(5 điểm)                     Anh/...

- Hướng dẫn giải

Phương pháp giải:

Giải chi tiết:

Nghị luận văn học

1. Giới thiệu chung:

- Nguyễn Tuân là một nghệ sĩ lớn, một phong cách nghệ thuật độc đáo, nổi bật nhất là sự tài hoa uyên bác. Ông có sở trường ở thể tùy bút. 

- "Người lái đò sông Đà"  là một trong những tác phẩm đặc sắc, kết tinh nhiều mặt phong cách Nguyễn Tuân, được in trong tập Sông Đà năm 1960.Tác phẩm viết về vẻ đẹp và tiềm năng của thiên nhiên và con người Tây Bắc. 

- Cuộc chiến đấu giữa ông lái đò và con sông Đà hung bạo trong tùy bút “Người lái đò sông Đà” của nhà văn Nguyễn Tuân thể hiện rõ chất vàng của thiên nhiên cùng “thứ vàng mười đã qua thử lửa” ở tâm hồn những con người lao động và chiến đấu trên miền núi sông hùng vĩ và thơ mộng.

2. Phân tích

a. Chất vàng của thiên nhiên

- Thiên nhiên Tây Bắc hiện lên dưới ngòi bút Nguyễn Tuân rất độc đáo, mang đến những tình cảm, cảm giác mãnh liệt. Đó là vẻ đẹp của những của gió bão, của núi cao, rừng thiêng, của thác ghềnh dữ dội.

- Chất vàng của thiên nhiên trong cuộc chiến đấu giữa ông lái đò và sông Đà hung bạo khắc họa vẻ đẹp hung bạo, hùng vĩ của con sông Đà.

- Trùng vi thạch trận thứ nhất

Đó là “cả một chân trời đá”, “mặt hòn đá nào trông cũng ngỗ ngược, hòn nào cũng nhăn nhúm méo mó hơn cả cái mặt nước chỗ này”.

+ Đá ở con thác này biết bày binh bố trận như Binh pháp Tôn Tử, gồm năm cửa trận, trong đó “có bốn cửa tử một cửa sinh, cửa sinh nằm lập lờ phía tả ngạn sông”.

+ Cửa sinh lại chia làm ba tuyến- tiền vệ, trung vệ, hậu vệ- đòi ăn chết con thuyền đơn độc.

Khi thạch trận bày xong, đá phối hợp với nước thác dữ dội và nham hiểm

- Trùng vi thạch trận thứ hai

+ Khúc sông này càng tăng thêm nhiều cửa tử để đánh lừa con thuyền, và cũng chỉ có một cửa sinh. Cửa sinh ấy lại không kém phần nguy hiểm khi “thằng đá tướng đứng chiến ở cửa vào”

+ Phối hợp với đá là “dòng thác hùm beo đang hồng hộc tế mạnh (lao nhanh) trên sông đá”

+ Cùng với đó là bốn năm bọn thủy quân cửa ải nước bên bờ xô ra, đòi “níu thuyền lôi vào tập đoàn cửa tử”.

- Trùng vi thạch trận thứ ba

Ít cửa ra vào, “bên phải bên trái đều là luồng chết cả”, chỉ có một luồng sống lại “ở ngay giữa bọn đá hậu vệ của con thác”

b. Chất vàng mười đã qua thử lửa của con người lao động: vẻ đẹp trí dũng song toàn và nghệ sĩ tài hoa

* Khắc họa trong tương quan với hình ảnh sông Đà hung bạo, hùng vĩ:

- Nghệ thuật tương phản đã làm nổi bật một cuộc chiến không cân sức:

+ một bên là thiên nhiên bạo liệt, hung tàn, sức mạnh vô song với sóng nước, với thạch tinh nham hiểm.

+ một bên là con người bé nhỏ trên chiếc thuyền con én đơn độc và vũ khí trong tay chỉ là những chiếc cán chèo.

- Ông lái đò là người thông minh, tài trí ở việc hiểu biết sâu rộng về quy luật  của Đà giang, làm chủ môi trường lao động của mình.

+ Sau hơn 10 năm chèo đò và chỉ huy một con thuyền sáu mái chèo đã ngược xuôi sông Đà trăm chuyến. Ông đò nắm chắc binh pháp của thần sông thần đá, biết rõ từng cửa tử, cửa sinh trên thạch trận sông Đà.

+ Trí nhớ được rèn luyện cao độ bằng cách dùng mắt mà nhớ tỉ mỉ những luồn nước của những con thác hiểm trở. Sông Đà với ông lái đò như một trường thiên anh hùng ca mà ông thuộc đến cả những dấu chấm than, chấm câu và những đoạn xuống dòng. Điều này cho thấy ông đò là một người lão luyện, từng trải, hiểu biết, thành thạo nghề sông nước của mình. Bằng sự tài trí của mình, ông đò đã chế ngự được dòng sông hung bạo, kẻ thù số một của con người Tây Bắc.

* Cuộc giao tranh với ba trùng vi thạch trận

- Cuộc vượt thác lần một

+ Sông Đà hiện lên như một kẻ thù nham hiểm, một loài thủy quái xảo quyệt.

+ Trước sự hung hãn của bầy thạch tinh và sóng nước, ông lái đò kiên cường bám trụ “hai tay giữ mái chèo khỏi bị hất lên khỏi sóng trận địa phóng thẳng vào mình”.

+ Trước đoàn quân liều mạng sóng nước xông vào (…), ông đò “cố nén vết thương, hai chân vẫn kẹp chặt lấy cái cuống lái, mặt méo bệch đi” nhưng vẫn kiên cường vượt qua cuộc hỗn chiến, vẫn cầm lái chỉ huy “ngắn gọn mà tỉnh táo” để phá tan trùng vi thạch trận thứ nhất.

- Cuộc vượt thác lần hai:

+ Dưới cây bút tài hoa, phóng túng, con sông Đà tiếp tục được dựng dậy như “kẻ thù số một” của con người với tâm địa còn độc ác và xảo quyệt hơn.

+ Ông lái đò “không một phút nghỉ tay nghỉ mắt, phải phá luôn vòng vây thứ hai  và đổi luôn chiến thuật”.

> Trước dòng thác hùm beo hồng hộc tế mạnh trên sông đá, ông lái đò cùng chiếc thuyền cưỡi trên dòng thác như cưỡi trên lưng hổ.

> Khi bốn năm bọn thủy quân cửa ải nước xô ra, ông đò không hề nao núng mà tỉnh táo, linh hoạt thay đổi chiến thuật, ứng phó kịp thời “đứa thì ông tránh mà rảo bơi chèo lên, đứa thì ông đè sấn lên mà chặt đôi ra để mở đường tiến” để rồi “những luồng tử đã bỏ hết lại sau thuyền”.

- Cuộc vượt thác lần ba:

+ Bị thua ông đò ở hai lần giao tranh trước, trong trùng vi thứ ba, dòng thác càng trở nên điên cuồng, dữ dội.

+ Chính giữa ranh giới của sự sống và cái chết, người đọc càng thấy tài nghệ chèo đò vượt thác của ông lái thật tuyệt vời. Ông cứ “phóng thẳng thuyền, chọc thủng cửa giữa… vút qua cổng đá”, “vút, vút, cửa ngoài, cửa trong, lại cửa trong cùng, thuyền như một mũi tên tre xuyên nhanh qua hơi nước, vừa xuyên vừa tự động lái được, lượn được”… để rồi chiến thắng vinh quang. Câu văn “thế là hết thác” như một tiếng thở phào nhẹ nhõm khi ông lái đã bỏ lại hết những thác ghềnh ở phía sau lưng.

* Nguyên nhân chiến thắng:

- Thứ nhất, đó là chiến thắng của sự ngoan cường, lòng dũng cảm, ý chí quyết tâm vượt qua những thử thách khốc liệt của cuộc sống.

- Thứ hai, đây là chiến thắng của tài trí con người, của sự am hiểu đến tường tận tính nết của sông Đà.

Vẻ đẹp tài hoa nghệ sĩ:

Chất tài hoa, nghệ sĩ của ông lái đò là ở bản lĩnh chiến đấu và tinh thần dũng cảm, phi thường, sự tài hoa dũng mãnh của một vị thuyền trưởng dày dạn thủy chiến. Tài chèo thuyền của ông đò được Nguyễn Tuân ca tụng là tay lái ra hoa, là tay lái đạt đến trình độ điêu luyện, trở thành cái đẹp, cái sang. Vẻ đẹp tài hoa của ông đò được Nguyễn Tuân tập trung miêu tả qua cuộc chiến giữa người lái đò với ba trùng vi thạch trận trên sông nước Đà giang.

- Tài hoa: Với nhà văn, tài hoa là khi con người đạt tới trình độ điêu luyện, thuần thục trong công việc của mình, đến độ có thể sáng tạo được, có thể vươn tới tự do. Chính vì vậy, Nguyễn Tuân đã tập trung bút lực ca ngợi hình ảnh ông lái băng băng trên dòng thác sông Đà một cách ung dung, bình tĩnh, tự tại trong cuộc chiến đầy cam go nhưng cũng thật hào hùng.

- Nghệ sĩ:

+ tay lái ra hoa thể hiện tập trung trong cảnh vượt qua trùng vi thạch trận thứ ba “Vút, vút, cửa ngoài, cửa trong, lại cửa trong cùng, chiếc thuyền như một mũi tên tre xuyên nhanh qua hơi nước, vừa xuyên vừa tự động lái được, lượn được”. Đã đạt đến độ nhuần nhuyễn, điêu luyện, mỗi động tác của người lái đò giống như một đường cọ trên bức tranh sông nước mênh mông…

c. Tiểu kết

- Thiên nhiên và con người Tây Bắc được khắc họa thể hiện phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân, một nghệ sĩ tài hoa uyên bác, suối đời khát khao đi tìm cái đẹp.

3. Tổng kết

- Cái tâm và cái tài của tác giả.

- Giá trị của tùy bút trong lòng độc giả