Lối sống ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ qua

- Hướng dẫn giải

Phương pháp giải:

+Vận dụng kiến thức đã học về tác giả, tác phẩm “Bài ca ngất ngưởng” để tạo lập văn bản nghị luận văn học.

+Sử dụng các phương pháp giải thích, phân tích, tổng hợp, so sánh,…

Giải chi tiết:

1. Giải thích

- “Ngất ngưởng” là ở thế cao, không vững, lắc lư, nghiêng ngả. Nhưng trong bài thơ từ ngất ngưởng còn hàm nghĩa vượt ra ngoài khuôn khổ, tự do hành xử theo đòi hỏi của cá nhân dẫn đến những thành công đáng tự hào và vượt lên trên thiên hạ.

2.Lối sống ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ qua Bài ca ngất ngưởng.

- Người sống ngất ngưởng phải gồm đủ hai điều kiện: khác đời và hơn đời. Thiếu một trong hai điều kiện này không thể ngất ngưởng được. Nguyễn Công Trứ đã đáp ứng hai điều kiện ấy.

- Ngất ngưởng khi làm quan:

+ Nguyễn Công Trứ là người khác đời bởi ông quan niệm: “Vũ trụ nội mạc phi phận sự”=> một tuyên ngôn nhận lãnh trách nhiệm với đời của kẻ sĩ tự tin ở tài năng của mình.

+ Nguyễn Công Trứ còn là người hơn đời ở tài năng. Những sự việc ông kể ra bao gồm hai mặt: văn tài và võ lược, tiêu biểu cho tài năng của ông. Lời kể theo lối liệt kê với những từ chỉ thời gian như “lúc… khi…” đi kèm với những việc mà ông đã làm ánh lên niềm tự hào về tài năng, nhân cách, chức quyền mà không phải ai cũng đạt được. Và ông ngất ngưởng trên chính cái tài ấy.

+ Quãng đời quan chức gần ba mươi năm của ông khi thăng khi giáng nhưng bất cứ hoàn cảnh nào ông vẫn là ông - vẫn làm tròn trách nhiệm với đời, vẫn sống ngất ngưởng trên cái tài của mình.

- Ngất ngưởng khi cáo quan:

+ Ngày cáo quan về quê, Nguyễn Công Trứ đã làm một việc khác đời: “Đạc ngựa bò vàng đeo ngất ngưởng”. Về sống ở quê nhà, ông có lối sống khác đời: vãn cảnh chùa vẫn đem theo những cô gái trẻ, tay kiếm cung mà nên dạng từ bi…

+ Lối sống tự do, phóng khoáng, vượt lên trên thói tục, vượt ra ngoài vòng cương tỏa; ở bản lĩnh tự tin vào chính mình, tự đặt mình ngang hàng những người lỗi lạc về tài năng, hiển hách về sự nghiệp, cao cả về nhân cách như Trái, Nhạc, Hàn, Phú.

+ Sống vượt ra ngoài khuôn khổ của lễ giáo phong kiến nhưng trước sau vẫn giữ trọn đạo quân thần. Trong quan niệm của Nguyễn Công Trứ, sống phải có trách nhiệm với đời, phải tận lực cống hiến nhưng cũng cần biết chơi, biết hưởng thụ những niềm vui mà cuộc sống dành cho mình, khiến cuộc sống thêm vui vẻ.

3. Cơ sở lối sống ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ trong Bài ca ngất ngưởng.

- Xuất phát từ cái tài của Nguyễn Công Trứ - cái tài kinh bang tế thế (trông coi việc nước, cứu giúp người đời).

- Xuất phát từ một quan niệm sống: “Được mất dương dương người tái thượng/Khen chê phơi phới ngọn đông phong”.

- Do điều kiện xã hội: trước Nguyễn Công Trứ, cá tính không có điều kiện bộc lộ. Đến Nguyễn Công Trứ, ý thức cá nhân bắt đầu trỗi dậy, đòi hỏi được khẳng định mình.