Trả lời các câu hỏi bài 11: Quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân

I. KHỞI ĐỘNG

Câu hỏi 1: Em biết những quyền và nghĩa vụ cơ bản nào của em và mọi người xung quanh?

Trả lời:

Những quyền cơ bản của em và mọi người xung quanh là: Quyền học tập; quyền được bố mẹ, ông bà yêu thương và chăm sóc; quyền được vui chơi giải trí; quyền tự do đi lại; quyền tự do ngôn luận; quyền bất khả xâm phạm về thân thể; quyền tự do tín ngưỡng; quyền tự do kinh doanh; quyền được bí mật thư tín, điện thoại, điện tín; quyền tham gia quản lý nhà nước và xã hội,…

II. KHÁM PHÁ

1. Tìm hiểu quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân theo Hiến pháp 2013

a. Thế nào là quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân?

Câu hỏi 1: Hình ảnh và thông tin trên đây thể hiện những quyền và nghĩa vụ cơ bản nào của công dân?

Trả lời:

Hình 1: Thể hiện quyền và nghĩa vụ học tập.

Hình 2: Thể hiện quyền bất khả xâm phạm về đời sống riêng tư, bí mật cả nhân và bí mật gia đình. Mọi người có quyền bí mật thư tín, điện thoại, điện tín.

→  Hai hình ảnh trên đề cập đến hai quyền cơ bản của con người không ai được xâm phạm đến những quyền này của người khác.

Câu hỏi 2: Em hiểu thế nào là quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân?

Trả lời: 

Quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân là các quyền và nghĩa vụ chủ yếu, gắn bó mật thiết với đời sống của mỗi công dân, được ghi nhận trong Hiến pháp; quy định mối quan hệ cơ bản nhất giữa Nhà nước và công dân. Quyền công dân không tách rời nghĩa vụ của công dân.

b. Nội dung quyền và nghĩa vụ cơ bản của hiến pháp 2013

Câu hỏi 1: Đọc các nội dung sau đây của Hiến pháp và trả lời câu hỏi. Công dân có quyền và nghĩa vụ cơ bản của hiến pháp 2013 nào?

Trả lời:

Theo hiến pháp 2013 công dân có quyền và nghĩa vụ cơ bản là:

• Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về sức khỏe, danh dự và nhân phẩm,…

• Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân và bí mật gia đình; có quyền bảo vệ danh dự, uy tín của mình…

• Mọi người có quyền bí mật thư tín, điện thoại, điện tín và các hình thức trao đổi thông tin riêng tư khác. Không ai được bóc mở, kiểm soát, thu giữ trái luật thư tín, điện thoại, điện tín và các hình thức trao đổi thông tin riêng tư của người khác.

• Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở. Không ai được tự ý vào chỗ ở của người khác nếu không được người đó đồng ý.

• Mọi người có quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo, theo hoặc không theo một tôn giáo nào…

• Công dân có quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tiếp cận thông tin, hội họp, lập hội, biểu tình,…

• Công dân đủ mười tám tuổi trở lên có quyền bầu cử và đủ hai mươi mốt tuổi trở lên có quyền ứng cử vào Quốc hội, Hội đồng nhân dân.

• Mọi người có quyền sở hữu về thu nhập hợp pháp.

• Mọi người có quyền tự do kinh doanh trong những ngành nghề mà pháp luật không cấm.

• Mọi người có quyền được bảo vệ, chăm sóc sức khỏe,…

• Công dân có quyền và nghĩa vụ học tập.

• Mọi người có quyền được sống trong môi trường trong lành và có nghĩa vụ bảo vệ môi trường. Bảo vệ Tổ quốc là nghĩa vụ thiêng liêng và quyền cao quý của công dân.

• Công dân có nghĩa vụ tuân theo Hiến pháp và pháp luật;…

• Mọi người có nghĩa vụ nộp thuế theo luật định.

2. Thực hiện quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân

a. Thảo luận tình huống

Câu hỏi 1: Em hãy nhận xét việc thực hiện quyền tự do ngôn luận của học sinh trong trường hợp này.

Trả lời:

Trường hợp 1: Nhóm học sinh này bày tỏ quan điểm đóng góp ý kiến đúng vì việc xây dựng trường lớp là việc chung, học sinh cũng cần phải có trách nhiệm.

Trường hợp 2: Nhóm học sinh này bày tỏ quan điểm sai vì việc xây dựng nhà trường cũng là trách nhiệm của học sinh nên các bạn cần phải tham gia và đây cũng là quyền của các bạn được bày tỏ quan điểm ý kiến.

• Theo em, trong trường hợp này học sinh có thể phát biểu ở đâu và phát biểu như thế nào?

Trả lời:

Theo em trong trường hợp này có thể phát biểu khi cô giáo yêu cầu thảo luận, khi nhà trường tổ chức lấy ý kiến đóng góp vào việc xây dựng trường lớp thông qua phát biểu trực tiếp, góp ý qua giáo viên chủ nhiệm hoặc viết thư cho nhà trường.

Câu hỏi 2: Em hãy cho biết ý kiến của mình về việc thực hiện quyền tự do kinh doanh và nghĩa vụ đóng thuế của chị Điệp.

Trả lời:

Chị Điệp đã thực hiện quyền tự do kinh doanh và nghĩa vụ đóng thuế đầy đủ. Chị được lựa chọn hình thức tổ chức kinh doanh, ngành nghề và quy mô kinh doanh và tuân theo sự quản lý của Nhà nước. Chị đã sử dụng đúng đắn quyền tự do kinh doanh và thực hiện đầy đủ nghĩa vụ đóng thuế, góp phần phát triển kinh tế đất nước.

Câu hỏi 3: Theo em, ý kiến nào trên đây là thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ bảo vệ môi trường?

• Ý kiến thứ nhất cho rằng, cần phải xây dựng hệ thống xử lý nước thải để bảo vệ môi trường xung quanh nhà máy.

• Ý kiến thứ hai thì cho rằng, công việc này rất tốn kém, nên có thẻ xả nước thải xuống dòng sông bên cạnh nhà máy.

Trả lời:

Ý kiến thứ nhất đúng với quyền và nghĩa vụ bảo vệ môi trường. Nhà máy cần phải xây dựng hệ thống xử lý nước thải để bảo vệ môi trường xung quanh nhà máy. Bảo vệ môi trường là nhiệm vụ, trách nhiệm và là sự nghiệp của toàn dân. 

Câu hỏi 4: Em đồng tình hay phản đối việc làm của T? Vì sao?

Trả lời:

Em không đồng tình việc làm của T.

→ Vì T có hành động hạ uy tín, danh dự của người khác bằng cách tung tin đồn sai trái về D. Đây là một hành vi không tốt, xấu xa và vô văn hóa. Điều này đang vi phạm pháp luật, vi phạm quyền được pháp luật bảo hộ về sức khỏe, tính mạng, nhân phẩm và danh dự của công dân. 

• Trong trường hợp này, D có thể làm gì để bảo vệ quyền của mình?

Trả lời:

Trong trường hợp này, để bảo vệ quyền của mình D có thể báo cáo với nhà trường hoặc cô giáo và bạn T phải chịu trách nhiệm với việc làm của mình, phải xin lỗi D.

b. Chia sẻ về quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân

Các nhóm trao đổi, thảo luận về thực hiện quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân theo các câu hỏi sau:

Câu hỏi 1: Là học sinh, các em đã và đang thực hiện những quyền và nghĩa vụ cơ bản nào của công dân?

Trả lời:

Là học sinh, các em đã và đang thực hiện những quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân gồm: Quyền bất khả xâm phạm về thân thể; Quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở; Quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự và nhân phẩm; Quyền được giữ bí mật thư tín, điện thoại, điện tín; Quyền được tham gia quản lý nhà nước và xã hội;…

Câu hỏi 2: Các em đã và đang thực hiện những quyền và nghĩa vụ đó như thế nào?

Trả lời:

Em đã và đang thực hiện những quyền và nghĩa vụ đó như sau:

Là học sinh em chăm chỉ học hành; Hiếu thảo với ông bà, cha mẹ; Yêu thương, đoàn kết, giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khăn; tuân thủ đúng các quy định của nhà nước; Tôn trọng người khác; Không bôi nhọ danh dự nhân phẩm của người khác; Tham gia đóng góp ý kiến để phát triển tập thể và xã hội nơi địa phương em sinh sống; …

III. LUYỆN TẬP

Câu hỏi 1: Trong trường hợp này, Nghệ sĩ V cần làm gì để bảo vệ danh dự, nhân phẩm của mình?

Trả lời:

Trong trường hợp này nghệ sĩ V nên thu thập các bằng chứng về hành vi xúc phạm danh dự của mình trên trang Facebook và nhờ sự can thiệp của lực lượng chức năng để tìm ra đích thực người đã bôi nhọ danh dự của mình, nhờ sự can thiệp của tòa án để thực hiện quyền và bảo vệ danh dự và nhân phẩm của mình. 

Câu hỏi 2: Em có nhận xét gì về suy nghĩ và biểu hiện của ba bạn trên?

Trả lời:

Theo em, suy nghĩ của các bạn N, T và H không muốn tham gia hoạt động này, vì cho rằng công việc ấy không phải là công việc của học sinh lớp 6 là sai lệch. Vì các bạn có quyền được học tập trong ngôi trường khang trang và sạch đẹp, được bố mẹ chăm sóc và nuôi dưỡng chính vì vậy các bạn phải có nghĩa vụ tham gia xây dựng, đóng góp công sức để giữ gìn và phát triển trường học, đồng thời thực hiện nghĩa vụ tham gia các hoạt động của trường lớp khác. 

Theo em, học sinh trung học cơ sở có phải thực hiện nghĩa vụ bảo vệ môi trường hay không?

Trả lời:

Theo em, học sinh trung học cơ sở có phải thực hiện nghĩa vụ bảo vệ môi trường vì đó cũng là nghĩa vụ và trách nhiệm của mỗi học sinh.

Câu hỏi 3: Biểu hiện nào dưới đây là thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ học tập của công dân?

Trả lời:

A. Vân tích cực học trên lớp và làm đầy đủ bài tập ở nhà.

G. Minh luôn giúp đỡ bạn bè trong học tập.

Câu hỏi 4: Theo em, quyền và nghĩa vụ nào là quan trọng nhất đối với học sinh? Vì sao?

Trả lời:

Theo em, quyền và nghĩa vụ học tập là quan trọng nhất đối với học sinh. Vì học sinh cần phải học tập để có kiến thức, kĩ năng phát triển bản thân. Hơn nữa những thế hệ học sinh hôm nay sẽ là chủ nhân tương lai của đất nước, đất nước có được thịnh vượng và phát triển hay không chính là nhờ công của các em học sinh hôm nay. Chính vì vậy là học sinh chúng ta cần xác định rõ nhiệm vụ, trách nhiệm và nghĩa vụ của mình để thực hiện tốt điều đó.

IV. VẬN DỤNG

Câu hỏi 1: Mỗi nhóm sưu tầm một bức ảnh liên quan đến việc thực hiện các quyền cơ bản của công dân, làm thành báo ảnh hoặc tập san của nhóm.

Trả lời: Học sinh tự liên hệ bản thân

Câu hỏi 2: Em tự nhận xét, đánh giá thực hiện quyền và nghĩa vụ học tập của mình và trao đổi với các bạn trong nhóm.

Trả lời: 

Những việc làm của bản thân em thực hiện quyền và nghĩa vụ học tập là: 

• Cố gắng học tập nâng cao kiến thức: Lắng nghe thầy cô giảng bài, phải chăm chỉ làm bài tập thầy cô giao, có ý chí trong việc học tập, tìm hiểu và trao dồi kiến thức, không bỏ bê việc học tập, có tính tự học không cần ai kiểm tra nhắc nhở.

• Rèn luyện phẩm chất đạo đức để trở thành con ngoan trò giỏi, cháu ngoan Bác Hồ, người công dân tốt.

• Thực hiện đúng và đầy đủ các quyền và nghĩa vụ của học sinh.

Trên đây là gợi ý cách soạn GDCD 6 “Bài 11:Quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân” trong chương trình sách mới Cánh diều mà các bạn học sinh có thể tham khảo. Hy vọng rằng bài viết sẽ giúp các bạn học sinh hiểu rõ hơn về bài học này!