Trả lời các câu hỏi bài 9: Tiết kiệm

I. KHỞI ĐỘNG
Câu hỏi 1: Hãy trao đổi với các bạn xung quanh và chia sẻ trước lớp: “Em mong ước mua một món đồ nhưng không đủ tiền và cũng không muốn xin tiền bố mẹ. Em sẽ làm gì để thực hiện được mong muốn đó?”
Trả lời:
Trong tình huống trên, để có tiền mua món đồ đó thì em sẽ lập kế hoạch chi tiêu, hạn chế tối đa khoản chi tiêu không cần thiết. Cụ thể như:

• Làm thêm ngoài giờ học nếu đủ khả năng cho phép và không ảnh hưởng đến việc học của mình
• Tiết kiệm tiền tiêu vặt hằng ngày, tiết kiệm tiền lì xì tết, tiền thưởng của bố mẹ hoặc người thân khi đạt điểm cao
• Kiếm thêm tiền bằng việc bán giấy cũ, ve chai … 

II. KHÁM PHÁ
1. Thế nào là tiết kiệm?
Câu hỏi 1: Cảm nhận của em về Bác Hồ sau khi đọc thông tin trên?
Trả lời:
Chủ tịch Hồ Chí Minh là một tấm gương sáng ngời về sự giản dị và tiết kiệm, cả cuộc đời của Người không một giây phút nào không nghĩ về dân, Bác luôn làm những gì có lợi nhất cho dân, tiết kiệm từng bữa ăn, từng những mẩu giấy dành cho người dân và các em nhỏ để có giấy đến trường học hành.
Câu hỏi 2: Lối sống tiết kiệm của Bác Hồ được thể hiện qua lời nói, việc làm nào?
Trả lời:
Lối sống tiết kiệm của vị Lãnh tụ HCM được thể hiện qua lời nói: “Hiện nay, các cháu thanh thiếu niên đã sắp bước vào năm học mới, giấy mực, tiền bạc dùng để tuyên truyền về ngày sinh nhật của Bác thì các chú nên dành để in sách giáo khoa và mua dụng cụ học tập cho các cháu, khỏi lãng phí”
Bác còn thể hiện lối sống tiết kiệm qua những hành động cao cả như:
Khi xem bản tin của Thông tấn xã xong, những tin cần thiết Bác giữ lại, còn lại Người chuyển bản tin cho Văn phòng Phủ Chủ tịch cắt làm phong bì hoặc dùng làm giấy viết cho tiết kiệm.
Bác đã viết lại toàn bộ đoạn mở đầu bản Di chúc lịch sử bằng mực xanh vào mặt sau tờ tin Tham khảo đặc biệt ra ngày 3/5/1969.
Câu hỏi 3: Qua thông tin trên, em hiểu thế nào là tiết kiệm? Người như thế nào được gọi là người có lối sống tiết kiệm?
Trả lời:
Qua thông tin trên, em hiểu tiết kiệm là biết sử dụng hợp lý, có hiệu quả của cải, thời gian, sức lực của mình và của người khác.
Người biết tiết kiệm là người biết cân đối, chi tiêu có kế hoạch, có tính toán, xem xét đầy đủ các yếu tố để đạt được mục tiêu, nhiệm vụ đề ra.
Câu hỏi 4: Em học tập được gì từ tấm gương của Bác Hồ về lối sống tiết kiệm?
Trả lời:
Thông qua tấm gương của Bác Hồ - người lãnh tụ kính yêu về lối sống tiết kiệm, em đã học tập được từ Bác về những điều sau:
Tái sử dụng những thứ có thể còn dùng được
Không được lãng phí giấy, những mẩu giấy vụn gom lại để bán lấy tiền, những quyển vở chưa viết hết có thể dùng làm giấy nháp.
Không bày vẽ mà dùng để lo những cái chính giúp ích cho cuộc sống
Ngoài ra em học được cách tiết kiệm tất cả mọi thứ, từ tiết kiệm điện, nước, tiết kiệm tiền bạc, đồ ăn thức uống và đặc biệt là biết tiết kiệm thời gian.
2. Biểu hiện của tiết kiệm
a. Quan sát hình ảnh và trả lời câu hỏi
Câu hỏi 1: Hãy nêu nội dung và cảm nghĩ của em khi quan sát các hình ảnh trên.
Trả lời:
Hình ảnh 1: Tiết kiệm thời gian và tiền bạc 
→ Cảm nghĩ: Chúng ta cần phải chủ động bố trí, sắp xếp công việc khoa học, hiệu quả, sử dụng hợp lý, tiết kiệm thời gian, không để người khác phải chờ đợi. Càng sử dụng hợp lý quỹ thời gian thì chúng ta có thể làm được nhiều điều có ích cho bản thân và xã hội, nhất là tạo ra tiền bạc.
Hình ảnh 2: Tiết kiệm nước
→ Cảm nghĩ: Tiết kiệm nước không chỉ tiết kiệm tiền và còn bảo vệ được nguồn tài nguyên thiên nhiên đang ngày càng trở nên quý giá. Tiết kiệm nước để con người, động vật và cây cối có nước để sử dụng.
Hình ảnh 3: Tiết kiệm điện khi không sử dụng
→  Cảm nghĩ: Sử dụng điện tiết kiệm sẽ giúp làm giảm tác động của việc ô nhiễm môi trường. Giảm hiệu ứng nhà kính, trái đất nóng lên, băng tan, ô nhiễm không khí… Hình ảnh 4: Bỏ ống heo tiết kiệm tiền
→ Cảm nghĩ: Đây là hình thức tiết kiệm tiền truyền thống và bằng cách này, chúng ta có thể gom góp được một khoản tiền trong thời gian qua. Với số tiền kha khá này, chúng ta có thể sử dụng nó vào việc có ích nào đó…
Câu hỏi 2: Tiết kiệm được biểu hiện như thế nào trong cuộc sống hằng ngày của con người?
Trả lời:
Những biểu hiện của tiết kiệm trong cuộc sống hàng ngày của con người như:
Tiết kiệm tiền
Chi tiêu hợp lý, chỉ mua những gì cần thiết
Tắt điện khi ra ngoài và khi không sử dụng
Tắt vòi nước khi không sử dụng
Phân chia và sử dụng thời gian hợp lý và có khoa học
Câu hỏi 3: Hãy lấy ví dụ từ bản thân hoặc từ những người xung quanh để minh hoạ về lối sống tiết kiệm.
Trả lời:
Tận dụng mặt trống của giấy lịch, vở viết còn dư để đóng tập làm giấy nháp hoặc dùng cho những việc khác. → Tiết kiệm giấy.
Tắt những thiết bị điện trong nhà không cần thiết ví dụ như bật đèn học thay cho đèn lớn trong phòng; dùng quạt máy thay cho máy điều hòa… → Tiết kiệm điện.
Dùng nước rửa rau để tưới cây → Tiết kiệm nước.
Đun nước sôi bằng củi hoặc lá cây khô ngoài vườn → Tiết kiệm nhiên liệu gas.
b. Phân biệt tiết kiệm và không tiết kiệm
Câu hỏi 1: Em có nhận xét gì về hành vi đua đòi của Nam?
Trả lời:
Hành vi đua đòi của Nam là không nên. Vì bạn đang còn là học sinh, hoàn cảnh gia đình của mình đang rất khó khăn và không biết nghĩ cho mẹ. Nam thiếu suy nghĩ, đua đòi theo bạn bè và đòi hỏi mẹ phải cưng chiều bằng cách mua đồ chơi, quần áo đẹp cho đến điện thoại. 
→ Hành vi này là vô lễ với mẹ, Nam là một học sinh chưa hiếu thảo, chưa biết tiết kiệm cho gia đình và không có mục tiêu cho bản thân.
Câu hỏi 2: Hãy đưa ra lời khuyên của em với Nam.
Trả lời:
Nam hãy bắt đầu suy nghĩ chín chắn hơn về cuộc sống hiện tại của gia đình, thương mẹ vất vả làm thuê cực khổ để nuôi nấng Nam ăn học. Nhận ra hoàn cảnh gia đình khó khăn để bỏ thói đua đòi theo bạn bè mà bắt đầu sống tiết kiệm trong sinh hoạt. Nam hãy chăm chỉ học tập, cố gắng và nỗ lực hơn nữa để vượt qua khó khăn của gia đình, xác định mục tiêu phấn đấu cho tương lai để không phụ công mẹ.
Câu hỏi 3: Theo em, trái với tiết kiệm là gì? Hãy cùng các bạn thảo luận và liệt kê những biểu hiện trái với tiết kiệm mà em biết trong cuộc sống hằng ngày.
Trả lời:
Theo em, trái ngược với tiết kiệm là lãng phí, tiêu xài không có điểm dừng. Những biểu hiện trái với tiết kiệm mà em biết trong cuộc sống hằng ngày:
Mua quá nhiều đồ không cần thiết và không dùng đến
Không tắt điện, máy quạt, điều hòa khi ra ngoài
Xả nước lênh láng
Vứt đồ ăn thừa…
3. Ý nghĩa của tiết kiệm
Câu hỏi 1: Liệt kê tất cả các hoạt động trong một ngày của em theo thời gian biểu.
Trả lời:
6h – 7h sáng: thức dậy vệ sinh cá nhân, tập thể dục, ăn sáng, sau đó đến trường
7h30 – 11h: Học tập chăm chỉ tại trường
11h – 14h: về nhà ăn cơm trưa, nghỉ trưa
14h30 – 16h: Tự học tại nhà
16h – 17h: tập thể dục rèn luyện cơ thể
17h – 19h: Giúp mẹ dọn dẹp nhà và nấu cơm giúp mẹ nếu cần
19h – 20h: Ăn cơm tối cùng gia đình
20h – 22h: Làm bài tập về nhà và chuẩn bị bài mới.
Câu hỏi 2: Vì sao em và mọi người phải xây dựng thời gian biểu cho riêng mình? Nếu lãng phí thời gian sẽ dẫn đến những hậu quả gì?
Trả lời:
Tất  cả mọi người cần phải xây dựng thời gian biểu cho riêng mình để có cách sử dụng thời gian hợp lý hơn, quản lý thời gian chặt chẽ làm hết những việc có trong thời gian biểu để đạt được kết quả mong muốn. 
Nếu lãng phí thời gian mãi mãi thì chúng ta không thể làm hết các công việc của mình, khiến công việc bị trì hoãn, làm việc không hiệu quả từ đó dễ thất bại.
Câu hỏi 3: Những ai cần tiết kiệm thời gian? Tiết kiệm thời gian có phải tiết kiệm tiền bạc không? Tiết kiệm thời gian sẽ đem lại lợi ích gì cho bản thân trong học tập và trong cuộc sống?
Trả lời:
Tất cả chúng ta cần phải tiết kiệm thời gian. Tiết kiệm thời gian chính là tiết kiệm tiền bạc vì thời gian là hữu hạn, thời gian trôi chảy không ngừng nếu ai không biết quý trọng thời gian thì sẽ không có được sự thành công. 

Tiết kiệm thời gian sẽ đem lại rất nhiều lợi ích cho con người trong học tập và cuộc sống: Chúng ta có thể kiểm soát được thời gian trong quá trình làm bài tập, không bị bỏ quên bài hoặc quên giờ học bài; chúng ta sẽ tạo được thói quen tốt và khoa học, từ đó nâng cao hiệu quả và hiệu suất làm việc.
4. Rèn luyện lối sống tiết kiệm
a. Quan sát hình ảnh và trả lời câu hỏi
Câu hỏi 1:  Em đồng ý với ý kiến của ai? Vì sao?
Trả lời: Em đồng ý với ý kiến của chị Hiền. Vì cần phải tiết kiệm tiền cho gia đình cũng như môi trường.
b. Thực hiện mục tiêu tiết kiệm
Câu hỏi 1: Viết ra giấy một mục tiêu tiết kiệm mà em mong muốn đạt được nhất. Liệt kê những việc cần làm để đạt mục tiêu, nguyện vọng tiết kiệm của em bằng cách kẻ bảng và hoàn thiện theo gợi ý dưới đây:
Trả lời: 

III. LUYỆN TẬP
Câu hỏi 1: Những việc làm nào dưới đây là biểu hiện của tiết kiệm? Vì sao?
Trả lời:
A. Giữ gìn quần áo, đồ dùng, đồ chơi. → Hành động này là tiết kiệm, giữ gìn, bảo quản các vật dụng của gia đình.
C. Hoàn thành công việc đúng hạn. → Hành động tiết tiết thời gian, làm việc có kế hoạch và đúng hạn rất tốt cho công việc của bạn.
D. Tắt các thiết bị điện khi không sử dụng. → Hành động tiết kiệm điện bảo vệ môi trường và tiết kiệm tiền cho gia đình.
Câu hỏi 2: Xây dựng lời thoại, đóng vai và giải quyết tình huống:
Suy nghĩ của Hà đúng hay sai? Vì sao?
Trả lời: Suy nghĩ của Hà sai vì hộp màu cũ của bạn vẫn còn sử dụng rất tốt Hà không nên sử dụng hoang phí như vậy.
Em sẽ khuyên Hà như thế nào?
Trả lời: Em sẽ khuyên Hà là hộp màu của bạn vẫn còn sử dụng được hãy dùng hết rồi dùng hộp mới sẽ tiết kiệm hơn. Nếu Hà không muốn sử dụng hộp màu cũ nữa hãy cất nó đi để làm từ thiện cho những bạn nhỏ đang thiếu tốn dụng cụ học tập khác.
Câu hỏi 3: Em đồng tình hay không đồng tình với ý kiến nào dưới đây? Vì sao?
Trả lời:
Em đồng tình với ý kiến:
B. Tiết kiệm tiền của là chỉ tiêu hợp lý, không hoang phí.
C. Tiết kiệm tiền của vừa ích nước, vừa lợi nhà.
→ Vì tiết kiệm là việc con người ta biết cách lên kế hoạch chi tiêu hợp lý vào những công việc khác nhau trong đời sống, không sử dụng hoang vào những thứ không cần thiết. Điều đó vừa có lợi cho chính bản thân chúng ta và còn tiết kiệm cho nền kinh tế nước nhà.
Em không đồng tình:
A. Tiết kiệm tiền của là keo kiệt, bủn xỉn.
D. Tiết kiệm tiền của chỉ là việc của gia đình nghèo.
→ Vì bất cứ ai cũng cần tiết kiệm, tiết kiệm trong mức quy định, cái gì cần chi tiêu hãy chi tiêu nhưng không phung phí; những gia đình nghèo việc tiết kiệm rất quan trọng nhưng những gia đình khá giả nếu không biết tiết kiệm sớm muộn gì cũng nghèo nàn mà thôi.
Câu hỏi 4: Em hãy cùng các bạn trao đổi, bày tỏ thái độ về các ý kiến dưới đây (tán thành hoặc không tán thành). Vì sao?
Trả lời:
Qua quá trình trao đổi cùng bạn, suy nghĩ của em về những ý kiến sau: Em tán thành với các ý kiến trên vì tiết kiệm là giúp ích cho bản thân, gia đình nhưng nên tiết kiệm theo mức vừa phải đúng theo nhu cầu bản thân và xã hội.
IV. VẬN DỤNG
Câu hỏi 1: Lập kế hoạch tiết kiệm: Em sẽ rèn luyện như thế nào để trở thành người có lối sống tiết kiệm? Hãy xây dựng kế hoạch rèn luyện lối sống tiết kiệm của bản thân và chia sẻ với bố mẹ hoặc thầy cô giáo về kế hoạch của mình.
Trả lời:
Mỗi ngày dành ra 10.000đ tiền ăn sáng đút vào lợn để mua đồ dùng học tập. 
Thiết kế poster về tiết kiệm điện, nước treo tại nhà vệ sinh của gia đình để tiết kiệm điện và nước.
Câu hỏi 2: Em hãy sưu tầm và chia sẻ với các bạn trong nhóm, lớp những câu chuyện, tấm gương về lối sống tiết kiệm mà em biết. Em học được điều gì từ những câu chuyện, tấm gương đó?
Trả lời: Tấm gương tiết kiệm: Cuốn sổ tiết kiệm của Bác Hồ
Ông Lê Hữu Lập, nguyên cán bộ Văn phòng Phủ Chủ tịch (từ năm 1858 đến 1969) kể rằng: Bác Hồ có một cuốn sổ tiết kiệm mà ông được vinh dự đứng tên “Lê Hữu Lập”, gửi ở quầy tiết kiệm phố Hàng Gai, Hà Nội.
Tiền tiết kiệm của Bác được dành dụm từ tiền lương hàng tháng còn lại sau khi trừ mọi chi tiêu sinh hoạt và tiền nhuận bút mà Bác viết bài cho báo Nhân Dân. Trong dịp Bác đi nước ngoài dự Đại hội Đảng Cộng sản Liên Xô, là đại biểu mời, Bác được Đảng bạn tặng một số tiền. Khi đồng chí Vũ Kỳ báo cáo lại, Bác dặn nhập số tiền vào quỹ Đảng, bởi Bác coi số tiền đó là của chung chứ không để vào sổ tiết kiệm làm quà tặng trong những dịp cần thiết.
Có lần trên đường đi công tác về, nhìn thấy các đồng chí bộ đội phòng không trực chiến dưới ánh nắng chói chang, gay gắt của mùa hè, Bác nhắc anh Vũ Kỳ bảo tôi rút số tiền tiết kiệm trong sổ của Người, trao cho Bộ Quốc phòng, làm quà tặng để các đồng chí bộ đội phòng không có thêm nước uống. Những món quà của Bác tuy nhỏ nhưng đã động viên rất nhiều tinh thần của các cán bộ và chiến sĩ. Đáp lại tình cảm và tấm lòng yêu thương của Bác, cán bộ và chiến sĩ đã đạt nhiều thành tích trong chiến đấu, rèn luyện và học tập. Đó cũng chính là những món quà của họ dâng lên Bác Hồ muôn vàn kính yêu.
Câu hỏi 3: Vẽ các bức tranh về chủ đề “Tiết kiệm”: Dưới mỗi bức tranh, em hãy viết một thông điệp dễ ghi nhớ để nhắc nhở bản thân và mọi người thường xuyên thực hành tiết kiệm trong cuộc sống. Hãy chia sẻ với thầy cô và bạn bè về bức tranh và thông điệp của em.
Trả lời: Học sinh tự liên hệ bản thân