Bài 16: Cấu trúc điều khiển

Nằm trong Chủ đề 6 của Tin học 6, bài học “Cấu trúc điều khiển” được biên soạn bám sát chương trình sách giáo khoa Kết nối tri thức giúp bạn dễ dàng làm bài tập về nhà và học tốt hơn môn học này!

I. Cấu trúc tuần tự, cấu trúc rẽ nhánh

Hoạt động 1: Làm việc theo nhóm

1. Trong trò chơi ở phần khởi động, điều kiện để cặp chơi được cộng một điểm là gì?

2. Trước khi thực hiện theo hướng dẫn trên, em cần có gì? Sau khi thực hiện lần lượt 6 bước theo hướng dẫn, em nhận được kết quả là gì?

Trả lời:

1. Điều kiện để cặp chơi được cộng một điểm là trả lời đúng câu hỏi.

2.  Việc đánh giá điểm gồm gồm 2 bước:

•  Kiểm tra điều kiện nhóm trả lời câu hỏi đúng hay sai.

•  Nếu câu trả lời là đúng thì cộng cho nhóm 1 điểm.

Câu hỏi 1: Em hãy kể hai công việc trong cuộc sống được thực hiện tuần tự theo các bước. Em hãy mô tả một công việc bằng sơ đồ khối.

Trả lời:

Hai công việc được thực hiện tuần tự theo các bước:

Soạn sách vở theo thời khóa biểu:

• b1. xem thời khóa biểu để biết các môn học

• b2. Lấy sách vở của các môn học

• b3. cho sách vở vào cặp

Đánh răng:

• b1. Lấy kem đánh răng vào bàn chải

• b2. lấy một cốc nước

• b3. Đánh răng và súc miệng cho đến khi miệng sạch

Sơ đồ khối minh họa công việc soạn sách vở theo thời khóa biểu:

Câu hỏi 2: Câu “Nếu trời mưa thì em không đi đá bóng” có chứa cấu trúc nào? Em hãy mô tả câu này bằng sơ đồ khối.

Trả lời:

Câu “Nếu trời mưa thì em không đá bóng” chứa cấu trúc rẽ nhánh dạng thiếu.

Sơ đồ khối mô tả câu “Nếu trời mưa thì em không đi đá bóng”:

II. Cấu trúc lặp

Hoạt động 2: 

1.  Trong trò chơi ở phần khởi động, hoạt động nào được lặp lại?

2.  Điều kiện để dừng trò chơi là gì?

Trả lời:

1.  Trong trò chơi ở phần khởi động, hoạt động trả lời câu hỏi của cặp chơi được lặp lại

2.  Điều kiện dừng trò chơi là hết thời gian một phút.

Câu hỏi 1: Em hãy kể hai công việc trong cuộc sống mà việc thực hiện gồm các bước được lặp lại nhiều lần.

Trả lời:

Hai công việc trong cuộc sống mà việc thực hiện gồm các bước được thực hiện lặp lại nhiều lần:

a) Rửa rau

• b1. Cho rau vào chậu và xả nước ngập rau.

• b2. Dùng tay đảo rau trong chậu.

• b3. Vớt rau ra rổ, đổ hết nước trong chậu ra.

• b4. Lặp lại bước 1 đến bước 3 cho đến khi rau sạch thì kết thúc.

b) Đánh răng

• b1. Lấy kem đánh răng vào bàn chải.

• b2. Lấy một cốc nước.

• b3. Đánh răng.

• b4. Lặp lại bước 3 cho đến khi răng sạch.

• b5. Súc miệng.

• b6. Lặp lại bước 5 cho đến khi miệng sạch thì dừng.

Câu hỏi 2: Bạn Khoa đang lập trình bằng Scratch, Khoa muốn chú mèo di chuyển 10 bước một liên tục cho đến khi chạm biên thì dừng lại.

1.  Điều kiện để chú mèo dừng lại là gì?

2.  Hình 6.10 là sơ đồ khối mô tả thuật toán thực hiện yêu cầu của bạn Khoa. Em hãy vẽ sơ đồ khối đó vào vở và điền các bước để hoàn thành sơ đồ khối

Trả lời:

a) Điều kiện để chú mèo dừng lại là khi chạm biên.

b) Sơ đồ khối:

III. Luyện tập

Câu hỏi 1: Em hãy trình bày các câu sau đây dưới dạng sơ đồ khối cấu trúc rẽ nhánh.

1. Nếu có kẻ trên mạng đe doạ thì em cần nói cho cha mẹ biết.

2. Nếu nhận được thư điện tử có đính kèm tệp từ địa chỉ không quen biết thì em không nên mở tệp đính kèm.

3. Nếu có tin nhắn từ người không quen biết yêu cầu gửi thông tin cá nhân thì em không nên gửi.

Trả lời:

Sơ đồ khối cấu trúc rẽ nhánh:

1. Nếu có kẻ trên mạng đe doạ thì em cần nói cho cha mẹ biết.

2. Nếu nhận được thư điện tử có đính kèm tệp từ địa chỉ không quen biết thì em không nên mở tệp đính kèm.

3. Nếu có tin nhắn từ người không quen biết yêu cầu gửi thông tin cá nhân thì em không nên gửi.

Câu hỏi 2: Trong các câu sau đây, câu nào có thể biểu diễn bằng sơ đồ khối có câu trúc lặp? Hãy mô tả câu đố bằng sơ đồ khối.

1.  Nếu sáng mai trời mưa, em sẽ mang theo áo mưa.

2.  Nếu vẫn chưa làm hết bài tập, em phải làm bài tập đến khi nào hết.

3.  Nếu được nghỉ ba ngày vào dịp Tết Dương lịch thì gia đỉnh em sẽ đi du lịch, còn không sẽ có kế hoạch khác.

Trả lời:

Các câu có thể biểu diễn bằng sơ đồ khối có cấu trúc lặp là: b. Các câu a, c là cấu trúc rẽ nhánh.

Sơ đồ khối câu b:

Câu hỏi 3: Em hãy quan sát hai sơ đồ khối trong Hinh 6.11a, Hỉnh 6.11b và cho biết mỗi sơ đồ khối mô tả cấu trúc nào?

Trả lời:

Hình 6.11a là cấu trúc lặp, việc lặp lại là ném bóng vào đích. Điều kiện dừng là bóng trúng đích. Diễn đạt cấu trúc này thành câu thông thường như sau: " Ném bóng cho đến khi đúng đích thì dừng lại".

Hình 6.11b là cấu trúc rẽ nhánh, kiểm tra bóng đã trúng đích chưa, nếu chưa trúng thì ném bóng vào đích. Hành động ném bóng ở trường hợp này chỉ xảy ra một lần.

IV. Vận dụng

Câu hỏi 1: Bạn An cho rằng: "Sơ đồ khối ở Hình 6.12a thể hiện rằng nếu chưa hiểu bài thì việc đọc lại sách chỉ thực hiện một lần rồi làm bài tập. Còn sơ đồ khối ở Hình 6.12b thể hiện rằng nếu chưa hiểu bài thử việc đọc lại sách và làm bài tập sẽ thực hiện nhiều lần".

Em có đồng ý với ý kiến bạn An không? Nếu phải sửa nhận xét đó. em sẽ sửa như thế nào?

Trả lời:

Em không đồng ý với ý kiến của bạn An về nhận xét về cấu trúc ở hình 6.12b vì nếu chưa hiểu bài thì không thể làm bài tập được. Nếu phải sửa nhận xét đó, em sẽ sửa như sau: “Nếu chưa hiểu bài thì việc đọc lại sách được thực hiện nhiều lần cho đến khi hiểu bài thì thôi và làm bài tập.” Như vậy việc làm bài tập không phải thực hiện nhiều lần, mà chỉ thực hiện một lần sau khi đã hiểu bài.

Câu hỏi 2: Trong trò chơi ở phần khởi động, việc tính điểm cho mỗi cặp chơi là một hoạt động lặp. Hãy chỉ rõ công việc được lặp lại và vẽ sơ đồ khối cấu trúc lặp của hoạt động này.

Trả lời:

Trong trò chơi ở phần khởi động, việc tính điểm cho mỗi cặp chơi chính là một hoạt động lặp. Công việc đánh giá từng phiếu mà nhóm đã thực hiện trong thời gian một phút là công việc được lặp lại. Công việc này sẽ đừng lại khi hết số phiếu mà nhóm đã trả lời trong lượt chơi của mình.

Sơ đồ khối:

Câu hỏi 3: Cô giáo điểm danh bằng cách gọi tên từng bạn trong danh sách lớp. Nếu bạn nào trả lời có thì cô giáo gọi tên bạn tiếp theo, còn không thi có giáo đánh dấu vắng mặt và gọi tên bạn tiếp theo.

Việc điểm danh của cô giáo có thể mô tả bằng những cấu trúc nào? Em hãy vẽ sơ đồ khối mô tả các cấu trúc đó.

Trả lời:

Với mỗi HS, cô giáo gọi tên. Nếu HS trả lời  "Có" thì cô giáo gọi tên bạn tiếp theo, còn không thì cô đánh dấu vắng mặt và gọi bạn tiếp theo. Hoạt động điểm danh này được lặp đi lặp lại và chỉ kết thúc khi điểm danh xong HS cuối cùng. Việc điểm danh của cô giáo có thể mô tả bằng cấu trúc tuần tự, rẽ nhánh và lặp.

Sơ đồ khối:

Trên đây là cách soạn Tin học lớp 6 bài “Cấu trúc điều khiển” trong chương trình sách mới Kết nối tri thức mà các bạn học sinh có thể tham khảo. Mong rằng bài viết sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về bài học này!