(4,0 điểm)      Cảm nhận...

- Hướng dẫn giải

Phương pháp giải:

Giải chi tiết:

I. Giới thiệu chung: (0,5 điểm)

- Tô Hoài là cây bút văn xuôi tiêu biểu của văn học Việt Nam hiện đại. Vợ chồng A Phủ in trong tập truyện Tây Bắc là kết quả của chuyến đi Tô Hoài cùng bộ đội vào giải phóng Tây Bắc 1952. Tác phẩm viết về cuộc sống tăm tối và khát vọng sống mãnh liệt của người dân miền núi dưới ách thống trị của thực dân phong kiến .

 - Nguyễn Minh Châu là nhà văn tiêu biểu thời chống Mĩ, cũng là cây bút tiên phong thời kì đổi mới. Nếu ở giai đoạn kháng chiến chống Mĩ sáng tác của ông mang cảm hứng sử thi, lãng mạn thì từ những năm 80 của thế kỉ XX, ông chuyển dần sang cảm hứng triết luận về những giá trị nhân bản đời thường. Chiếc thuyền ngoài xa là truyện ngắn xuất sắc nhất của Nguyễn Minh Châu ở thời kì sau, viết về một lần giáp mặt của một người nghệ sĩ với đầy nghịch lý của một gia đình làng chài qua đó thể hiện nỗi lòng xót thương nỗi âu lo với người và những trăn trở

- Vợ chồng A Phủ và Chiếc thuyền ngoài xa, Tô Hoài và Nguyễn Minh Châu những tác phẩm khác nhau về đề tài, về phong cách nghệ thuật xuất hiện trên văn đàn cách nhau tới 30 năm có lẻ, song đã gặp nhau trong mối quan tâm về người, đặc biệt là thân phận người phụ nữ.

II. Trình bày cảm nhận: (3,0 điểm)

1. Nhân vật Mị trong Vợ chồng A Phủ: (1,25 điểm)

* Mị là một cô gái xinh đẹp, tài năng, ngoan ngoãn, chăm chỉ. Đặc biệt, tài thổi sáo khiến bao nhiêu chàng trai đi theo Mị, đứng nhẵn ở góc nhà đầu buồng Mị.

* Nhưng số phận Mị vô cùng đau khổ bất hạnh, bị chà đạp cả về thể xác và tinh thần:

- Thân phận: con dâu gạt nợ, thực chất là một nô lệ, không hơn không kém.

- Bị đày đọa về thể xác:

+ Bị bóc lột sức lao động, làm quần quật ngày đêm không có lúc nghỉ;

+ Bị giam lỏng trong căn buồng tối tăm chỉ có "một của sổ lỗ vuông bằng bàn tay, trông ra chỉ thấy một màu trăng trắng, không biết là sương hay là nắng";

+ Bị đánh, trói dã man,...

- Bị chà đạp về tinh thần:

+ Khi về nhà thống lí Pá Tra, Mị từ một cô gái trẻ trung, yêu đời trở nên "lầm lũi như con rùa nuôi trong xó cửa" , đi đâu làm gì cũng "cúi mặt, mặt buồn rười rượi".

+ Bị tê liệt sức sống và tinh thần phản kháng, trở nên cam chịu "Ta là thân đàn bà, nó đã bắt ta về trình ma nhà nó rồi thì chỉ còn biết đợi ngày rũ xương ở đây thôi"

* Sự đổi đời của Mị: 

- Sự thay đổi được dự báo từ những thay đổi trong đêm tình mùa xuân: nữ tính trở về, lòng yêu đời, khát sống được hồi sinh "Mị thấy mình còn trẻ, Mị muốn đi chơi"...

- Bước ngoặt trong cuộc đời Mị chính là đêm cắt dây trói cho A Phủ. Có thể nói, hành động đó là sự tự giải thoát cho chính mình.

- Gặp gỡ Cách mạng ở Phiềng Sa, cùng A Phủ tham gia hoạt động cách mang để bảo vệ quê hương.

=> Sự đổi đời của Mị thể hiện cái nhìn lạc quan, trân trọng và tin tưởng của nhà văn vào khả năng, sức sống, khát vọng sống mãnh liệt của con người.

* Nghệ thuật xây dựng tình huống, miêu tả tâm lý nhân vật đặc sắc, mang đậm màu sắc Tây Bắc của Tô Hoài.

2. Nhân vật người đàn bà hàng chài trong Chiếc thuyền ngoài xa: (1,25 điểm)

* Người đàn bà hàng chài là một người đàn bà nghèo, lam lũ, khốn khổ, ngay cả dáng hình cũng in hằn những vất vả, khổ sở của cuộc sống đói nghèo, nhiều lo toan. Hơn thế nữa còn phải chịu bi kịch gia đình: chồng đáng đập, hành hạ thường xuyên… 

* Tuy nhiên ở người đàn bà này vẫn ngời sáng vẻ đẹp nhân cách, tâm hồn:

-  Trái tim người mẹ bao la, giàu tình thương và đức hi sinh: 

+ Rất mực yêu thương con: tận tâm bảo bọc, che chở, cố tránh cho con khỏi bị tổn thương…

+ Chấp nhận chung sống vời người đàn ông vũ phu chứ quyết không chịu bỏ cũng vì muốn những đứa trẻ luôn có bố "đàn bà ở thuyền chúng tôi phải sống cho con chứ không thể sống cho mình như ở trên đất được"

+ Hạnh phúc bình dị là khi nhìn những đưa con được ăn no.

- Tấm lòng bao dung, độ lượng của một người đàn bà thấu hiểu lẽ đời:

+  Chịu đựng tất cả những cơn giận vô cớ của người chồng: cam chịu, nhẫn nhục, không hề kêu một tiếng, không chống trả cũng không chạy trốn, chỉ ôm lấy đứa con, van vỉ nó, ngăn cản sự phản kháng của nó...

+  Hiểu được nguồn gốc cơn giận của chồng: "bất kể lúc nào thấy khổ quá là lão xách tôi ra đánh" -> cái nghèo đói, khốn khổ đã biến một người đàn ông hiền lành, chất phác xưa thành một người chồng nát rượu, vũ phu, độc ác.

+  Chị hiểu lòng tốt của Đẩu và Phùng nhưng hơn ai hết chị hiểu nỗi cơ cực của cuộc sống lênh đênh trên biển, vì thể phụ nữ trên biển cần một người đàn ông để dựa. 

+  Chị lại nhận lỗi về mình "giá tôi đẻ ít đi..." -> sự dằn vặt, nỗi khổ về tinh thần của chị.

=> Như vậy, việc chấp nhận cuộc sống với người chồng vũ phu dường như là cách để chị sẽ chia với những u uất, cùng quẫn, bế tắc của người chồng. Chị nhìn người chồng thật bao dung, độ lượng.

* Nghệ thuật xây dựng nhân vật:

- Đặt nhận vật trong tình huống thử thách.

- Để nhân vật tự bộc lộ qua lời nói, cử chỉ, hành động,... và lựa chọn điểm nhìn từ người thứ 3 khiến câu chuyện thêm chân thực, khách quan. 

3. Chỉ ra vẻ đẹp riêng của mỗi nhân vật: (0,5 điểm)

Cả hai nhân vật trên đều có số phận đau khổ: bị hành hạ, ngược đãi cùng cực, đều là nạn nhân của đói  nghèo. Tuy nhiên ở họ vẫn có những vẻ đẹp đáng trân quý:

- Nhân vật Mị là cô gái giàu sức sống tiềm tàng và sức phản kháng vùng lên giải phóng cho chính mình.

- Người đàn bà hàng chài: giàu tình yêu thương và thấu hiểu lẽ đời sâu sắc.

Lí giải:

- Mị là nạn nhân của chế độ thực dân, phong kiến miền núi.

- Người đàn bà hàng chài là nạn nhân của tình trạng đói nghèo, thất học và nạn bạo hành gia đình.

III. Đánh giá: (0,5 điểm)

- Qua hai nhân vật, các nhà văn Tô Hoài và Nguyễn Minh Châu không chỉ mang đến cho người đọc niềm thương cảm sâu sắc với thân phận người đàn bà mà còn giúp chúng ta cảm nhận được những phẩm chất tốt đẹp của họ: lòng yêu đời, khát vọng sống mạnh mẽ, sự hy sinh thầm lặng nhẫn lại để vun đắp hạnh phúc gia đình. Những nhân vật, những thân phận ấy ám ảnh ta để rồi ta thêm phần trân trọng tấm lòng của người nghệ sĩ chân chính.