Bài 27: Dân số và sự phân bố dân cư trên thế giới

I. Dân số trên thế giới

Câu hỏi: Đọc thông tin trong mục 1 và quan sát hình 1, em hãy cho biết:

• Số dân thế giới năm 2018

• Số dân thế giới thay đổi như thế nào qua các năm

Trả lời:

- Năm 2018, số dân thế giới là 7,6 tỉ người.

- Sự thay đổi dân số thế giới có xu hướng tăng qua thời gian, cụ thể:

• Dân số thế giới có xu hướng tăng liên tục theo thời gian (Giai đoạn 1804 đến 2018, dân số tăng thêm 6,6 tỉ người).

• Những giai đoạn đầu dân số tăng chậm nhưng những thập kỉ trở lại đây dân số tăng nhanh.

• Ví dụ: Giai đoạn 1804 – 1927, mất đến 123 năm mới tăng thêm 1 tỉ người nhưng giai đoạn 1999 – 2011 chỉ mất 12 năm đã tăng thêm 1 tỉ người,…

II. Phân bố dân cư thế giới

Câu hỏi: Dựa vào hình 2 em hãy:

1. Xác định các khu vực trên thế giới có mật độ dân số trên 250 người /km vuông và các khu vực có mật độ dân số dưới 5 người/km vuông.

2. Nêu một số ví dụ cụ thể để thấy hoàn cảnh tự nhiên hoặc kinh tế - xã hội ảnh hưởng tới sự phân bố dân cư trên thế giới.

Trả lời: Dựa vào hình 2: Đọc chú giải để xác định được màu sắc thể hiện mật độ dân số trên 250 người/km2 và dưới 5 người/km2. Sau đó, xác định các khu vực có mật độ dân số đó trên lược đồ.

1. Các khu vực trên thế giới có mật độ dân số trên 250 người/km2: Đông Nam Bắc Mỹ, Trung Mỹ, một phần Tây Bắc Nam Mỹ, Trung Phi, Tây và Nam Âu, Nam Á, Đông Nam Á, Đông Á.

Các khu vực trên thế giới có mật độ dân số dưới 5 người/km2: Phần lớn Bắc Mỹ và Nam Mỹ, Bắc Phi, Bắc và Trung Á, Ô-xtrây-li-a.

2. Một số ví dụ cụ thể để thấy hoàn cảnh tự nhiên hoặc kinh tế - xã hội ảnh hưởng tới sự phân bố dân cư trên thế giới: 

• Những nơi kinh tế phát triển, điều kiện tự nhiên thuận lợi thường có dân cư tập trung đông đúc. Ví dụ khu vực Đông Nam Á: khí hậu nóng ẩm, hệ đất phong phú, mạng lưới sông ngòi dày đặc (thuận lợi phát triển nông nghiệp nhiệt đới, phát triển kinh tế biển, nằm trong vành đai sinh khoáng , có nhiều khoáng sản, rừng xích đạo và rừng nhiệt đới ẩm, nhiều cảnh quan đẹp... 

• Các vùng khí hậu băng giá, hoang mạc khô hạn, giao thông khó khăn, kinh tế kém phát triển,...là những nơi dân cư thưa thớt, mật độ dân số thấp. Ví dụ: Dân cư bắc mĩ phân bố không đều vì chịu ảnh hưởng của sự phân hóa về tự nhiên:

• Bán đảo A-la-xca và phía Bắc Ca-na-đa là nơi thưa dân nhất (mật độ dưới 1 người/km2), vì vùng này có khí hậu giá lạnh.

• Phía Tây, trong khu vực hệ thống Cooc-đi-e, dân cư thưa thớt (mật độ 1-10 người/km2), vì đây là vùng đồi núi.

• Phía Đông Hoa Kỳ là khu vực tập trung đông dân nhất ở Bắc Mĩ (mật độ 51-100 người/Km²). Đặc điểm là phía Nam Hồ Lớn là vùng Đông Bắc của Hoa Kỳ (mật độ trên 100 người/Km²), do ở đây công nghiệp phát triển sớm, mức độ đô thị hóa cao, tập trung nhiều thành phố, khu công nghiệp, hải cảng lớn.

III. Một số thành phố đông dân nhất trên thế giới

Câu hỏi: Dựa vào bản đồ hình 4 và bảng số liệu trang 196, em hãy:

1.  Kể tên năm thành phố đông dân nhất trên thế giới năm 2018

2. Cho biết châu lục nào có nhiều siêu đô thị nhất

Trả lời:

1. Năm thành phố đông dân nhất trên thế giới năm 2018:

• Tô-ky-ô (Nhật Bản): 37,5 triệu người.

• Niu Đê-li (Ấn Độ): 28,5 triệu người.

• Thượng Hải (Trung Quốc): 25,6 triệu người.

• Xao Pao-lô (Brazil): 21,7 triệu người.

• Mê-hi-cô Xi-ti (Mê-hi-cô): 21,6 triệu người.

2. Châu Á là châu lục có nhiều siêu đô thị nhất trên thế giới (3 đô thị đông dân nhất đều thuộc châu Á).

IV. Luyện tập và vận dụng

Câu hỏi 1: Dựa vào hình 1, hãy tính thời gian để dân số thế giới tăng thêm một tỉ người ( từ 1 tỉ lên 2 tỉ, từ 2 tỉ lên 3 tỉ,...)

Trả lời:

1927 - 1802 = 125 (năm) : Tăng từ 1 tỉ lên 2 tỉ

1960 - 1927 = 33 (năm) : Tăng từ 2 tỉ lên 3 tỉ

1974 - 1960 = 13 (năm) : Tăng từ 3 tỉ lên 4 tỉ

1987 - 1974 = 13 (năm) : Tăng từ 4 tỉ lên 5 tỉ

1999 - 1987 = 12 (năm) : Tăng từ 5 tỉ lên 6 tỉ

2011 - 1999 = 12 (năm) : Tăng từ 6 tỉ lên 7 tỉ

2024 - 2011 = 13 (năm) : Tăng từ 7 tỉ lên 8 tỉ

=> Thời gian dân số thế giới tăng thêm 1 tỉ người ngày càng giảm dần.

Câu hỏi 2: Cho biết sự gia tăng dân số thế giới quá nhanh sẽ dẫn tới những hậu quả gì về đời sống, sản xuất và môi trường

Trả lời:

Hậu quả của sự gia tăng dân số thế giới quá nhanh:

- Đối với đời sống:

+ Gây sức ép đến các vấn đề y tế, giáo dục, nhà ở,...

+ Gia tăng tỉ lệ thất nghiệp, thiếu việc làm;

+ Gia tăng tệ nạn xã hội,...

- Đối với sản xuất:

+ Kìm hãm sự phát triển kinh tế do tốc độ gia tăng dân số nhanh hơn tốc độ phát triển kinh tế;

+ Sử dụng lao động lãng phí và thiếu hiệu quả,...

- Đối với môi trường:

+ Cạn kiệt tài nguyên;

+ Ô nhiễm môi trường (không khí, đất, nước,...).

Câu hỏi 3: Dựa vào hình 3 và tìm hiểu thông tin về thành phố Tô-ky-ô và chia sẻ với các bạn.

Trả lời:

- Thành phố Tô-ky-ô là thủ đô của Nhật Bản, nằm ở phía đông đảo Hôn-su. Đây là vùng đô thị có số dân đông nhất thế giới.

- Không chỉ có số dân cao nhất thế giới, GDP của Tô-ky-ô cũng thuộc hàng cao nhất thế giới.

- Theo kết quả khảo sát thành phố toàn cầu năm 2014:

+ Chỉ số sức mạnh kinh tế toàn cầu: Tô-ky-ô xếp thứ nhất.

+ Chỉ số thành phố toàn cầu: Tô-ky-ô xếp thứ ba.