“ ...Thơ là chiều sâu, là sự chắt lọc, kết tinh”...

- Hướng dẫn giải

Phương pháp giải:

phân tích, tổng hợp

Giải chi tiết:

1. Giải thích ngắn gọn ý kiến:

- Ý kiến đề cập đến đặc điểm của thơ trữ tình: Thơ là chiều sâu, là sự chắt lọc, kết tinh: Chiều sâu của tâm hồn con người; Sự chắt lọc ngôn ngữ, hình ảnh sự kết tinh tình cảm, cảm xúc…mang tính khái quát cao.

- Nhờ thế tiếng nói của cái tôi trữ tình có thể động chạm đến tâm tư, tình cảm, của con người và trở thành tiếng nói thầm kín của con người.

2. Phân tích đoạn thơ để làm rõ nhận định:

- Giới thiệu khái quát về bài thơ Con cò, vị trí và nội dung đoạn trích.

- Đoạn thơ của Chế Lan Viên đã khái quát lên tình mẫu tử thiêng liêng, cao đẹp, thẫm đẫm triết lí song cũng giản dị, gần gũi, thân thuộc với mọi người.

+ Từ lúc còn nhỏ đến khi lớn khôn trưởng thành bất chấp thời gian, khoảng cách mẹ luôn theo sát, yêu thương và nâng đỡ con, dù nơi đâu và trong suốt cả cuộc đời:

                                       Dù ở gần con,

                                       Dù ở xa con,

                                       Lên rừng xuống bể,

                                       Cò sẽ tìm con,

                                       Cò mãi yêu con.

+ Từ sự thấu hiểu tấm lòng người mẹ, từ xúc cảm về tình mẫu tử, nhà thơ đã khái quát thành một quy luật tình cảm có ý nghĩa rộng lớn, bền vững và sâu sắc: Tình yêu thương của mẹ vẫn đi theo ta suốt cuộc đời (chú ý phân tích các từ ngữ “dù, vẫn, vẫn là” để khẳng định tình mẹ). Đó là triết lí thấm thía sâu sắc về chiều sâu tình mẫu tử. Quy luật ấy luôn là vĩnh hằng, bất biến:

                                          Con dù lớn vẫn là con của mẹ,

                                          Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con.

- Chế Lan Viên đã khái quát lên ý nghĩa lời ru với cuộc đời mỗi con người:

+ Hình ảnh con cò là điểm tựa cho những liên tưởng, tưởng tượng của nhà thơ. Đây là hình ảnh vừa gần gũi, xác thực, lại giàu ý nghĩa biểu tượng và sắc thái biểu cảm. Sự hóa thân của người mẹ vào cánh cò mang ý nghĩa sâu xa. Con cò là cuộc đời: là những gì ngọt ngào, cay đắng, mà mẹ từng trải qua. Người con đã cảm nhận những hi sinh gian khổ của mẹ để hiểu được rõ hơn những lời yêu thương, khát vọng sâu sắc và cháy bỏng:

                                            Một con cò thôi,

                                            Con cò mẹ hát

                                            Cũng là cuộc đời

                                            Vỗ cánh qua nôi.

+ Đây là lời hát ru con được viết trong thời hiện đại. Nhà thơ sử dụng hình ảnh con cò - một chất liệu cũ để gửi gắm vào đó những ý tưởng nghệ thuật mới mẻ. Lời ru vừa thấm điệu hồn của ca dao, dân ca, vừa là khúc hát ru theo dòng xúc cảm miên man, dằng dặc, được gợi lên từ thế giới nội tâm sâu kín của con người.

 + Câu cuối là một hình ảnh đẹp: cánh cò chao nghiêng hát quanh nôi ta liên tưởng đến dáng mẹ nghiêng xuống chở che vỗ về con, như nói những lời tha thiết sâu kín của lòng mẹ. Đoạn thơ đẹp trong chất thơ trong trẻo, thuần khiết của điệu ru ngọt ngào, đẹp trong sự vĩnh hằng của tình mẹ bao la.

3. Đánh giá chung:

- Đoạn thơ đã thể hiện rõ đặc điểm của thơ trữ tình:

 + Nghệ thuật: Thể thơ tự do; ngôn ngữ hàm súc, hình ảnh thơ mang tính biểu tượng, nhiều câu thơ mang đậm tính triết lí suy tưởng; giọng thơ mang âm điệu lời ru tạo nên giọng trữ tình đậm đà tính dân tộc, tính hiện đại.

+ Nội dung: Đoạn thơ là lời ngợi ca về tình mẫu tử thiêng liêng và ý nghĩa lời ru trong cuộc đời mỗi con người.

 - Những câu thơ cất cánh từ tình cảm riêng của cái tôi trữ tình có tính khái quát đã tác động mạnh mẽ đến tình cảm của mỗi con người.