con người kháng chiến.

Giải thích khái niệm

- Tính dân tộc được hiểu là một đặc tính nhưng đồng thời cũng là thước đo giá trị của một tác phẩm văn học. Những tác phẩm văn chương lớn từ trước cho đến nay. Mà những tác phẩm vừa mang tính nhân loại, vừa mang tính dân tộc sâu sắc.

- Trong văn học, tính dân tộc được thể hiện ở cả nội dung lẫn hình thức nghệ thuật. Về nội dung, một tác phẩm mang tính dân tộc phải thể hiện được những vấn đề nóng bỏng liên quan đến vận mệnh dân tộc, thể hiện được khát vọng, tình cảm và ý chí của một dân tộc. Về hình thức, tác phẩm đó tiếp thu một cách sáng tạo tinh hoa văn hóa của dân tộc. Nếu hiểu như thế thì thơ Tố Hữu mang phong cách nghệ thuật “đậm đà bản sắc dân tộc”.

 

Phân tích hai đoạn thơ

1. Đoạn 1:

Mỗi cặp lục bát lại khơi gợi một kỷ niệm về những tháng ngày sâu nặng nghĩa tình của Việt Bắc.

* Những câu sáu là những câu hỏi đồng dạng “mình đi (về), có (còn) nhớ…?” để khơi gợi nỗi nhớ của người về xuôi. Điệp từ “nhớ” trở thành một sợi chỉ đỏ xuyên suốt, kết nối, là sợi nhớ, sợi thương về những kỉ niệm kháng chiến.

* Những câu tám tiếp nối để gợi nhắc lại những mốc thời gian đầu tiên trong mười lăm năm gắn bó [từ khởi nghĩa Bắc Sơn 194O, 1941 căn cứ địa V B ra đời đến KC chống Pháp thắng lợi 1954].

- Bằng việc sử dụng triệt để nghệ thuật đối, người Việt Bắc đã gợi nhớ:

+ những tháng ngày gian khổ “mưa nguồn suối lũ những mây cùng mù”

+ con người Việt Bắc nghèo khổ nhưng chung thủy, tình nghĩa, đồng cam cộng khổ cùng kháng chiến “miếng cơm chấm muối, mối thù nặng vai”, “hắt hiu lau xám, đậm đà lòng son”:

- Đồng thời người Việt Bắc cũng thể hiện tình cảm nhớ thương của mình qua hình ảnh nhân hóa và hoán dụ sống động, với cách nói đậm chất miền núi:

Mình về, rừng núi nhớ ai

Trám bùi để rụng, măng mai để già

- Đặc biệt gây ấn tượng là câu hỏi cuối cùng thâm thúy và hàm súc, gói ghém rất nhiều ý nghĩa: Mình đi, mình có nhớ mình? Chữ mình thứ ba là cách nói gần gũi, âu yếm khi mình và ta đã hòa quyện làm một “mình với ta tuy hai mà một- ta với mình tuy một mà hai” trong tình cảm gắn bó sâu đậm.

2. Đoạn 2:

Đoạn thơ thể hiện chất tình ca trong đoạn trích thứ nhất - Tình cảm lưu luyến nhớ nhung của cán bộ kháng chiến dành cho đồng bào Việt Bắc trong giây phút chia xa

 - Câu thơ thứ nhất cũng là câu trả lời cho câu hỏi “nỗi nhớ như thế nào?”. Hình ảnh so sánh “như nhớ người yêu” đã diễn tả cụ thể và sinh động nỗi nhớ của người ra đi, của cán bộ kháng chiến.

- Những dòng thơ còn lại đi vào tái hiện những đối tượng của nỗi nhớ nhung. Nhà thơ đã gợi nhắc những hình ảnh đầy thi vị để gợi nhớ những vẻ đẹp nên thơ rất riêng của miền rừng núi:

+ Trăng lên đầu núi, nắng chiều lưng nương là những vẻ đẹp đến nao lòng. Vầng trăng và ánh nắng là những hình ảnh vốn rất quen thuộc trong cuộc sống thường nhật. Nhưng những chủ thể ấy lại được đặt vào một bối cảnh không gian hoàn toàn mới mẻ: đầu núi, lưng nương, trở nên đẹp kì diệu, gây ấn tượng sâu đậm với người đọc.

+ Nỗi nhớ còn hiện hình trong những bản làng, những mái nhà thấp thoáng trong những làn khói sương hư ảo ”nhớ từng bản khói cùng sương”. Cận cảnh trong những bản làng, những mái nhà ấy là hình ảnh của ai đó đang thao thức bên bếp lửa để chờ đợi người thương...

+ Nỗi nhớ còn hướng về những ”rừng nứa bờ tre” trải dài khắp không gian Việt Bắc vừa mộc mạc giản dị vừa bát ngát sức sống, như mang bóng dáng của những con người nơi đầy

+ Những địa danh ngòi Thia, sông Đáy, suối Lê không chỉ trải dài trên bản đồ địa lí của Việt Bắc; không chỉ được khắc ghi trong lịch sử Cách mạng- là nơi đã diễn ra nhiều chiến công oanh liệt; mà còn ghi dấu bao kỉ niệm của người ra đi. Cho nên cái “vơi đầy” kia không chỉ là hình ảnh của dòng nước mà còn là sự ăm ắp của tình nghĩa một thời

Tính dân tộc được thể hiện trong hai đoạn thơ:

-Nội dung: Thể hiện tình cảm quân nhân như cá với nước, rộng ra đó là tình yêu quê hương, đất nước

-Nghệ thuật:

+Sử dụng thể thơ lục bát với âm điệu uyển chuyển, nhịp nhàng để bộc lộ tình cảm mặn nồng, tha thiết

+Hình ảnh thơ bình dị, đời thường

+Âm điệu tha thiết

Tổng kết