Luyện từ và câu: Ôn tập về từ và cấu tạo từ- soạn tiếng việt 5

Từ đơn Từ phức Từ láy  hai, bước, đi, trên, cát, ánh, biển, xanh, bóng, cha, dài, bóng, con, tròn   cha con, mặt trời, chắc nịch rực rỡ

  - Một số ví dụ minh họa thêm:

   + Từ đơn: nhà, đi, học, ...

  + Từ phức: nhà cửa, đường sá, sông ngòi...

  + Từ láy: biêng biếc, rung rinh, long lanh.. 

Câu 2. Các từ trong mỗi nhóm dưới đây quan hệ với nhau như thế nào?

- Đó là những từ đồng nghĩa.

- Đó là những từ đồng âm.

- Đó là những từ nhiều nghĩa.

a. đánh cờ, đánh giặc, đánh trống.

b. trong veo, trong vắt, trong xanh.

c. thi đậu, xôi đậu, chim đậu trên cành.

   a) đánh cờ, đánh giặc, đánh trống (“đánh” là từ nhiều nghĩa).

   b) trong veo, trong vắt, trong xanh (là những từ đồng nghĩa),

   c) thi đậu, xôi đậu, chim đậu trên cành (là những từ đồng âm).

Câu 3. Tìm các từ đồng nghĩa với những từ in đậm trong bài văn dưới đây. Theo em, vì sao nhà văn chọn từ in đậm mà không chọn những từ ngữ đồng nghĩa với nó?

                                                 Cây rơm

   Cây rơm đã cao và tròn móc. Trên cục trụ, người ta úp một chiếc nồi đất hoặc ống bơ để nước không theo cọc làm ướt từ ruột cây ướt ra.

   Cây rơm giống như một túp lều không cửa, nhưng với tuổi thơ có thể mở cửa bất cứ nơi nào. Lúc chơi trò chạy đuổi, những chú bé tinh ranh có thể chui vào đống rơm, lấy rơm che cho mình như đóng cánh cửa lại.

    Cây rơm như một cây nấm khổng lồ không chân. Cây rơm đứng từ mùa gặt này đến mùa gặt tiếp sau. Cây rơm dâng dần thịt mình cho lửa đỏ hồng căn bếp, cho bữa ăn rét mướt của trâu bò.

   Vậy mà nó vẫn nồng nàn hương vị và đầy đủ sự ấm áp của quê nhà.

   Mệt mỏi trong công việc ngày mùa, hay vì đùa chơi, bạn sẽ sung sướng biết bao khi tựa mình vào cây rơm. Vì chắc chắn bạn sẽ ngủ thiếp ngay, vì sự êm đềm của rơm, vì hương đồng cỏ nội đã sẵn đợi vỗ về giấc ngủ của bạn.

- Những từ đồng nghĩa với những từ in đậm là:

   + tinh ranh: khôn khéo, tinh khôn, láu lỉnh...

   + dâng: cho, tặng, biếu... mi

   + êm đềm: êm ấm, êm dịu, êm êm...

- Nhà văn chọn những từ “tinh ranh”, “dâng”, “êm đềm” mà không chọn những từ đồng nghĩa với các từ ấy là vì không có một từ đồng nghĩa nào có sắc thái biểu đạt cũng như sắc thái biểu cảm phù hợp với văn cảnh của đoạn văn.

Câu 4. Tìm từ trái nghĩa thích hợp với mỗi chỗ trống trong các thành ngữ, tục ngữ sau:

a. Có mới nới…

b. Xấu gỗ, hơn… nước sơn.

c. Mạnh dùng sức… dùng mưu