Bài 11: Quyền cơ bản của trẻ em

I. Khởi động

Em hãy đọc thông tin sau đây và trả lời câu hỏi:

Thông tin: 

Năm học 2018 – 2019, một học sinh tiểu học ở Hà Nội đã viết thư gửi Ban giám hiệu nhà trường đề nghị không tổ chức thả bóng bay trong ngày khai giảng.

Trong thư, bạn ấy cho rằng, bóng bay được làm từ một loại nhựa. Khi thả bóng bay lên, chim hoặc các động vật khác có thể nuốt vào, khiến chúng ta bị chặn đường ruột, dẫn đến chết đói. Còn khi bóng bay rơi xuống đất hoặc biển, rùa biển và các loài sinh vật biển khác bị nhầm lẫn giữa bóng bay và sứa biển. Ruy băng và dây buộc bóng có thể khiến chúng mắc kẹt, cũng dẫn tới cái chết.

Vì vậy, bạn ấy đề nghị nhà trường có thể đừng thả bóng bay vào ngày khai giảng hoặc hạn chế số lượng bóng bay.

(1). Bạn học sinh trên có quyền viết thư đó không? Vì sao?

Trả lời:

Bạn học sinh trên có quyền viết thư đó. Vì trẻ em cũng có quyền bày tỏ ý kiến của   mình về những vấn đề xung quanh và xã hội. Bạn học sinh trên đã bày tỏ quan điểm của mình để bảo vệ môi trường sống, bảo vệ các loài động vật tránh khỏi những rác thải từ bóng bay.

(2). Hãy nêu các quyền cơ bản của trẻ em mà em biết.

Trả lời: 

Quyền được sinh ra, chăm sóc và nuôi dưỡng

Quyền được khai sinh và có quốc tịch.

Quyền được đi học, được giáo dục

Quyền được ông bà, cha mẹ, xã hội bảo vệ

Quyền được vui chơi, giải trí

Quyền tham gia đóng góp ý kiến về những vấn đề của xã hội.

II. Khám phá

1. Em hãy quan sát và cho biết các hình ảnh dưới đây nói đến những quyền nào của trẻ em.

Trả lời: 

Các hình ảnh dưới đây nói đến những quyền của trẻ em là:

- Hình 1: Quyền được học tập.

- Hình 2: Quyền được bảo vệ.

- Hình 3: Quyền được vui chơi.

- Hình 4: Quyền được chăm sóc.

2. Em hãy đọc thông tin dưới đây và trả lời câu hỏi 

Thông tin 1: 

Công ước Liên hợp quốc về Quyền trẻ em năm 1989

Nhóm quyền được sống còn: là những quyền được sống và được đáp ứng những nhu cầu cơ bản nhất để tồn tại và phát triển, được nuôi dưỡng, được chăm sóc sức khỏe.

Nhóm quyền được phát triển: là những quyền đáp ứng các nhu cầu phát triển đầy đủ nhất về tinh thần và đạo đức, được học tập, vui chơi, tham gia các hoạt động văn hóa, tiếp nhận thông tin...

Nhóm quyền được bảo vệ: là những quyền nhằm bảo vệ trẻ em khỏi các hình thức xâm hại tình dục, lạm dụng ma túy, bị bỏ rơi, bắt cóc và buôn bán...

Nhóm quyền được tham gia: là những quyền được tham gia vào các vấn đề có liên quan đến cuộc sống của mình, được tự do bày tỏ ý kiến, nguyện vọng...

Thông tin 2:

Luật trẻ em năm 2016

Trích khoản 1 Điều 37. Bổn phận của trẻ em đối với gia đình

1. Kính trọng, lễ phép, hiếu thảo với ông bà, cha mẹ, yêu thương, quan tâm, chia sẻ tình cảm, nguyện vọng với cha mẹ và các thành viên trong gia đình, dòng họ.

Trích khoản 3 Điều 38. Bổn phận của trẻ em đối với nhà trường, cơ sở trợ giúp xã hội và cơ sở giáo dục khác.

3. Rèn luyện đạo đức, ý thức tự học, thực hiện nghĩa vụ học tập, rèn luyện theo chương trình, kế hoạch giáo dục của nhà trường, cở sở giáo dục khác.

Trích khoản 1 Điều 39. Bổn phận của trẻ em đối với cộng đồng, xã hội

1. Tôn trọng, lễ phép với người lớn tuổi, quan tâm, giúp đỡ người già, người khuyết tật, phụ nữ mang thai, trẻ nhỏ, người gặp hoàn cảnh khó khăn phù hợp với khả năng, sức khỏe, độ tuổi của mình.

Trích khoản 1 Điều 40. Bổn phận của trẻ em đối với quê hương đất nước

1. Yêu quê hương, đất nước, yêu đồng bào, có ý thức xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; tôn trọng truyền thống lịch sử của dân tộc; giữ gìn bản sắc dân tộc, phát huy phong tục, tập quán, truyền thống và văn hóa tốt đẹp của quê hương, đất nước.

Trích khoản 1, 2 Điều 41. Bổn phận của trẻ em đối với bản thân

1. Có trách nhiệm với bản thân; không hủy hoại thân thể, danh dự, nhân phẩm, tài sản của bản thân

2. Sống trung thực, khiêm tốn, giữ gìn vệ sinh, rèn luyện thân thể.

(1). Dựa vào thông tin 1 và thông tin 2, em hãy cho biết có những quyền và bổn phận cơ bản nào?

Trả lời:

Dựa vào thông tin 1 và thông tin 2, trẻ em có những quyền và bổn phận cơ bản sau: 

- Những quyền cơ bản của trẻ em: 

+ Quyền được sống còn.

+ Quyền được phát triển.

+ Quyền được bảo vệ.

+ Quyền được tham gia.

- Bổn phận cơ bản của trẻ em: 

+ Kính trọng, lễ phép, hiếu thảo với ông bà, cha mẹ; yêu thương, quan tâm, chia sẻ tình cảm, nguyện vọng với cha mẹ và các thành viên trong gia đình, dòng họ.

+ Rèn luyện đạo đức, ý thức tự học, thực hiện nghĩa vụ học tập, rèn luyện theo chương trình, kế hoạch giáo dục của nhà trường, cở sở giáo dục khác

+ Tôn trọng, lễ phép với người lớn tuổi; quan tâm, giúp đỡ người già, người khuyết tật, phụ nữ mang thai, trẻ nhỏ, người gặp hoàn cảnh khó khăn phù hợp với khả năng, sức khỏe, độ tuổi của mình.

+ Yêu quê hương, đất nước, yêu đồng bào, có ý thức xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; tôn trọng truyền thống lịch sử của dân tộc; giữ gìn bản sắc dân tộc, phát huy phong tục, tập quán, truyền thống và văn hóa tốt đẹp của quê hương, đất nước.

+ Có trách nhiệm với bản thân; không hủy hoại thân thể, danh dự, nhân phẩm, tài sản của bản thân

+ Sống trung thực, khiêm tốn, giữ gìn vệ sinh, rèn luyện thân thể

(2). Em hãy nêu ý nghĩa của việc thực hiện quyền và bổn phận cơ bản của trẻ em. 

Trả lời: 

Ý nghĩa của việc thực hiện quyền và bổn phận cơ bản của trẻ em: Trẻ em như búp trên cành, rất cần có sự bảo vệ, quan tâm, chăm sóc, yêu thương của cha mẹ, ông bà và của cộng đồng. Trẻ em được hưởng các nhóm quyền khác nhau, đảm bảo được sự tôn trọng, quan tâm của cộng đồng quốc tế đối với trẻ em, tạo điều kiện cho trẻ em phát triển toàn diện. Đi cùng với quyền và bổn phận và trách nhiệm của trẻ em, trẻ cũng cần tự nhận thức bản thân mình có những trách nhiệm đối với gia đình, ông bà, cha mẹ và toàn xã hội. Bổn phận và trách nhiệm giúp trẻ em nhận ra các giá trị tốt đẹp, hình thành nên tính cách, tư duy, nhân cách của trẻ. Vì vậy, quyền và bổn phận của trẻ em rất quan trọng, hình thành nhân cách của trẻ em, tương lai sẽ trở thành người công dân có ích cho xã hội.

III. Luyện tập

1. Em hãy đọc các tình huống sau và trả lời câu hỏi

Tình huống 1: Gần cuối năm, Thanh Ngân rất muốn cùng bạn bè trong lớp tham gia hoạt động trải nghiệm ở một khu di tích văn hóa quốc gia. Thanh Ngân trình bày với bố mẹ mong muốn của mình và xin phép đăng kí để đi cùng. Thế nhưng bố mẹ bạn ấy không đồng ý, nói rằng nơi đó rất xa và không an toàn. Bố mẹ xin phép cô giáo cho Thanh Ngân ở nhà vì bị say xe. Thanh Ngân rất buồn và có ý không hài lòng với bố mẹ.

(1). Theo em, Thanh Ngân có quyền tham gia hoạt động tham quan ở tuổi này không? Vì sao?

Trả lời:

Theo em Thanh Ngân có quyền tham gia hoạt động tham quan ở tuối này. Vì trẻ em cũng có quyền tham gia các hoạt động vui chơi giải trí, cần được bố mẹ tôn trọng những quyết định của bản thân.

(2). Nếu là Thanh Ngân, em sẽ ứng xử như thế nào?

Trả lời:

Nếu là Thanh Ngân em sẽ ứng xử như sau: Em sẽ cố gắng thuyết phục bố mẹ, giải thích cho bố mẹ biết về mục đích của chuyến đi đó; sau đó em nói lên những mong muốn của mình, em muốn đi dã ngoại bên ngoài để mở mang kiến thức, học hỏi thêm những cái hay, cái mới từ bên ngoài...

Tình huống 2: Ngày Thắm học hết tiểu học, bố Thắm quyết định cho bạn nghỉ học để phụ mẹ bán hàng. Khi các cô ở Hội phụ nữ phường đến động viên gia đình cho Thắm được đi học thì bố Thắm bảo rằng: “Bố mẹ có quyền quyết định việc học của con cái.”

(1). Theo em, bố mẹ có quyền quyết định việc học của con cái hay không?

Trả lời:

Theo em bố  mẹ có quyền quyết định việc học của con cái nhưng phải tôn trọng ý kiến và lựa chọn của con cái.

(2). Nếu là Thắm, em sẽ ứng xử như thế nào?

Trả lời:

Nếu là Thắm em sẽ nói với bố mẹ em cũng có quyền học tập và quyền tự do vì vậy mong bố mẹ tôn trọng ý kiến của mình hơn.

2. Em hãy bày tỏ quan điểm của mình về ý kiến sau:

Học sinh chỉ cần học tập tốt mà không cần phải tham gia các hoạt động của gia đình và xã hội. 

Trả lời: 

Quan điểm của em về ý kiến trên: “Học sinh chỉ cần học tập tốt mà không cần phải tham gia các hoạt động của gia đình và xã hội.”

Em không đồng ý với quan điểm trên. Vì học sinh ngoài việc cố gắng chăm chỉ học tập thật tốt, thì còn có bổn phận tham gia các hoạt động của gia đình, như giúp đỡ bố mẹ làm việc nhà, chăm sóc ông bà khi về nhà, tham gia các hoạt động tập thể của lớp, của tường và của xã hội. Nếu học sinh chỉ biết học tập mà không tham gia các hoạt động khác thì sẽ không có kiến thức bên ngoài, không phát triển những kỹ năng và không tạo được giá trị cho bản thân. Từ đó phát triển bản thân một cách toàn diện nhất.

IV. Vận dụng

1. Em hãy làm sản phẩm trang trí có ý nghĩa thể hiện quyền trẻ em theo gợi ý dưới đây:

Trang trí các biểu tượng thể hiện quyền trẻ em bằng cách vẽ, xé dán,...

Trả lời; 

Bức tranh thể hiện quyền bảo vệ của trẻ em: trẻ em cần được bảo vệ khỏi các cuộc bạo lực gia đình, bạo lực học đường,

2. Viết thư tư vấn cho bạn.

Một bạn trong lớp em thường xuyên bị bố dượng đánh mỗi khi uống rượu say và dọa sẽ bắt bạn phải nghỉ học. Em hãy vận dụng những kiến thức về quyền trẻ em, viết thư gửi các cô chú trong Hội bảo vệ quyền trẻ em giải quyết vấn đề mà bạn ấy gặp phải.

Trả lời:

Các cô chú  Hội Bảo Vệ quyền trẻ em thân mến!

Trước tiên cháu xin tự giới thiệu về bản thân, cháu là Linh là học sinh lớp 6K trường THCS Nguyễn Du. Hôm nay cháu viết bức thư này muốn gửi đến cô chú để nhờ sự giúp đỡ của cô chú đến với bạn cùng lớp với cháu tên là Thu. Trong một lần nói chuyện, bạn cháu đã chia sẻ với cháu về sự việc bố dượng bạn ấy mỗi khi uống rượu say đều sẽ bắt bạn ấy nghỉ học và nguy cơ bạn ấy sẽ bị nghỉ học vì bị ép buộc. Như cháu được biết, được đến trường và học tập là một trong những quyền cơ bản của chúng cháu, nhưng hôm nay sự việc đó xảy ra khiến cháu rất bối rối, không biết làm gì để giúp đỡ bạn Thu. Vì vậy hôm nay, cháu viết bức thư này gửi đến các cô chú thuộc Hội Bảo Vệ quyền trẻ em để các cô chú có thể can thiệp giúp đỡ bạn cháu, để bạn được tiếp tục đến trường với chúng cháu ạ. Khi nhận được bức thư này, cháu mong sẽ nhận được phản hồi sớm từ phía các cô chú. Cháu xin cảm ơn cô chú nhiều ạ!

Người viết

Linh

Nguyễn Thị Huyền Linh