Phân tích chất trữ tình – chính luận của thơ Nguyễ...

- Hướng dẫn giải

Phương pháp giải:

_Phân tích (Phân tích đề để xác định thể loại, yêu cầu, phạm vi dẫn chứng)

_Sử dụng các thao tác lập luận (phân tích, tổng hợp, bàn luận,…) để tạo lập một văn bản nghị luận văn học.

Giải chi tiết:

 Yêu cầu hình thức:

_Thí sinh biết kết hợp kiến thức và kĩ năng làm nghị luận văn học để tạo lập văn bản.

_Bài viết phải có bố cục đầy đủ, rõ ràng; văn viết có cảm xúc; diễn đạt trôi chảy, bảo đảm tính liên kết; không mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp.

  Yêu cầu nội dung:

Giới thiệu vài nét về tác giả, tác phẩm:

_Nguyễn Khoa Điềm là một trong những nhà thơ tiêu biểu thời chống Mĩ. Thơ ông giàu chất suy tư, xúc cảm lắng đọng, thể hiện tâm tư của người trí thức tham gia tích cực vào cuộc chiến đấu của nhân dân.

_Đoạn trích Đất Nước thuộc phần đầu chương V của trường ca Mặt đường khát vọng là một trong những đoạn thơ hay về đề tài Đất Nước, về sự thức tỉnh của tuổi trẻ đô thị vùng tạm chiếm miền Nam về non sông đất nước.

_Đoạn thơ đã thể hiện đậm nét chất trữ tình chính luận của phong cách thơ Nguyễn Khoa Điềm.

Phân tích đoạn thơ để thấy được chất trữ tình – chính luận của thơ Nguyễn Khoa Điềm

*Phong cách thơ trữ tình – chính luận:

_Là tiếng nói của tình cảm, cảm xúc nên bản chất của thơ là giọng trữ tình. Trong hoàn cảnh chiến tranh, viết về đề tài đất nước, thơ Nguyễn Khoa Điềm trở thành tiếng nói chung, phát ngôn cho ý chí, khát vọng, tình cảm lớn lao của toàn dân tộc. Giọng thơ vừa cao vang, thuyết phục vừa trầm lắng, thiết tha.

_Tình yêu quê hương, đất nước là một chủ đề có tính sử thi nhưng đi vào thơ ông đã được “đời tư hóa”. Đoạn thơ thể hiện những cảm nghĩ về đất nước trong hình thức lời tâm tình tha thiết.

*Biểu hiện:

_Cách nhìn của tác giả về những thắng cảnh, về địa lí đất nước quê hương là một cái nhìn có chiều sâu và là một phát hiện mới mẻ.

_Nhìn nhận đất nước trên các bình diện địa lí, lịch sử, văn hóa, thể hiện tư tưởng Đất nước của nhân dân.

_Những cảnh quan thiên nhiên kì thú, địa danh sông núi, danh lam thắng cảnh (đá Vọng Phu, núi Con Cóc, núi Con Gà hay hòn Trống Mái…) gắn liền với con người, được tiếp nhận, cảm thụ qua tâm hồn và lịch sử dân tộc.

_Từ việc quy nạp hàng loạt những hiện tượng để đưa đến một khái quát triết lí sâu sắc: “Và ở đâu trên khắp ruộng đồng gò bãi/ Chẳng mang một hình dáng, một ao ước, một lối sống ông cha/ Ôi đất nước sau bốn nghìn năm đi đâu ta cũng thấy/ Những cuộc đời đã hóa núi sông ta”…

_Nghệ thuật: ngôn ngữ mộc mạc mà giàu hình ảnh; lời thơ tha thiết, lắng đọng dễ đi vào lòng người; câu thơ dài thể hiện cảm xúc mãnh liệt, phép liệt kê hình ảnh ấn tượng…

Đánh giá:

_Đoạn thơ là sự kết tinh của xúc cảm và trí tuệ để thăng hoa thành thơ. Các bình diện địa lí, lịch sử được nhìn nhận bằng tâm hồn dạt dào cảm xúc. Đó là sản phẩm của mộ trí thuệ giàu có, một tư duy sắc sảo, một tấm lòng, một trái tim nên có sức lay động ở tận đáy sâu tâm hồn người đọc.

_Không dùng những từ, luận điểm có tính chính luận mà bằng ngôn ngữ đời thường, giọng thơ trữ tình đằm thắm đã tạo nên sự xúc động và đồng cảm trong trái tim người đọc; khiến cho vai trò của nhân dân tỏa sáng trong lịch sử.

_Chất trữ tình khiến cho vấn đề chính luận không khô khan, không mang tính hô hào khẩu hiệu mà dễ đi vào lòng người. Trữ tình – chính luận đã làm nên một màu sắc riêng của thơ Nguyễn Khoa Điềm.