Cảm nhận của em về bức tranh thiên nhiên lúc giao...

- Hướng dẫn giải

Phương pháp giải:

phân tích, tổng hợp.

Giải chi tiết:

Cách giải:

* Yêu cầu về kĩ năng:

- Viết đúng kiểu bài nghị luận văn học.

- Lý lẽ rõ ràng, dẫn chứng xác thực.

- Văn viết giàu cảm xúc, diễn đạt trôi chảy.

- Bố cục ba phần rõ ràng, cân đối.

- Trình bày sạch đẹp; ít sai lỗi câu, từ, chính tả.

* Yêu cầu về kiến thức: đảm bảo được các ý sau:

1. Mở bài: Giới thiệu vấn đề.                      

2. Thân bài

- Giới thiệu đôi nét về tác giả, tác phẩm

a. Khoảnh khắc giao mùa

* Tín hiệu mùa thu

- Tín hiệu đầu tiên mà tác giả cảm nhận qua khứu giác là hương ổi. Với nhiều nhà thơ khác, mùa thu là mùa của hương cốm dìu dịu, hoa sữa nồng nàn. Còn đối với Hữu Thỉnh đó là hương ổi mộc mạc, bình dị. Hương ổi chủ động “phả vào trong gió se”.

+ Với từ “phả” tác giả đã đặc tả hương thơm đậm như sánh lại, quện lại, lùa vào trong gió, làm cho nó trở nên thơm tho lạ thường. Dường như hương ổi đã truyền cho ta hơi ấm của tình cảm, hơi thở của cuộc sống.

+ Vì thế gợi hình dung cụ thể về mùi ổi chín thơm nồng, ngọt mát, có sức lan tỏa.

- Mùa thu về còn hiện qua cả xúc giác “gió se”. Gió và hương ổi làm thức dậy cả không gian thôn vườn, ngõ xóm.

- Hình ảnh “sương qua ngõ”. Nghệ thuật nhân hóa cùng từ láy “chùng chình” đã làm cho làn sương trở nên sinh động có hồn.

* Cảm xúc của nhà thơ

- Trong giờ phút giao mùa ấy lòng nhà thơ thật đắm say:

+ Đó là cảm giác bất ngờ khi bắt gặp tín hiệu thu về: “Bỗng nhận ra hương ổi”. Từ “bỗng” diễn tả cảm xúc ngạc nhiên, ngỡ ngàng, một niềm vui chợt đến, một thoáng xúc động, một cái giật mình khe khẽ đánh thức con người khỏi những bề bộn của cuộc sống để hòa mình với thiên nhiên và cảm nhận những vẻ đẹp giản dị nhất của nó.

+ Rồi đến cảm giác mơ hồ, mong manh, bối rối, tự hỏi lòng mình “hình như thu đã về”.

+ Từ “về” còn gợi ra cảm giác thân thiết, quen thuộc, ấm áp như nhà thơ gặp lại một người bạn cũ để sống dậy bao cảm xúc.

=> Phải gắn bó lắm với cuộc đời, phải có giác quan vô cùng nhạy cảm thì nhà thơ mới có những cảm nhận tinh tế đến vậy về phút giao mùa.

b. Bức tranh mùa thu và sự chuyển biến rõ nét hơn của đất trời khi sang thu

* Hai câu đầu: Từ không gian nhỏ bé, ngòi bút của Hữu Thỉnh đã vẽ bức tranh không gian rộng lớn với đường nét cụ thể.

- Hình ảnh dòng sông và cánh chim được vẽ với những nét tương phản:

+ Dòng sông trôi một cách hiền hòa, nhàn hạ. Nghệ thuật nhân hóa cùng từ láy gợi hình “dềnh dàng” đã đặc tả hình ảnh dòng sông trôi chậm chạp, thong thả.

+ Đối lập lại là hình ảnh những cánh chim vội vã ở buổi hoàng hôn.

* Hai câu sau: tạo điểm nhấn cho bức tranh

- Đây là một liên tưởng độc đáo, mới lạ, sáng tạo của nhà thơ. Hình ảnh đám mây xuất hiện cùng với ẩn dụ qua từ “vắt” đã gợi ra khung cảnh: một làn mây mỏng nhẹ, mềm mại, uyển chuyển như một dải lụa, một tấm khăn voan vắt ngang trên bầu trời. Đồng thời còn gợi ra sự tinh nghịch, hồn nhiên.

- Vẫn là đám mây ấy nhưng lại vắt nửa mình sang thu. Nghệ thuật nhân hóa đã làm đám mây mang tâm trạng con người: nửa lưu luyến, bịn rịn mùa hạ, nửa háo hức nghiêng hẳn sang thu.

=> Chính bởi hình ảnh mùa hạ nối với mùa thu bằng đám mây chùng chình đã làm cho người đọc cảm nhận về không gian chuyển mùa thật đẹp, sinh động và bước đi thời gian thật khẽ, thật êm.

c. Hoàn thiện bức tranh thu với những triết lí về cuộc đời

* Bức tranh mùa thu

- Mùa thu hiện ra cụ thể, rõ nét qua sự thay đổi của các hiện tượng thiên nhiên: nắng, sấm, mưa – vốn là những dấu hiệu đặc trưng của mùa hạ nay cũng đã “vơi dần”, đã “bớt bất ngờ”. Sắc thái mùa thu đã thấp thoáng ngay trong những biểu hiện của mùa hè:

+ Nắng cuối hạ vẫn còn vàng tươi rực rỡ đã nhạt dần, yếu dần, không còn chói chang như trước nữa.

+ Những cơn mưa rào mùa hạ cũng vơi dần.

+ Tiếng sấm cũng bớt đi, nhẹ đi.

- Cái đặc sắc của Hữu Thỉnh là dùng từ “vơi, bớt” vốn đi kèm với những sự vật có hình dạng, khối lượng, giờ đây lại gắn với sự vật thiên nhiên thật khó xác định. Từ đó nói được cái thưa dần, ít dần của những cơn mưa, những tiếng sấm bất ngờ của mùa hạ.

* Tâm trạng của con người

- Hai câu cuối là một liên tưởng độc đáo, thú vị:

+ Câu thơ trước hết mang nghĩa thực:

Sấm là hiện tượng thiên nhiên thường bất ngờ và đi kèm những cơn mưa to vào mùa hè.

Sang thu sấm cũng thưa và nhỏ dần không còn đủ sức lay động những hàng cây đã qua bao mùa thay lá. Hàng cây mùa thu cảnh vật không còn giật mình bởi những tiếng sấm mùa hạ nữa.

+ Ý nghĩa ẩn dụ:

Sấm là những vang động, những biến cố bất thường của ngoại cảnh, cuộc đời. “Hàng cây đứng tuổi” là những con người từng trải, vượt qua bao thăng trầm, biến cố của cuộc đời.

=> Từ đó nhà thơ gửi gắm suy nghĩ của mình: khi con người chín chắn, từng trải thì cũng sẽ bình tĩnh hơn trước những bất thường của ngoại cảnh, cuộc đời.

3. Kết bài:  Đất trời sang thu gợi biết bao cảm xúc, gợi bao suy ngẫm về đời người sang thu.