Chỉ rõ thủ pháp đối lập trong bài thơ “Ngẫu nh...

- Hướng dẫn giải

Phương pháp giải:

Giải chi tiết:

Biện pháp đối lập trong bài thơ có hai cấp độ: đối trong từng câu (tiểu đối) và đối ý giữa các câu thơ. Dễ dàng nhận ra phép đối ở các câu thơ 1,2 vì tác giả sử dụng những từ ngữ đối lập rõ rệt: thiếu tiểu >< lão đại, li >< hồi, vô cải >< tồi, còn có thể kể thêm sự đối lập giữa hương âm (giọng quê) với mấn mao (tóc mai), một bên là một nét của ngoại hình, một bên là tiếng nói, tuy cùng là những yếu tố xác định một con người, nhưng một thứ là hữu hình, còn một thứ là vô hình. Sự đối ý trong bài thơ khó nhận ra hơn, bởi vì nó không bộc lộ ra bằng cách đối từng chữ như ở hai câu trên. Nhìn chung thì có thể thấy giữa các cặp câu 1, 2 với cặp câu 3, 4 cũng tạo nên một sự đối sánh ngầm của một người trở về quê sau bao nhiêu năm xa cách với tình huống trớ trêu gặp phải, để lại bị coi là khách lạ ngay giữa quê hương mình. Câu thứ 3 cũng có tiểu đối ở cụm từ “tương kiến, bất tương thức”. Riêng câu thứ 4, tạo ra đối lập ẩn ngầm giữa cái hồn nhiên vô tư trong câu hỏi của trẻ thơ, với sự ngỡ ngàng, xót xa của người mới về quê khi bị coi là khách ở nơi xa đến.