(4,0 điểm)...Khi ta lớn lên Đ...

- Hướng dẫn giải

Phương pháp giải:

Giải chi tiết:

1/ Giới thiệu chung:

- Nguyễn Khoa Điềm thuộc thế hệ nhà thơ trẻ trưởng thành trong kháng chiến chống Mĩ. Thơ ông giàu chất suy tư, cảm xúc dồn nén thể hiện tâm tư người trí thức.

- Trường ca Mặt đường khát vọng được sáng tác năm 1971 tại chiến khu Trị- Thiên, in lần đầu năm 1974, viết về sự thức tỉnh của tuổi trẻ đô thị miềnNam vùng tạm chiếm về non sông đất nước và ý thức đấu tranh giải phóng dân tộc.

- Đoạn trích trên thuộc phần đầu của chương V, là cái nhìn mới mẻ của nhà thơ về Đất Nước.

2/ Cảm nhận đoạn thơ:

Tác giả đã cảm nhận về đất nước qua các phương diện : Phương diện hình thành và phát triển với chiều sâu văn hóa , không gian địa lí, thời gian lịch sử.

-  Đất nước đã có từ lâu đời "Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi", "Đất Nước có trong những cái "ngày xửa ngày xưa.." mẹ thường hay kể".

-  Đất nước phát triển gắn liền với:

+ Những câu chuyện cổ tích, ca dao

+ Truyền thống văn hoá, quá trình hình thành phong tục tập quán (ăn trầu, bới tóc..)

+  Cuộc  sống  lao  động  vất  vả  để  chinh  phục  thiên  nhiên  và những  cuộc kháng chiến chống ngoại xâm ( hạt gạo, cái cột, cái kèo; cây tre,…)

+ Những con người sống ân nghĩa, thuỷ chung.

- Trong không gian địa lý bao la, tất cả đều trở nên gần gũi thiêng liêng. Gần gũi và thân thương như con đường rợp bóng hàng cây mà hằng ngày anh đi học, gần gũi như dòng nước trong xanh, mát lành nơi em tắm, gần gũi như cây đa, giếng nước, mái đình nơi ta hò hẹn

-> Giọng thơ trầm lắng, trang nghiêm vừa tâm tình tha thiết qua những chất liệu văn hoá dân gian quen thuộc, hình ảnh thơ gần gũi, gợi được chiều sâu của không gian, thời gian lịch sử với những thăng trầm của dân tộc, cấu trúc thơ tăng tiến (đã có và bắt đầu và lớn  lên…)… từ  đó  khẳng định Đất nước  không  xa  xôi, trừu tượng  mà luôn hiện hữu trong những gì gần gũi, thiêng liêng nhất của cuộc sống, tâm hồn mỗi người.

3/ Làm sáng tỏ ý kiến:    

- Hình thức biểu hiện: Vận dụng chất liệu văn hóa dân gian.

+ Hình ảnh Đất Nước vừa hiện lên vừa giản dị gần gũi, vừa thiêng liêng sâu lắng,gắn liền với câu chuyện cổ tích …

+ Phong tục người Việt ( Hình ảnh người phụ nvới mái tóc bới sau đầu)

+ Lối sống trọn nghĩa, trọn tình,thuỷ chung “Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn”

+ Cuộc sống sinh hoạt của nhân dân lao động ( “Cái kèo, cái cột thành tên” , ”Hạt gạo phải một nắng hai sương xay ,giã ,giần ,sàng” …)

+ Tâm hồn, tình cảm của con người ViệtNam( Nước … nhớ thầm)

-  Đất Nước hiện lên gắn liền với những phong tục tập quán với lối sống, nếp nghĩ qua kho tàng văn học dân gian, qua bản sắc văn hoá… chứa đựng mơ ước, khát vọng, quan niệm về vẻ đẹp phẩm chất của tâm hồn dân tộc. Gương mặt Đất Nước hiên lên thật sống động, lung linh: trong cuộc sống, trong lao động và trong chiến đấu->  góp phần khẳng định Đất Nước của nhân dân.

4/ Đánh giá chung:

Tác giả vận dụng khéo léo chất liệu văn hóa dân. Nhà thơ luôn viết hoa hai từ Đất Nước tạo nên sự thành kính, thiêng liêng… . Ngôn ngữ mộc mạc, giản dị, lời thơ nhẹ nhàng . Qua đoạn thơ, nhà thơ đã mang đến cho người đọc vẻ đẹp của một Đất Nước giàu văn hóa cổ truyền. Đất Nước của truyền thống, phong tục tươi đẹp mang đậm dấu ấn của tư tưởng Đất Nước của nhân dân.