Nhận định về bài thơ “Chiều tối”

- Hướng dẫn giải

Phương pháp giải:

- Phân tích (Phân tích đề để xác định thể loại, yêu cầu, phạm vi dẫn chứng).

- Sử dụng các thao tác lập luận (phân tích, tổng hợp, bàn luận,…) để tạo lập một văn bản nghị luận văn học.

Giải chi tiết:

Giới thiệu tác giả, tác phẩm

- Hồ Chí Minh không chỉ là lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam mà còn là danh nhân văn hóa thế giới. Ngoài sự nghiệp chính trị, Người còn để lại cho đời một sự nghiệp văn học phong phú với những tác phẩm đặc sắc.

- Trong suốt thời gian bị chính quyền Tưởng Giới Thạch giam cầm, Người đã sáng tác được 134 bài thơ bằng chữ Hán, sau đó tập hợp thành một tập có tên là Ngục trung nhật kí (Nhật kí trong tù).

- Chiều tối (Mộ) là bài thứ 31 của tập thơ, được Nguyễn Ái Quốc viết sau cuộc chuyển lao từ Tĩnh Tây đến Thiên Bảo vào một chiều cuối thu năm 1942.

- Dẫn dắt ý kiến: “Qua bức tranh cảnh vật, thấy được những nét đẹp tâm hồn của một nhà thơ chiến sĩ: lòng yêu thiên nhiên,  yêu con người, yêu cuộc sống, phong thái ung dung tự chủ và niềm lạc quan, nghị lực kiên cường vượt lên hoàn cảnh khắc nghiệt, tối tăm.”

Phân tích bài thơ 1.    Hai câu đầu – Bức tranh thiên nhiên:

* Hình ảnh cánh chim:

- Màu sắc cổ điển: Là thi liệu quen thuộc trong thơ xưa: cánh chim chiều; thời điểm chiều tà (khoảng thời gian gợi thương gợi nhớ).

- Màu sắc hiện đại:

(+) Trong thơ xưa:

+ Thường là những cánh chim bay về nơi vô định, gợi sự xa xăm chia lìa phiêu bạt

+ Thường miêu tả ở trạng thái vận động bên ngoài.

(+) Trong thơ Bác:

+ Cánh chim bay có mục đích, có phương hướng, có điểm dừng

+ Được cảm nhận ở trạng thái bên trong.

+ Gợi liên tưởng tương phản với cảnh ngộ của Bác.

-> Đưa cánh chim từ thế giới siêu hình về thế giới thực tại.

* Hình ảnh chòm mây cô đơn trôi lững lờ trên tầng không:

- Màu sắc cổ điển:

+ Là thi liệu quen thuộc trong thơ Đường.

+ “mạn mạn”: vừa là thần thái của cảnh, vừa là phong thái ung dung nhàn hạ của con người trong khoảnh khắc rất thi sĩ.

- Màu sắc hiện đại:

+ Chòm mây cô đơn, lẻ loi -> gợi sự liên tưởng tương đồng với cảnh ngộ của Bác: cô đơn, lẻ loi, vô định, mất phương hướng.

è Tiểu kết: Bức tranh thiên nhiên ở đây không chỉ là bức tranh ngoại cảnh mà còn là bức tranh tâm cảnh.

+ Thấy được sự cô đơn, mỏi mệt của người tù nhân.

+ Tháy được tình yêu thiên nhiên của người tù nhân.

+ Thấy được bản lĩnh kiên cường của người chiến sĩ cách mạng.

2.    Hai câu cuối – Bức tranh cuộc sống sinh hoạt. a.    Hình ảnh con người:

- Trung tâm của bức tranh: thiếu nữ xóm núi đang xay ngô.

-> Tỏa sáng lấp lánh 3 vẻ đẹp:

+ Vẻ đẹp của tuổi trẻ: “thiếu nữ”.

+ Vẻ đẹp của công vệc lao động đời thường bình dị.

+Vẻ đẹp của quan niệm mỹ học mới mẻ về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên: con người là trung tâm, nổi bật chứ không bị lu mờ trước thiên nhiên.

b.   Hình ảnh sự sống:

- Nét vẽ cổ điển:

+ Bút pháp dùng sáng để nói tối, dùng hình ảnh lò than rực hồng để tái hiện bóng tối.

- Nét vẽ hiện đại:

+ Chữ “hồng” : nhãn tự của bài thơ, thể hiện sự vận động từ chiều -> tối, từ lạnh lẽo -> ấm áp (của lò than, của tình người), từ cô đơn -> sum vầy, từ nỗi buồn -> niềm vui.

è Thể hiện sự lạc qua tin tưởng của người chiến sĩ cách mạng.

Tổng kết